Η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι είναι ένα ακροδεξιό κόμμα που ονειρεύεται να πετάξει τους πρόσφυγες στη θάλασσα. Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων είναι ένα λαϊκιστικό κόμμα που υπονομεύει τις συνθήκες και τους θεσμούς προωθώντας δήθεν αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Κοινός τους στόχος είναι η διάλυση της ενωμένης Ευρώπης. Αλλά…
Αλλά η ανάγνωση αυτή δεν είναι αρκετή. Ο λαϊκισμός δεν είναι ένα παροδικό φαινόμενο που αντιμετωπίζεται με καταδίκες και κατασταλτικά μέτρα. Είναι μια λαίλαπα που αν δεν εξεταστούν οι αιτίες της θα σαρώσει τα πάντα. Οι ψηφοφόροι δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται ως ανώριμοι και παραπλανημένοι πολίτες που έκαναν μια λάθος επιλογή, όπως είπε χθες ευθέως ο γερμανός επίτροπος Γκίντερ Ετινγκερ. Εχουν θεμιτές ανησυχίες και δικαιολογημένους φόβους. Η ανεργία και οι ανισότητες αποτελούν υπαρκτό πρόβλημα. Η μετανάστευση, επίσης. Η Ευρώπη πρέπει να βρει λύσεις. Η αρχιτεκτονική της ευρωζώνης πρέπει να αλλάξει. Και καλώς ή κακώς το βάρος πέφτει για άλλη μια φορά στη Γερμανία.
Τα μηνύματα όμως που έρχονται από εκεί είναι αρνητικά. Ο νέος υπουργός Οικονομικών, ο 59χρονος σοσιαλδημοκράτης Ολαφ Σολτς, ακολουθεί πιστά τη συνταγή του προκατόχου του, προκαλώντας αμηχανία στο κόμμα του, οργή στη Γαλλία και απελπισία στον ευρωπαϊκό Νότο. Ο «Ολαφ Σόιμπλε», όπως τον αποκαλούν τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, έσπευσε να απορρίψει τις προάλλες την έκκληση του Εμανουέλ Μακρόν να απαλλαγεί η Γερμανία από το φετίχ του δημοσιονομικού συντηρητισμού. «Λειτουργούμε ορθά και πραγματιστικά», είπε. «Δεν λατρεύουμε κανένα φετίχ».
Οι εξελίξεις στην Ιταλία επιτείνουν τους φόβους του Βερολίνου ότι μια βαθύτερη ενοποίηση της Ευρώπης θα λειτουργήσει εις βάρος των δικών του συμφερόντων. Μετά τους Ελληνες, θέλουν και οι Ιταλοί να κάνουν υπέρογκες δαπάνες και πρέπει επειγόντως να ανακληθούν στην τάξη. Το πρόβλημα είναι ότι αύξηση των δαπανών για την παιδεία, τη στέγαση και τις υποδομές είχε υποσχεθεί προεκλογικά και το κόμμα του Σολτς. Μόλις όμως ο τελευταίος έγινε υπουργός, αποφάσισε ότι δεν υπάρχει περιθώριο για νέο χρέος και το μόνο που μπορεί να γίνει είναι μείωση της φορολογίας.
Η πολιτική αυτή αποδίδει καρπούς στον ίδιο, αφού η δημοτικότητά του έχει εκτοξευθεί στο 46%, όχι όμως και στο κόμμα του, που το ποσοστό του έχει πέσει στο 17%. Ο Σολτς ονειρεύεται να γίνει καγκελάριος. Μέχρι τότε, όμως, υπάρχει κίνδυνος οι λαϊκιστές να έχουν διαλύσει τα πάντα. Στην Ευρώπη δεν αντιπαρατίθενται πλέον η Δεξιά με την Αριστερά, οι υπέρμαχοι της λιτότητας με τους αντιπάλους της. Αλλά οι φανατικοί του Βερολίνου με τους σαλτιμπάγκους της Ρώμης. Και ανάμεσά τους ο Μακρόν, που βλέπει τα όνειρά του για την ευρωπαϊκή κυριαρχία να θρυμματίζονται.
Στην ιταλική πολιτική σκηνή, είπε κάποτε ο συγγραφέας Ενιο Φλαϊάνο, η κατάσταση είναι πάντα άσχημη αλλά ποτέ σοβαρή. Τώρα είναι και άσχημη και σοβαρή. Και δυστυχώς όχι μόνο στην Ιταλία.