Αναζήτηση
Ο μύθος της γοργόνας που θυσιάζει την ουρά της, για να ζήσει μαζί με τον άνθρωπο που αγαπάει, αναβιώνει στην παράσταση η «Κυρά της θάλασσας» που παίζεται από Τετάρτη έως Κυριακή στο Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους 7 και Θαρσίπου, Νέος Κόσμος, τηλ. 210-9212.900, είσοδος 8-14 ευρώ). Οι Δημήτρης Αγαρτζίδης και Δέσποινα Αναστάσογλου σκηνοθετούν ένα ζεστό, παλλόμενο παραμύθι που μεταμορφώνεται σε αστικό δράμα, δείχνει φανερά τις καταβολές του και υπενθυμίζει τη ζωτική μας ανάγκη να ακούμε και να αφηγούμαστε τις πιο παλιές των ιστοριών, γιατί αυτές συγκινούν και μας γιατρεύουν.
Κεντρικό πρόσωποπ είναι η Ελίντα Βάνγκελ, κόρη φαροφύλακα, παιδί της ανοιχτής θάλασσας που ζει μια καταπιεσμένη ζωή με τον γιατρό σύζυγό της και τις δύο κόρες του, από προηγούμενό γάμο, σε έναν τόπο αποκλεισμένο και ασφυκτικό. Αισθάνεται φυλακισμένη και ονειρεύεται τη θάλασσα. Το καλοκαίρι κολυμπάει καθημερινά στη λίμνη. Μια μέρα χάνει τις αισθήσεις της μέσα στο νερό και ένας ξένος άντρας τη σώζει. Εκείνος εισβάλλει στον οικογενειακό κλοιό και ταράζει τις ισορροπίες.
Ο Ίψεν τοποθετεί δυο ασύνδετα μεταξύ τους συστήματα – ένα ερωτικό τρίο και το εκλογικευμένο και τακτοποιημένο σύμπαν της οικογένειας – και μας φέρνει αντιμέτωπους με τις ρωγμές του δυτικού τρόπου σκέψης και της ανάγκης μας να ερμηνεύουμε και να ταξινομούμε τα πάντα, ακόμη και να τα θεραπεύουμε.
Έως τις 27 Μαϊου, οι Βίκυ Κατσίκα, Άρης Μπαλής, Δημήτρης Αγαρτζίδης, Τατιάνα Άννα Πίττα και Μαρία Μοσχούρη πρωταγωνιστούν σε μια μαύρη κωμωδία για την προσωπική μας ευθύνη στην ελευθερία μας, περιγράφοντας ουσιαστικά μια ευρωπαϊκή υστερία.
Ενταγμένοι όλοι σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο αναζητάμε τον προσωπικό μας χώρο, καθώς και έναν τόπο όπου μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι. Δεν είμαστε όμως εκπαιδευμένοι για να είμαστε ελεύθεροι. Ελεύθεροι από εθνικότητες, ελεύθεροι από το φύλο μας, ελεύθεροι από τη χώρα μας, ελεύθεροι από την καταπίεση των ανθρώπων δίπλα μας. Ονειρευόμαστε κι εμείς τη θάλασσα σαν ένα μέρος όπου μπορούμε να νιώσουμε ελεύθεροι από ό,τι μας κρατάει αιχμαλώτους στην καθημερινή δυσκολία.
Ο Άρης Μπαλής λίγο πριν την αυλαία της παράστασης, μιλάει στα «Νέα» για τα μηνύματα του έργου και τον ρόλο του ξένου που υποδύεται.
