Για μια ακόμη φορά αναμένουμε την αναμέτρηση του Ερντογάν με την κάλπη ως εάν αυτή να είναι η μοναδική του Νέμεση. Τρία είναι τα διακυβεύματα αυτών των εκλογών: ο χαρακτήρας του τουρκικού κράτους, η οικονομία και η διεθνής θέση της χώρας. Θα έλεγε κανείς ότι το πρώτο προσδιορίζει και τα δύο άλλα. Δηλαδή αν η Τουρκία μετατραπεί από μια μιλιταριστική εκκοσμικευμένη ημι-δημοκρατία σε ένα ισλαμικό αυταρχικό κράτος θα αλλάξει τον τρόπο που την αντιμετωπίζουν οι αγορές και οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις. Μέχρι τώρα η Τουρκία θεωρείτο ένας ενοχλητικός αλλά πολύ σημαντικός εταίρος σε αυτό που ονομάζουμε δυτική συμμαχία. Ακόμη και οι πιο θερμοί φίλοι της παραδέχονταν τα ελλείμματα δημοκρατίας και τη δυσανεξία της στο διεθνές δίκαιο. Ακόμη και οι πιο αμείλικτοι κατήγοροί της την θεωρούσαν αναπόσπαστο και αναντικατάστατο μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού των δυτικών συμμαχιών σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη περιοχή από τον Καύκασο ώς το Σουέζ και από τη Μεσοποταμία ώς το Αιγαίο. Αν όμως το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών οδηγήσει σε άρδην αλλαγή της φυσιογνωμίας του τουρκικού κράτους, τότε η δυτική συμμαχία θα είναι αναγκασμένη να σκεφτεί σοβαρά εναλλακτικά σχέδια ανάλογα με αυτά που οι μεγάλες δυνάμεις σχεδίαζαν για την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα τέλη του 19ου αιώνα. Δεν είναι μια καθόλου εύκολη υπόθεση αλλά μπορεί να καταστεί αναπόφευκτη.
Στη βάση της στρατηγικής σκέψης του Ερντογάν υπάρχει η παραδοχή ότι ο κόσμος αλλάζει ραγδαία. Οτι από τον διπολισμό περάσαμε στον μονοπολισμό και τώρα στους πολλούς πόλους. Επίσης ότι από την κυριαρχία της παγκοσμιοποίησης περνάμε στον πρωταρχικό ρόλο των περιφερειών και των περιφερειακών ηγεμόνων. Σε αυτή τη ραγδαία αλλαγή ο Ερντογάν βλέπει ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας για την Τουρκία, ως μια χώρα 100 εκατομμυρίων, με ισχυρή οικονομία, περιφερειακούς δεσμούς, στην ηγεσία του κόσμου του Ισλάμ. Το πρόβλημα της στρατηγικής του Ερντογάν βρίσκεται στην «ταχύτητα». Ο κόσμος αλλάζει αλλά με ρυθμούς πιο αργούς από αυτούς που είχε υπολογίσει η στρατηγική Ερντογάν. Πολιτεύεται ως εάν οι ΗΠΑ να έχουν υποχωρήσει από την παγκόσμια ηγεμονική θέση τους ενώ δεν έχουν. Στην οικονομία συμπεριφέρεται ως εάν οι παγκοσμιοποιημένες αγορές να έχουν χάσει την ισχύ τους προς όφελος εναλλακτικών περιφερειακών σχημάτων ενώ αυτό δεν συμβαίνει. Αυτή η «διαφορά φάσης» είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη στρατηγική Ερντογάν και ίσως και το πλέον επικίνδυνο για την Τουρκία που επιθυμεί να μετασχηματίσει. Οσο για το ερώτημα πού πάει η Τουρκία, η απάντηση που μας αφορά είναι ότι δεν πάει πουθενά. Παραμένει, δυστυχώς, δίπλα μας.
Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών,

www.cemmis.edu.gr

Τελευταία Νέα