Ο ευρωπαϊκός εκλογικός κύκλος σε Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία ήταν τροχιοδεικτικός. Η Ευρώπη άντεξε αλλά με απώλειες. Τα αποτελέσματα των εκλογών έδειχναν ξεκάθαρα ότι ήταν τα τελευταία αναχώματα απέναντι σε ένα ρεύμα επελαύνουσας αμφισβήτησης και οργής προς το οικονομικό μοντέλο και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Το στοίχημα για την Ευρώπη, γράφαμε τότε (9/5/2017), ήταν αυτές οι εκλογές να μην αποδειχθούν μάχες οπισθοφυλακής αλλά προάγγελος αλλαγών. Γιατί αν τα πράγματα δεν αλλάξουν, τα αναχώματα δύσκολα θα αντέξουν στον επόμενο εκλογικό κύκλο. Ο μόνος που πήρε το μήνυμα ήταν ο Μακρόν. Ο Μακρόν προώθησε μια εμπροσθοβαρή ατζέντα για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, κοινό προϋπολογισμό και υπουργό Οικονομικών, κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. Οι αλλαγές αυτές δεν θα έλυναν άμεσα τα προβλήματα αλλά θα έδιναν κατεύθυνση σε μια Ευρώπη που μετεωρίζεται ανάμεσα στο κράτος και την ομοσπονδία, ανάμεσα στην εθνική και την υπερεθνική μορφή οργάνωσης. Θα έδιναν όραμα και προσδοκία στους πολίτες. Η Γαλλία όμως είναι αδύναμη, στην παρούσα φάση, να επιβάλει αλλαγές χωρίς τη συναίνεση των Γερμανών. Και οι Γερμανοί, όπως τόνισε ο Μακρόν αποδεχόμενος το Βραβείο Καρλομάγνου, καθυστερούν. Ή μάλλον δεν αντιλαμβάνονται ότι η παρούσα πορεία είναι αδιέξοδη. Η πολιτική της δημοσιονομικής οικονομικής λιτότητας διαλύει την Ευρώπη. Οι Γερμανοί έχασαν δύο πολέμους και τώρα φαίνεται να χάνουν και την ειρήνη.
Νομοτελειακά ήρθε ο επόμενος εκλογικός κύκλος. Το 55% των Ιταλών ψήφισε τις δυνάμεις του λαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού. Η ατζέντα της προεκλογικής περιόδου ήταν ίδια με τις προηγούμενες ευρωπαϊκές εκλογές και το Brexit. Το Μεταναστευτικό, το Οικονομικό, η ασφάλεια, ο ευρωσκεπτικισμός. Η επικράτηση των λαϊκιστών ήταν το ευρωπαϊκό ατύχημα που όλοι περίμεναν και δεν έκαναν τίποτα για να το αποτρέψουν. Ετσι, στον φτωχό ιταλικό Νότο το Κίνημα των Πέντε Αστέρων ψηφίστηκε γιατί υποσχόταν θέσεις εργασίας, πάταξη της διαφθοράς, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και αύξηση των κοινωνικών δαπανών. Ενώ στον αναπτυγμένο ιταλικό Βορρά η Λέγκα υποσχόταν ένα flattax 15% και πάταξη της γραφειοκρατίας. Ο λαϊκισμός και η φθορά των παραδοσιακών πολιτικών σχηματισμών φαίνεται να οδηγούν στην Τρίτη Ιταλική Δημοκρατία.
Ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, στη βάση σοβαρών οικονομικών κινδύνων για τη χώρα, αρνήθηκε να ορκίσει υπουργό Οικονομικών της νέας κυβέρνησης έναν ευρωσκεπτικιστή οικονομολόγο που έβγαζε φιλιππικούς εναντίον του ευρώ. Είτε πραξικόπημα κατά της λαϊκής ετυμηγορίας είτε άσκηση των αρμοδιοτήτων του βάσει του Συντάγματος, η πράξη του είναι απλά ένα ανάχωμα. Η κυβέρνηση που προέκυψε θα αποτελέσει, ούτως ή άλλως, μία δοκιμασία υψηλού κινδύνου τόσο για το ευρώ όσο και για την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οσο η Ευρώπη ακολουθεί στρουθοκαμηλική πολιτική οι δυνάμεις του λαϊκισμού και των άκρων θα ξηλώνουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα βήμα βήμα.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, πρώην υπουργός
