Τελικά ο ήλιος είναι εχθρός ή σύμμαχος; Η απάντηση εξαρτάται μόνο από εμάς και τον τρόπο που τον αντιμετωπίζουμε. Ο ήλιος μας «αγκαλιάζει», μας «χαϊδεύει», μας «φωτίζει» αλλά έχει τους δικούς του κανόνες. Εάν δεν του…φερθούμε σωστά μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία μας και φυσικά στην υγεία των παιδιών μας με τις βλαβερές ακτινοβολίες του, ενώ εάν…σταθούμε απέναντί του με σύνεση και προσοχή διασφαλίζουμε μια μακρά ισορροπημένη σχέση μαζί του.

Σήμερα, χάρη στη γνώση που έχει κατακτήσει η επιστήμη, ξέρουμε πολλά, καλά και…λιγότερο καλά, για τις συνέπειες της έκθεσής μας στον ήλιο, ιδίως για τις επιπτώσεις τους στα ευαίσθητα παιδικά δέρματα. Οι ειδικοί έχουν… κουραστεί να επαναλαμβάνουν πως η πολύωρη έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει πρόωρη γήρανση του δέρματος (διότι χάνεται η ελαστίνη και το κολλαγόνο), φωτοδερματίτιδα (είναι μια αλλεργική αντίδραση του δέρματος στον ήλιο) και επιπεφυκίτιδα (είναι μια ασθένεια των ματιών, αφού ο βλεννογόνος των ματιών δε διαθέτει προστατευτικό στρώμα κερατίνης στιβάδας, όπως διαθέτει το δέρμα). Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες μπορούν εύκολα να μειώσουν την αντίσταση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μη μπορεί να καταπολεμήσει τις ασθένειες.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρίας, με την ευκαιρία της εφετινής Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κατά του Μελανώματος, από το 1980 μέχρι σήμερα ο αριθμός των καρκίνων του δέρματος παγκοσμίως έχει τριπλασιαστεί. Στην Ελλάδα καταγράφονται 200 νέα περιστατικά μελανώματος ετησίως και 100 θάνατοι από μελάνωμα.

Κατά τους ειδικούς, τέσσερις παράγοντες έχουν συντελέσει σε αυτό το «μελανό» αποτέλεσμα: α) η υπερβολική έκθεση στον ήλιο στην παιδική ηλικία, β) η απότομη έκθεση στον ήλιο μετά το χειμώνα, γ) το άθροισμα των «ωρών» έκθεσης στον ήλιο, που… μεγαλώνει μαζί μας, δ) η αισθητική του μαυρίσματος που κυριαρχεί ως τάση της σύγχρονης εμφάνισης.

Η αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία κατά την παιδική ηλικία συσχετίζεται με όλα τα παραπάνω, ακόμη και με το απευκταίο ενδεχόμενο του καρκίνου. Η αλήθεια είναι βέβαια πως πολλοί γονείς δυσκολεύονται να δουν ως απειλή ή ως κίνδυνο τις θερινές φακίδες στα παιδικά προσωπάκια ή τα πρώτα μικρά «καψίματα» του καλοκαιριού στις τρυφερές πλάτες των παιδιών. Όμως οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί: αποτελούν μόνο ενδείξεις για τη ζημιά που προξένησε ο ήλιος.

Ο ήλιος ως σύμμαχος

Η σχέση των παιδιών με τον ήλιο δεν (πρέπει να) είναι απαγορευτική. Για παράδειγμα, είναι πολύ σημαντική η έκθεση στον ήλιο στην παιδική ηλικία για τη σύνθεση της βιταμίνης D, της βιταμίνης που έχει ρόλο- κλειδί στην ανάπτυξη των παιδιών, καθώς βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου και διασφαλίζει την εναπόθεσή του στα οστά. Το πιο σημαντικό υπογραμμίζουν οι ειδικοί είναι η έκθεση ενός παιδιού στον ήλιο να γίνεται με μέτρο και με σωστές προφυλάξεις. Και καθώς το παιδί μεγαλώνει να εκπαιδεύεται σε σωστές συνήθειες σε ό,τι αφορά την προστασία του από την επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία ώστε να έχει τον ήλιο σύμμαχό του και όχι εχθρό του.

Τα παιδιά, ανεξάρτητα από το χρώμα της επιδερμίδας τους, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα και χρειάζονται αυξημένη φροντίδα κατά την έκθεσή τους στον ήλιο. Μάλιστα, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως οι γονείς πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μωρά ηλικίας κάτω των 2 ετών, όταν έχουν ανοιχτό χρώμα επιδερμίδας, όταν έχουν κόκκινα ή ξανθά μαλλιά, όταν έχουν ευαίσθητο δέρμα ή παρουσιάζουν ευαισθησία στα μάτια, και σε κάθε περίπτωση –πέρα από τα χαρακτηριστικά- όταν λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.