Ο ήρωας που υποδύεστε πώς ακροβατεί ανάμεσα στο τρίτο πρόσωπο σε μια ερωτική σχέση και το ρόλο του σωτήρα;
Ο Ξένος, στη διασκευή του Δημήτρη Αγαρτζίδη και της Δέσποινας Αναστάσογλου, εισχωρεί εξαρχής στο σπίτι της οικογένειας της Ελίντα. Η ίδια αδυνατεί να τον αναγνωρίσει, αλλά αυτός όταν τα πράγματα φτάσουν σε οριακό σημείο θα αποκαλύψει την ταυτότητά του για να της παρουσιάσει το κεντρικό θέμα του έργου μπροστά της. Τι θα επιλέξει με ελεύθερη βούληση η Ελίντα: τον κλειστό, ασφαλή, οικογενειακό κύκλο ή την άγνωστη, ασταθή και χαοτική ζωή αναβιώνοντας έναν παρελθοντικό έρωτα με τον Ξένο; Η διασκευή του έργου, όπως την καταλαβαίνω, έχει ως βασικό στόχο να εντείνει την σύγκρουση αυτή στην Ελίντα και να κάνει ακόμα πιο πολύπλευρη την πίεση και τα αδιέξοδα που μπορεί να βιώνει η ίδια. Ο Ξένος είναι ο Σωτήρας και το Άλλο, αλλά ταυτόχρονα έχει και σκοτεινές πλευρές, είναι
πιεστικός, θέλει απολυτότητα, διεκδικεί με τους ίδιους όρους σχεδόν που διεκδικεί την Ελίντα και ο νόμιμος σύζυγός της, χρησιμοποιεί το αντρικό του προνόμιο. Και αυτό είναι ένα επιπλέον στοιχείο που αναδεικνύεται από τη συγκεκριμένη διασκευή του έργου: ο Ξένος περισσότερο ως ανθρώπινη ύπαρξη και λιγότερο ως ιδέα.
Τα διαφορετικά σύμπαντα που συγκρούονται στον Ίψεν, το τακτοποιημένο σύμπαν της οικογένειας και η ακατάστατη συνθήκη ενός παράνομου έρωτα πώς φέρνουν αντιμέτωπους τους θεατές με τις ρωγμές του δυτικού τρόπου σκέψης;
Η Δύση, ως φαντασιακή κατασκευή, βασίστηκε εξαρχής στη δομή της Οικογένειας και την παρουσία της ως την μόνη αλήθεια, στην οποία μπορεί να επιβιώσει το άτομο. Έγινε ο τρόπος για να ελέγχεται, να καταγράφεται και να τακτοποιείται ο πληθυσμός και να οργανώνονται τα σώματα. Και φυσικά μέσα σε αυτό υπάρχει και η συγκεκριμενοποίηση των λειτουργιών των δύο φύλων γύρω από την αναπαραγωγική τους δυνατότητα. Ο Ίψεν θέτει σε άρση όλες αυτές τις βεβαιότητες της κοινωνίας και δίνει τον χώρο να υπάρξουν θεμελιακά ερωτήματα, για το ρόλο της γυναίκας, της μητέρας, της οικογένειας, της ελευθερίας, της ελευθερίας των επιλογών, κτλ.
Το παραμύθι για το μύθο της γοργόνας, πώς μεταμορφώνεται τελικά σ’ ένα αστικό δράμα;
Χωρίς να είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω τα παραμύθια εν γένει και ποια είναι η λειτουργία τους, αυτό που καταλαβαίνω περισσότερο από τον μύθο της γοργόνας είναι ότι για να υπάρξεις ως υποκείμενο με τις δικές του επιθυμίες σε μία κοινωνία που θα προσπαθήσει να στις αποσιωπήσει, θα πρέπει να πληρώσεις ένα πολύ ακριβό τίμημα και ότι όλη αυτή η διαδικασία δεν γίνεται χωρίς πόνο και αίμα. Έτσι είναι ο μόνος τρόπος που καταλαβαίνω αυτόν τον μύθο. Οπότε και μου φαίνεται προφανής η αντίστροφη αναλογία με την επιλογή της Ελίντα να οργανώσει την ζωή της γύρω από τη σταθερότητα του Βάνγκελ, να προσπαθήσει να γίνει σύζυγος, νοικοκυρά, μητέρα και φυσικά να αποτυγχάνει σε όλους αυτούς τους ρόλους που η κοινωνία της λέει ότι πρέπει να επιτελέσει. Ακολούθησε τον προφανή δρόμο οργάνωσης της ζωής, χωρίς να δώσει χώρο στον εαυτό της να εξετάσει και άλλες όψεις της ύπαρξής της.
