Ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας Κινήματος Πέντε Αστέρων και Λέγκας στην Ιταλία προσελκύει τη διεθνή προσοχή. Πολλοί αναλυτές και μέσα ενημέρωσης προειδοποιούν για επερχόμενη σύγκρουση Ρώμης – Βρυξελλών. Χρειάζεται παρ’ όλα αυτά ιδιαίτερη προσοχή και απόδοση σημασίας στις λεπτομέρειες καθώς οι ιταλικοί θεσμοί παραμένουν ισχυροί. Δεν πρόκειται, δηλαδή, να επιτρέψουν εύκολα τη δομική αμφισβήτηση της φιλευρωπαϊκής πορείας της χώρας.
Ηδη ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα μελετά το βιογραφικό των προσώπων που ίσως στελεχώσουν τη νέα κυβέρνηση. Παρ’ όλο που τις τελευταίες ώρες η συζήτηση επικεντρώνεται στο αμφιλεγόμενο ακαδημαϊκό υπόβαθρο του προτεινόμενου πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε, η πραγματική ανησυχία του Ματαρέλα σχετίζεται με τον καθηγητή εκείνο που πρόκειται να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών.
Για την οδό 20ής Σεπτεμβρίου στη Ρώμη ακούγεται ο Πάολο Σαβόνα, ο οποίος επικρίνει το ευρώ, κάνει λόγο για ανάγκη κατάρτισης σχεδίου Β’ από την Ιταλία και πιθανή αποχώρησή της από την ευρωζώνη. Στο καινούργιο του βιβλίο, μάλιστα, το οποίο θα κυκλοφορήσει σε λίγες βδομάδες, κατηγορεί ευθέως τη Γερμανία ότι επιθυμεί να κυριαρχήσει στην Ευρώπη όπως στο παρελθόν –πλέον στο οικονομικό πεδίο και όχι με τα όπλα –και ότι η Ιταλία μπορεί να καταλήξει όπως η Ελλάδα.
O Σαβόνα, όμως, δεν είναι θεωρητικός, όπως συνέβη με το αντίστοιχο έλληνα υπουργό Οικονομικών το πρώτο εξάμηνο του 2015. Είναι γνώστης της πραγματικότητας και διαθέτει πολιτικό παρελθόν καθώς έχει αναλάβει σημαντικές θέσεις στις κυβερνήσεις Κάρλο Τσάμπι και Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Επίσης οι δημόσιες τοποθετήσεις του κατά του ευρώ δεν πρόκειται να οδηγήσουν αυτόματα σε Italexit. Ο ίδιος είναι διατεθειμένος να διαπραγματευθεί για μία καλύτερη θέση της Ιταλίας εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης με έμφαση στην ανάπτυξη και τις κοινωνικές δαπάνες. Αυτό ακριβώς ξεκαθαρίζει σε προχθεσινό άρθρο του στην οικονομική εφημερίδα της χώρας του «Il Sole 24 Ore».
Σε κάθε περίπτωση, το πρόγραμμα συνεργασίας Κινήματος Πέντε Αστέρων και Λέγκας είναι πολύ πιο ήπιο σε σχέση με τα λεχθέντα κατά την προεκλογική περίοδο. Για παράδειγμα, αντί για διαγραφή χρέους γίνεται πια λόγος για ανάγκη λογιστικών τεχνασμάτων σε σχέση με τα ιταλικά ομόλογα που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ώστε να βελτιωθεί η εικόνα του ιταλικού χρέους. Οι Βρυξέλλες διαφωνούν αλλά το ιταλικό αίτημα φαίνεται διαχειρίσιμο. Πολύ μεγαλύτερα εμπόδια θα εμφανιστούν ίσως αναφορικά με την τήρηση ή όχι του δημοσιονομικού συμφώνου από την Ιταλία και την ευρωπαϊκή πρόταση διάσωσης των τραπεζών που επηρεάζει άμεσα το ιταλικό τραπεζικό σύστημα.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών δεν θα είναι εύκολες, καθώς είναι σαφές πως το γερμανικό οικονομικό μοντέλο για την Ευρωπαϊκή Ενωση αμφισβητείται ξανά. Απομένει να δούμε μέχρι ποιο σημείο η νέα ιταλική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να νο αναθεωρήσει και να υποχωρήσει. Πάντως, έχει ήδη αρχίσει να το πράττει, τουλάχιστον διακριτικά και σε επίπεδο ρητορικής.
Ο δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Begin-Sadat Centre for Strategic Studies (Ισραήλ) και διδάσκων Διεθνών Σχέσεων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