Μάλιστα, σε ό,τι αφορά τα μωρά κάτω των 6 μηνών οι επιστήμονες συμφωνούν πως δεν θα πρέπει να εκτίθενται καθόλου στον ήλιο γιατί το δέρμα τους δεν έχει τόσα προστατευτικά φίλτρα όσα ενός ενηλίκου, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη δράση των ηλιακών ακτινών. Επίσης, ο προστατευτικός μηχανισμός ενάντια στην ηλιακή ακτινοβολία δεν αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία των 12 μηνών. Εάν δεν μπορεί να αποφευχθεί η έκθεση ενός μωρού στον ήλιο, πχ γιατί η υπόλοιπη οικογένεια πρέπει να πάει θάλασσα, ο σωστός προγραμματισμός προϋποθέτει μπάνιο νωρίς το πρωί (8.30 π.μ. με 10.30 π.μ. ή μετά τις 4.00 μ.μ.), αντηλιακό, ελαφρύ ρουχισμό, καπέλο, κουκούλα ή ομπρέλα στο καροτσάκι.

Στη θάλασσα

Επειδή οι ακτίνες UV «κάνουν γκελ» σε αντανακλαστικές επιφάνειες, όπως είναι το νερό και η άμμος, ένα παιδί εξακολουθεί να είναι ευάλωτο, ιδιαίτερα στην παραλία, ακόμα κι όταν είναι υπό σκιά. Συνεπώς, η επίσκεψη στην παραλία ή στην πισίνα (αν είναι ανοιχτή) πρέπει να αποφεύγεται από τις 11.00 π.μ. έως τις 4.00 μ.μ., τις ώρες δηλαδή εκείνες κατά τις οποίες η περιεκτικότητα της ηλιακής ακτινοβολίας σε υπεριώδεις ακτίνες είναι η μεγαλύτερη. Και τις επιτρεπόμενες ώρες όμως η ομπρέλα ή με μικρή τέντα για τον ήλιο είναι απαραίτητη. Το ιδανικό – αλλά όχι και εφικτό- είναι να μάθετε τα παιδιά να καταφεύγουν στη σκιά της ομπρέλας όταν παίζουν στην παραλία. Αν η ομπρέλα είναι στημένη μακριά απ’ την ακρογιαλιά, την οποία συνήθως προτιμούν τα παιδιά, θα πρέπει να στήσετε μια στο σημείο που παίζουν. Το καπέλο, το αντηλιακό και το άφθονο νερό επιβάλλονται στους μικρούς πρωταγωνιστές της παραλίας.

Πάντα και παντού

Τα παιδιά χρειάζονται προστασία ακόμα κι όταν βγαίνουν έξω για βόλτα ή για να παίξουν, αλλά και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, όταν πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό. Καταρχήν, αν πρέπει να βγείτε έξω με τα παιδιά σε ώρες μεγάλης ακτινοβολίας προσπαθείτε να μείνετε στη σκιά όσο περισσότερο γίνεται. Χρησιμοποιήστε αντηλιακό κάθε μέρα, ακόμα κι όταν έχει συννεφιά, καθώς το 80% των ηλιακών ακτίνων διαπερνούν τα σύννεφα. Για να αποφύγετε τη χρήση μεγάλης ποσότητας αντηλιακού, ντύνετε τα παιδιά με ελαφριά, βαμβακερά κι άνετα ρούχα, που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια τους, ώστε να είναι δροσερά κάτω από τον ήλιο.

Σε περίπτωση εγκαύματος

Η σωστή φαρμακευτική αγωγή μπορεί να ανακουφίσει αμέσως το παιδί και να βοηθήσει το δέρμα να επανέλθει γρήγορα. Έτσι, είναι σημαντική η ιατρική εκτίμηση και οδηγία για την κατάλληλη καταπραϋντική κρέμα. Ανακουφίστε το παιδί με χλιαρά λουτρά, στεγνώνοντάς το απαλά (ταμπονάροντας) και χωρίς να τρίβετε το δέρμα του με την πετσέτα. Φροντίστε το σημείο που «κάηκε» το παιδί να είναι καλυμμένο από τα ρούχα, ακόμα κι όταν βγει καινούργιο δέρμα. Το νέο δέρμα είναι πιο ευαίσθητο, επειδή το στρώμα του έχει λιγότερο προστατευτική χρωστική ουσία (μελανίνη). Προσέξτε –όσο γίνεται- να μην αγγίζει το παιδί τα στεγνά και καμένα σημεία στο δέρμα του, διότι το ξεφλούδισμά τους πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο μόλυνσης, και αυξάνει την πιθανότητα και άλλου εγκαύματος. Εάν στο σημείο που έχει καεί το παιδί εμφανιστούν φουσκάλες, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον γιατρό – το ίδιο εάν το έγκαυμα είναι πολύ άσχημο, επίπονο ή έχει πύον.