Project Syndicate

Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει βυθιστεί σε υπαρξιακή κρίση. Την προηγούμενη δεκαετία ό,τι ήταν να πάει στραβά πήγε. Πώς μπορεί ένα πολιτικό σχέδιο που στήριξε τη μεταπολεμική ειρήνη και την ευημερία στην Ευρώπη να έχει φτάσει σε αυτό το σημείο;

Στα νιάτα μου, μια μικρή ομάδα οραματιστών με επικεφαλής τον Ζαν Μονέ μετέτρεψαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ανθρακα και Χάλυβα πρώτα στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Αγορά και κατόπιν στην ΕΕ. Οι άνθρωποι της γενιάς μου ήταν ενθουσιώδεις υποστηρικτές της διαδικασίας. Προσωπικά θεωρούσα την ΕΕ ως την ενσάρκωση της ιδέας της ανοικτής κοινωνίας. Ηταν μια εθελοντική ένωση ίσων κρατών που ενώνονταν και θυσίαζαν μέρος της κυριαρχίας τους για το κοινό καλό. Η ιδέα της Ευρώπης ως ανοιχτής κοινωνίας συνεχίζει να με εμπνέει.
Ομως με την οικονομική κρίση του 2008, η ΕΕ φαίνεται να έχασε τον δρόμο της. Υιοθέτησε ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής λιτότητας που οδήγησε στην κρίση του ευρώ και μετέτρεψε την ευρωζώνη σε μια σχέση μεταξύ δανειστών και χρεωμένων. Οι δανειστές έθεταν τις συνθήκες που έπρεπε να δεχτούν εκείνοι που λάμβαναν τα χρήματα, όμως δεν μπορούσαν. Αυτό δημιούργησε μια σχέση που δεν είναι ούτε εθελοντική ούτε ισότιμη.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί νέοι άνθρωποι σήμερα θεωρούν την ΕΕ εχθρό που τους έχει στερήσει δουλειές και ένα ασφαλές μέλλον. Λαϊκιστές πολιτικοί εκμεταλλεύονται τις αντιδράσεις και διαμορφώνουν αντι-ευρωπαϊκά κόμματα και κινήματα.
Κατόπιν ήρθε η προσφυγική κρίση του 2015. Στην αρχή, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι συνέπασχαν με τα δεινά των προσφύγων που έφευγαν από επικίνδυνες χώρες, όμως δεν ήθελαν να διαταραχθεί η καθημερινότητά τους. Και σύντομα κατανόησαν ότι οι Αρχές δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την κρίση. Ολα αυτά οδήγησαν στην ενίσχυση της Γερμανίας, της ακροδεξιάς AfD και στην Ιταλία του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τρία πιεστικά προβλήματα: τη μεταναστευτική κρίση, την πολιτική λιτότητας που εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη και την εδαφική διάσπαση, όπως δείχνει το Brexit.
Είναι σημαντικό να αποδεχθούμε ότι η προσφυγική κρίση είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα που απαιτεί ευρωπαϊκή λύση. Η ΕΕ έχει υψηλή πιστοληπτική ικανότητα που δεν χρησιμοποιείται. Πότε θα γίνει αυτό αν όχι σε μια υπαρξιακή κρίση; Επίσης, μέχρι πρόσφατα θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η λιτότητα είναι αποτελεσματική μια και η ευρωπαϊκή οικονομία αργά αργά βελτιωνόταν. Ομως, κοιτώντας μπροστά, η Ευρώπη αντιμετωπίζει την κατάρρευση της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν και τη διάλυση της διατλαντικής συμμαχίας που θα έχουν αρνητικές οικονομικές συνέπειες.
Αντί για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, ο στόχος θα έπρεπε να είναι μια Ευρώπη «πολλών διαδρόμων» που θα επέτρεπε στα μέλη της μεγαλύτερη ποικιλία επιλογών.
Η σκληρή πραγματικότητα ίσως αναγκάσει τα κράτη-μέλη να αφήσουν στην άκρη τα εθνικά τους συμφέροντα προκειμένου να διασωθεί η ΕΕ. Αυτή ήταν η προτροπή του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν που υιοθετήθηκε από τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ. Ας ελπίσουμε ότι θα εισακουστεί.

Ο Τζορτζ Σόρος είναι πρόεδρος του Ιδρύματος Σόρος και επικεφαλής των Ιδρυμάτων Open Society
Τελευταία Νέα