Χορός με τις φωνές του φεμινισμού

Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά πριν από περίπου χίλια χρόνια η γερμανίδα μοναχή Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν έγραφε για πράγματα αδιανόητα, όπως για τη θηλυκή διάσταση του Θεού και τη γυναικεία σεξουαλικότητα πέραν της ηθικής. Αντιστοίχως, η ιταλίδα συγγραφέας Κριστίν ντε Πιζάν δημοσίευε στη Βενετία του 1405 την «Πόλη των Κυριών», όπου υποστήριζε το δικαίωμα των γυναικών να χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους προς ίδιον ή κοινωνικό όφελος. Κάτι σχετικό έκανε το 1832 στην Αμερική της δουλείας η αφροαμερικανίδα Μαρία Γ. Στιούαρτ, ενώ στις πανεπιστημιακές διαλέξεις της η Βιρτζίνια Γουλφ υποστήριζε το 1928 ότι αν ο Σαίξπηρ είχε μια εξίσου ταλαντούχα αδερφή, πιθανότατα θα πέθαινε μόνη κι άγνωστη. Τι συνδέει, ύστερα από τόσα χρόνια, δημόσιους λόγους όπως οι παραπάνω; Τα επείγοντα αιτήματα του #metoo θα πει κανείς: θα επανέλθουμε· παρόμοια κείμενα πάντως περιλαμβάνονται στην παράσταση «Speechless», κίνητρο της οποίας ήταν, σύμφωνα με τη Σοφία Μαυραγάνη, η απάντηση στο ερώτημα «τι ειπώθηκε από τις γυναίκες για τις γυναίκες, χρόνια πριν».

Δεν είναι η πρώτη φορά που η χορογράφος εμπνέεται από την Ιστορία. Το 2015 παρουσίασε τη χορευτική performance «The Hero», όπου εξέταζε την έννοια του ήρωα από την αρχαιότητα μέχρι τα κόμικς. Το 2016 σειρά είχε ο «Σάλος», μια σύνθεση για την αίσθηση της ιστορικής συνέχειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ το 2017, η περφόρμανς «Lady R» ζωντάνευε το τελευταίο κείμενο της Ρόζα Λούξεμπουργκ. Αυτή τη φορά, μαζί με την ομάδα Fingersix, τη μουσική της Μάρθας Μαυροειδή και την ερμηνεία των Χαρά Κότσαλη, Γιώργου Κοτσιφάκη και Σάνιας Στριμπάκου, η Μαυραγάνη φέρνει στο φως τη θραυσματική και ανεπίσημη γυναικεία φωνή που ταξιδεύει από τα βάθη των αιώνων ώς τις μέρες μας κι αναρωτιέται πώς συνδεόμαστε μαζί της. «Με εξέπληξαν οι σκέψεις και οι συλλογισμοί εκείνων των γυναικών, κάποιες από τις οποίες βρίσκω επίκαιρες και ρηξικέλευθες ακόμα και για το σήμερα. Τα κείμενα αντιμετωπίστηκαν μουσικά, ρυθμικά και καθόλου εννοιολογικά. Η παράσταση χτίζεται με τα σώματα και τις φωνές των ερμηνευτών. Στόχος ήταν να επικεντρωθούμε στη μουσικότητα, ώστε οι έννοιες να απελευθερωθούν από τη δική μας ερμηνεία».

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΘΟΤΗΤΑ. Το στοίχημα θα κερδηθεί αν ο θεατής φτιάξει τη δική του αφήγηση για τον λόγο των γυναικών μέσα στον χρόνο. Τον ακούμε άραγε ευκρινέστερα στην εποχή των διαδικτυακών φεμινιστικών εγχειρημάτων; «Προσωπικά μιλώντας, οι λόγοι του παρελθόντος είχαν μεγαλύτερο αντίκτυπο μέσα μου από τις διατυπώσεις του #metoo», παρατηρεί η χορογράφος. Η απόσταση ίσως βοηθάει να δει κανείς τα πράγματα καθαρότερα, κάτι που δεν είναι βέβαιο ότι συμβαίνει πάντα με τη συνδρομή της πολιτικής ορθότητας: «Δεν ήμουν ποτέ φίλη της. Δεν την καταλαβαίνω. Από την άλλη, δεν καταλαβαίνω ούτε την αγένεια. Πάντως, η “σιωπή” και η απουσία των γυναικών από τον δημόσιο λόγο δεν νομίζω ότι σχετίζεται με θέματα πολιτικής ορθότητας». Καθόλου παράξενο αν αναλογιστεί κανείς ότι η Μαυραγάνη, που έτσι και ερωτηθεί για τα προβλήματα του σύγχρονου χορευτικού τοπίου της χώρας, θα προτιμήσει να επικεντρωθεί στους ανθρώπους «που έχουν πείσμα να εξελίξουν τον σύγχρονο χορό και να εξελιχθούν», επέλεξε να ονομάσει την τελευταία της δουλειά «Speechless». Ποιος είναι ο άλαλος εδώ; «Ο τίτλος αναφέρεται στο σύνολο των γυναικών που δημόσια έχουν μιλήσει λιγότερο» καταλήγει, μετατοπίζοντας ελαφρώς το ενδιαφέρον από τη Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν και την Κριστίν ντε Πιζάν, προς ακόμα λιγότερο γνωστές φιγούρες της Ιστορίας. «Αναφέρεται όμως και σε όποιον μείνει άφωνος με τις σκέψεις που διατυπώθηκαν εκατοντάδες χρόνια πριν. Λειτουργεί ως αντίστιξη με τον πυκνό λόγο της παράστασης. Και θέτει το ερώτημα, κατά πόσον τα λόγια είναι απαραίτητα».