Για τους αιτούντες άσυλο στον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας, στη Λέσβο, η λέξη «σχεδόν» έχει γίνει πηγή δυστυχίας. Σχεδόν τα κατάφεραν. Βρίσκονται σχεδόν στο τέλος του σκληρού ταξιδιού τους. Οπως είπε ο Αααράς, ένας 27χρονος πατέρας και κάτοχος MBA από την Καμπούλ του Αφγανιστάν, «σε τελική ανάλυση, είμαστε μόνο σχεδόν άνθρωποι». Και η Ευρώπη μόνο σχεδόν τους καλωσορίζει.

Αυτό το «σχεδόν» προκαλεί ανείπωτη απελπισία στους αιτούντες άσυλο που έχουν παγιδευτεί στη Λέσβο και τη Σάμο. Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, σχεδόν 50% των προσφύγων στη Σάμο βίωσαν βία κατά το πέρασμά τους από την Τουρκία, και σχεδόν 25% έχουν βιώσει βία από όταν έφτασαν στην Ελλάδα. Οι υπεύθυνοι στη Μόρια δεν ρωτούν πια αν μια γυναίκα έχει υποστεί βιασμό, αλλά πόσο βάναυσα και πόσο συχνά.

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι παράξενο που οι πρόσφυγες υποφέρουν ψυχολογικά. Ομως η λίστα αναμονής για ψυχολογική βοήθεια περιλαμβάνει περισσότερα από 500 ονόματα, κάτι που σημαίνει πως λίγοι θα καταλήξουν να λάβουν την οποιαδήποτε στήριξη. Στο μεταξύ, μια μικρή κλινική την οποία διαχειρίζεται η ελληνική ΜΚΟ Emergency Response Center International στη Μόρια αντιμετωπίζει καθημερινά περιπτώσεις αυτοτραυματισμού, και οι αυτοκτονίες δεν είναι σπάνιες.
Η κατάσταση έρχεται σε έντονη αντίθεση με το αφήγημα της ΕΕ. Εναν χρόνο μετά την κορύφωση της ευρωπαϊκής προσφυγικής κρίσης το καλοκαίρι του 2015, η ΕΕ διακήρυξε πως η κατάσταση ήταν υπό έλεγχο. Παρότι όμως είναι αλήθεια πως φτάνουν πια λιγότεροι πρόσφυγες στις ακτές της Ευρώπης, οποιοσδήποτε έχει βρεθεί τελευταία στη Λέσβο γνωρίζει πως η κρίση κάθε άλλο παρά έχει τελειώσει.
Οι αναλυτές έχουν παρομοιάσει τις πολιτικές ασύλου και ασφάλειας της ΕΕ στη Μεσόγειο από το 2015 και εξής με την οικοδόμηση μιας «Ευρώπης –φρουρίου». Αν η ΕΕ είναι ένα φρούριο, ο καταυλισμός της Μόριας είναι ο θάλαμος βασανιστηρίων της, με εφιαλτικές συνθήκες διαβίωσης που έχουν επαρκώς τεκμηριωθεί. Αυτή δεν είναι πλέον μια «προσφυγική κρίση». Είναι τώρα μια σκόπιμη ανθρωπιστική κρίση. Αν αναλογιστεί κανείς τα δεδομένα και τους πόρους της ΕΕ, αυτό το αποτέλεσμα μόνο ως σκόπιμο μπορεί να θεωρηθεί.
Στην πραγματικότητα, φριχτές συνθήκες αφήνονται να επικρατήσουν στους προσφυγικούς καταυλισμούς διότι οι Αρχές θέλουν να αποθαρρύνουν άλλους αιτούντες άσυλο –συμπεριλαμβανομένων και κάποιων που ομολογουμένως δεν δικαιούνται διεθνή προστασία –από το να επιχειρήσουν να φτάσουν στην Ευρώπη, ενδεχομένως ακόμα και να παροτρύνουν κάποιους που έχουν ήδη φτάσει να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Είναι μια άκαρδη, κυνική στρατηγική περιφρόνησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που δικαιολογείται με βάση μια μισαλλόδοξη ρητορική και προκατειλημμένα αφηγήματα. Δεν χρειάζεται να είναι έτσι τα πράγματα. Εχουν προταθεί πολλές και πολλά υποσχόμενες πολιτικές -ανάμεσά τους οι ανθρωπιστικές βίζες, η μετεγκατάσταση και η σαφώς μεγαλύτερη στήριξη των χωρών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή -, ικανές να δημιουργήσουν μία ασφαλή και ανθρώπινη διαδικασία ασύλου. Το σημερινό status quo δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Ο Κώστας Γεωργιάδης είναι σύμβουλος πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Δικτύου Νεαρών Πρεσβευτών της Ειρήνης και πρέσβης της οργάνωσης One Young World. O Λούκα Μπέκεν είναι σύμβουλος Δημοσίων Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, υπεύθυνος Εταιρικών Σχέσεων του κινήματος Liter of Light και πρέσβης της οργάνωσης One Young World
Τελευταία Νέα