Η Ελλάδα δεν ακολούθησε το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Εκεί, κυβέρνηση και αντιπολίτευση ψήφισαν από κοινού το Μνημόνιο με κοινό παρονομαστή να βγει η χώρα όσο το δυνατόν νωρίτερα από το πρόγραμμα. Και η Πορτογαλία όταν βγήκε το 2014 από το Μνημόνιο δεν ακολούθησε το παράδειγμα της Ελλάδας, διδάχτηκε από την ελληνική περιπέτεια του 2015.
«Παρακολουθήσαμε πολύ προσεκτικά το παράδειγμα της Ελλάδας το 2015, όπως και τις θέσεις που είχε τότε η ελληνική κυβέρνηση. Διδαχτήκαμε από το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να κάνει στροφή 180 μοιρών και να αλλάξει πλήρως τη στρατηγική της» λέει στα «ΝΕΑ» ο Ρικάρντο Καμπράλ, οικονομολόγος, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Μαδέρα. «Η κυβέρνηση της Λισαβόνας αποφάσισε να μην ακολουθήσει την ίδια στρατηγική με την Αθήνα. Εμαθαν από το παράδειγμα της Ελλάδας ότι πρέπει να λειτουργήσουν εντός του πλαισίου κανόνων της ευρωζώνης» σημειώνει ο Καμπράλ, που συμμετείχε σε συνέδριο του ιδρύματος των Πρασίνων «Χάινριχ Μπελ» στο Βερολίνο. Από τις επαφές που είχε εκείνη την περίοδο η Αριστερά της Πορτογαλίας με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θυμάται ότι στην κυβέρνηση Τσίπρα – Βαρουφάκη «είχαν μια ιδέα, αλλά δεν είχαν κανένα σχέδιο, και κυρίως δεν είχαν κανένα σχέδιο Β».
Οι Ευρωπαίοι από την πλευρά τους δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον να εξελιχθεί η Πορτογαλία σε δεύτερη Ελλάδα. Οταν το 2014 το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές στις συντάξεις και τους μισθούς, η τρόικα αποδέχθηκε την απόφαση, αλλά και η κυβέρνηση της Λισαβόνας αντιστάθμισε τη δημοσιονομική επιβάρυνση με αύξηση της φορολογίας. «Ηταν θετικό για την Πορτογαλία», λέει ο Καμπράλ, «ότι οι ευρωπαίοι ιθύνοντες δεν ήθελαν ένα δεύτερο παράδειγμα της Ελλάδας και αναζήτησαν έναν συμβιβασμό με την κυβέρνηση της Λισαβόνας. Σταθεροποιήθηκαν τα δημοσιονομικά της χώρας, που είχε το πλεονέκτημα ότι δεν επιβλήθηκαν νέα μέτρα λιτότητας από το 2014. Αυτή η σταθεροποίηση ήταν καθοριστική διότι έκτοτε η πορτογαλική οικονομία μπήκε σε εντελώς διαφορετική πορεία».
Πώς είναι σήμερα η κατάσταση στην Πορτογαλία, σχεδόν τέσσερα χρόνια εκτός προγράμματος;
Η οικονομία της Πορτογαλίας εξελίσσεται θετικά, τα δημοσιονομικά είναι πράγματι σε καλή πορεία, έχει ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 3% του ΑΕΠ. Και το σημαντικότερο, έχουμε σημαντική βελτίωση του ισοζυγίου συναλλαγών. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε μία πολύ θετική εξέλιξη, τόσο στα δημοσιονομικά όσο και στους άλλους δείκτες της οικονομίας.
Με το κλείσιμο του τρίτου προγράμματος της Ελλάδας επανέρχεται και η συζήτηση για ελάφρυνση χρέους. Πώς ακούγεται στα αφτιά των Πορτογάλων μία νέα συζήτηση για κούρεμα του ελληνικού χρέους;
Υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στο θέμα αυτό, ανεξαρτήτως κομματικών τοποθετήσεων. Ανήκω στους 18 οικονομολόγους που το 2014 είχαμε υπογράψει ανοιχτή επιστολή ζητώντας μία συνολική ρύθμιση του χρέους των χωρών της ευρωζώνης. Συνεχίζω να πιστεύω ότι Πορτογαλία, Ελλάδα, Ισπανία, τουλάχιστον αυτές οι τρεις χώρες, ίσως και περισσότερες, χρειάζονται μία διαφορετική διαχείριση στην απομείωση του δημόσιου χρέους. Δεν πρέπει να είναι οπωσδήποτε κούρεμα του χρέους που έχουν σε ιδιώτες πιστωτές, αλλά η ευρωζώνη χρειάζεται μία λύση για αυτές τις χώρες και το χρέος τους.
Μία τέτοια λύση όμως, λέτε, θα έπρεπε να ισχύει και για τις τρεις χώρες.
Ναι. Κατά τη γνώμη μου η ευρωζώνη πρέπει να βρει μια λύση για τα χρέη όλων των χωρών που συσσωρεύτηκαν από την αρχή του ευρώ. Θα προτιμούσα μία λύση για όλη την ευρωζώνη που θα λαμβάνει όλους τους παράγοντες υπόψη. Αλλά δεν αποκλείω και μία λύση μόνο για την Ελλάδα.
Πώς βλέπετε τη συζήτηση για τη μετεξέλιξη του μόνιμου μηχανισμού ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο;
Δεν θεωρώ θετική τη μετεξέλιξη του ESM σε Νομισματικό Ταμείο, διότι θα μετατρέψει την ευρωζώνη και τις χώρες που συμμετέχουν σε πιστωτές, ενώ είναι ισότιμες, τουλάχιστον στη θεωρία. Αυτό θα δώσει σε χώρες που έχουν πλεονάσματα μεγαλύτερη δύναμη από εκείνες που έχουν ελλείμματα και χρέη. Κάτι που δεν θα ήταν θετικό για την περαιτέρω εξέλιξη της ευρωζώνης.
