Η πολύμηνη διαπραγμάτευση για την ονομασία και τα συνταγματικά ζητήματα της ΠΓΔΜ έχει φθάσει σε καμπή. Αναμενόμενο, καθώς πλησιάζουν οι Σύνοδοι Κορυφής της ΕΕ (28-29 Ιουνίου) και του ΝΑΤΟ (11-12 Ιουλίου). Μέχρι τότε πρέπει να έχει ξεκαθαριστεί εάν υπάρχει μεταξύ Ελλάδας – ΠΓΔΜ διμερής συμφωνία ικανή να επιτρέψει την άμεση ένταξη της γείτονος στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και την έναρξη διαπραγματεύσεων με την ΕΕ για ένταξη περίπου σε μία δεκαετία.

Η τρέχουσα συζήτηση μοιάζει λιγότερο ευθεία γραμμή από ό,τι γύρισμα στον κύκλο που άνοιξε πριν από έναν χρόνο: με επικέντρωση στην ονομασία αυτή καθεαυτή, υποφωτισμένο το erga omnes και σε δεύτερη μοίρα και ταχύτητα την αναθεώρηση του Συντάγματος. Ενδιαμέσως, τον Φεβρουάριο – Απρίλιο 2018, το λεγόμενο «ονοματολογικό» και το συνταγματικό ζήτημα φάνηκαν να εναρμονίζονται από την ελληνική κυβέρνηση υπό την πίεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και της κοινής γνώμης. Με εθνική «κόκκινη γραμμή» τις προϋποθέσεις της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008: σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό έναντι όλων (erga omnes) και αποκήρυξη κάθε έκφρασης ή δράσης αλυτρωτισμού από την πλευρά των Σκοπίων (σε εθνότητα, ταυτότητα, γλώσσα, σύμβολα κ.λπ.). Αυτό σημαίνει ταυτόχρονη διευθέτηση όλων των ζητημάτων με τη συνταγματική αναθεώρηση ως προϋπόθεση για να επιτευχθεί συμφωνία σε ονομασία έναντι όλων.

Οι συζητήσεις επιβραδύνθηκαν τότε από τις αντιρρήσεις της ΠΓΔΜ, αλλά και την ευρύτερη μείωση του δυτικού ενθουσιασμού για μια «λύση-πακέτο» στα Δυτικά Βαλκάνια. Οι διαπραγματεύσεις της Σερβίας και της Αλβανίας με τους γείτονές τους τελματώνονταν, ενώ αποθαρρυντικοί ήταν οι νέοι τριγμοί στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας, η ανυποχώρητη ανάμειξη της Τουρκίας και η επανεμφάνιση αντιτιθέμενων ευρωπαϊκών επιρροών. Συνοψίζοντας την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο γάλλος πρόεδρος Μακρόν, που θα παίξει καίριο ρόλο στις επικείμενες Συνόδους Κορυφής, επέμεινε ότι η διεύρυνση δεν μπορεί να προηγηθεί της θεσμικής «εμβάθυνσης». Και όλα αυτά πριν ξεσπάσει πολιτική κρίση σε Ιταλία και Ισπανία και οικονομική σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ έναν μόλις χρόνο πριν από τις ευρωεκλογές.

Αίφνης, τις τελευταίες ημέρες, η διαπραγμάτευση αναζωπυρώθηκε με ένα πυροτέχνημα στο στενό πλαίσιο του ονοματολογικού: την πρόταση της ΠΓΔΜ για «Μακεδονία του Ιλιντεν». Απερρίφθη αμέσως στο εσωτερικό της Ελλάδας και εγκαταλείφθηκε. Αλλά πίσω από τον κουρνιαχτό που σήκωσε, επαναπροβλήθηκαν προτάσεις ονομασιών «έτοιμες από καιρό» με τη λογική «να μη χαθεί η ιστορική ευκαιρία» («Βόρεια Μακεδονία», «Ανω Μακεδονία» κ.λπ.). Χωρίς ζωτικές ονοματολογικές διευκρινίσεις (π.χ. σύνδεση λέξεων, αμετάφραστο, συντομογραφία κ.λπ.), αλλά, προπάντων, με ανεστραμμένους όρους: δηλαδή επίλυση του ονοματολογικού σήμερα και συνταγματική αναθεώρηση σε έναν χρόνο μέσα από δύσβατες διαδικασίες κύρωσης.

Το κλείσιμο του κύκλου φαίνεται αναγκαία συνθήκη για να επιβιώσει η κυβέρνηση Ζάεφ μέχρι να συμβάλει νηφαλιότερα σε συνολική και όχι μισή λύση, ώστε οι δύο χώρες να βρεθούν στην ίδια ευρωατλαντική όχθη. Αλλά όχι ικανή για να ανοίξουν διάπλατα οι πόρτες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αυτό το καλοκαίρι.

Η Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας και Διεθνούς Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Τελευταία Νέα