Αναζήτηση
Για ορισμένες εκδόσεις, είτε λογοτεχνικές είτε μουσικές, αξίζει να παρακολουθεί κανείς τον «απόηχό» τους ακόμη και μετά την πρώτη συνάντηση με το κοινό. Η «Μουσική των τροβαδούρων» (εκδ. Νεφέλη, 2017, δεύτερη έκδοση Ιανουάριος 2018), με την επιμέλεια του Δημήτρη Κούντουρα και του συνόλου Ex Silentio, είναι µία από αυτές. Και όταν φτάνει στα χέρια του ακροατή – αναγνώστη, ο τελευταίος δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει τα μουσικά ίχνη ώς το λατινικό βασίλειο της Θεσσαλονίκης μετά το 1204, όπως θυμίζει ο υπότιτλος της έκδοσης, που περιέχει ένα κατατοπιστικό εγχειρίδιο και CD. Τότε, δηλαδή, που ορισμένοι φράγκοι ποιητές έφτασαν στη Ρωμανία, όπως ονομαζόταν η περιοχή, μετά την Δ’ Σταυροφορία και την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ο τρουβέρος Κονόν ντε Μετίν, για παράδειγμα, γάλλος ποιητής και συνθέτης, παρέμεινε στην Πόλη ως υψηλόβαθμο στέλεχος της αυλής. Οι δύο προβηγκιανοί τροβαδούροι Ρεμπό ντε Βακέιρας και Ελίας Καϊρέλ συνδέθηκαν με το νεοσύστατο βασίλειο της Θεσσαλονίκης στην αυλή του Βονιφάτιου του Μομφερατικού.
«Ωραίε ιππότη που για σας γράφω τραγούδια και στίχους, δεν ξέρω αν είναι καλύτερο για χάρη σας να αφήσω ή να επωμισθώ τον σταυρό. Να πάω εκεί ή να παραμείνω εδώ. Τέτοια αγαλλίαση μου δίνει η όμορφη ύπαρξή σας, πεθαίνω όταν σας βλέπω αλλά πεθαίνω και αν δεν σας δω· τρέμω μην πεθάνω μόνος με συντροφιά άλλη απ’ τη δική σας». Με αυτά τα λόγια καταλήγει το πρώτο από τα πέντε κομμάτια της έκδοσης, το «Ara pot hom conoisser» («Τώρα πια ο καθένας γνωρίζει», σε μετάφραση του Σταύρου Δεληγιώργη), τραγούδι Σταυροφορίας που ο Ντε Βακέιρας έγραψε το 1202. Οπως διαβάζουμε στο συνοδευτικό σημείωμα, «ο πολεμικός λόγος του ποιητή, ο οποίος ξεσηκώνει τους πιστούς χριστιανούς εναντίον των απίστων, αναφέρεται ασφαλώς στον αρχικό στόχο της Σταυροφορίας, την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, πριν από την εκτροπή της και την κατεύθυνσή της προς την Κωνσταντινούπολη. Στα υπόλοιπα κομμάτια ακούμε τη βιογραφία του ποιητή Καϊρέλ (vida στα προβηγκιανά), μια έκκληση του ίδιου προς τον μαρκήσιο Γουλιέλμο ΣΤ’ να πάρει την εξουσία στη Θεσσαλονίκη, μια αναπόληση του Ντε Βακέιρας για τη νιότη του στο Μομφερά και, τέλος, έναν φανταστικό θρήνο του Ρεμπό για τον προστάτη του Βονιφάτιο.
ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ. Το σύνολο Ex Silentio δημιουργήθηκε το 2001 και ειδικεύεται στην παλαιά μουσική και στην ιστορική ερμηνεία. Την καλλιτεχνική διεύθυνση έχει ο φλαουτίστας Δημήτρης Κούντουρας και στο CD εκτός από τον ίδιο ερμηνεύουν η Φανή Αντωνέλλου (φωνή), ο Θύμιος Ατζακάς (ούτι), η Ηλέκτρα Μηλιάδου (βιέλα), ο Νίκος Βαρελάς (κρουστά). Το σύνολο έχει ήδη ηχογραφήσει για τις γερμανικές εταιρείες Talanton (κοσμική μουσική του 15ου αιώνα) και Carpe Diem («Μνήμη – Μεσαιωνική μουσική από τη Μεσόγειο», δίσκος ο οποίος απέσπασε το βραβείο Supersonic του περιοδικού «Pizzicato» και προτάθηκε για τα βραβεία της International Classical Music Awards).
Η ηχογράφηση με τα τραγούδια των τροβαδούρων έγινε στο εργαστήριο ηλεκτροακουστικής και μουσικής τεχνολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ η έκδοση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Κέντρου Ερευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες της Αθήνας.
