Πριν από δεκαέξι χρόνια, ελάχιστοι προέβλεπαν τη ριζική μετεξέλιξη της Τουρκίας που θα έφερνε η κυβέρνηση Ερντογάν. Το κεμαλικό κατεστημένο είδε την κυβέρνηση Ερντογάν ως πολιτική παρένθεση, ανάλογη της κυβέρνησης Ερμπακάν. Η τουρκική οικονομία ήταν στην Εντατική με ένα διεθνές πρόγραμμα διάσωσης της τάξης των 20 δισ. Η τουρκική λίρα ήταν σε περιδίνηση, ο πληθωρισμός κάλπαζε ανεξέλεγκτα, το ίδιο και η ανεργία.

Ο Ερντογάν εισέβαλε ως σίφουνας στην τουρκική πολιτική σκηνή. Σταθεροποίησε την τουρκική οικονομία, τριπλασίασε το τουρκικό ΑΕΠ, μείωσε τον πληθωρισμό σε μονοψήφια ποσοστά και προσείλκυσε ξένες επενδύσεις της τάξης των 220 δισ. δολαρίων. Για πολλά χρόνια η τουρκική οικονομία αναπτυσσόταν με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτό το οικονομικό θαύμα εκτόξευσε τη δημοτικότητα του Ερντογάν, τον εδραίωσε στην εξουσία και νομιμοποίησε τα πολιτικά του σχέδια.

Για τη Δύση το φαινόμενο Ερντογάν ήρθε ως μάννα εξ ουρανού. Ηταν η εποχή που η ηγεσία της Δύσης συνειδητοποιούσε ότι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν ισοδυναμούσε με το τέλος της Ιστορίας. Η τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης άνοιγε έναν νέο ματωμένο κύκλο στη διαλεκτική της Ιστορίας. Που απειλούσε να πάρει διαστάσεις σύγκρουσης πολιτισμών. Μιας διαμάχης ανάμεσα στη Δύση και ένα ριζοσπαστικοποιημένο Ισλάμ. Ο Ερντογάν, αίφνης, στα μάτια των Δυτικών ήταν ένας μουσουλμάνος μεταρρυθμιστής ηγέτης που θα αναστήλωνε την τουρκική δημοκρατία. Προβάλλοντας ως το αρχετυπικό παράδειγμα για ολόκληρη την ισλαμική Μέση Ανατολή. Ο αρχικός του οίστρος για τη διεύρυνση των πολιτικών ελευθεριών και η εντατικοποίηση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας ενίσχυσαν αυτή την προοπτική. Η Τουρκία κεφαλαιοποιούσε τη γεωπολιτική της αξία.

Η επαναστατική ορμή με την οποία ο Ερντογάν αποδόμησε το στρατοκρατικό κεμαλικό κατεστημένο δεν μεταφράστηκε, όμως, σε ευρωπαϊκή δημοκρατική πορεία αλλά σε επιθετική ισλαμική ατζέντα. Το νεοοθωμανικό του αφήγημα τον έφερε νομοτελειακά σε σύγκρουση με το Ισραήλ και τη Δύση. Η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» μετατράπηκε σε πολιτική πολλαπλών μετώπων και αδιεξόδων. Στο εσωτερικό, η κυβέρνησή του μετατράπηκε σταδιακά σε θεοκρατικό καθεστώς. Οσο εδραιωνόταν στην εξουσία τόσο περιόριζε τις πολιτικές ελευθερίες και την ελευθερία του Τύπου. Η πολιτική νεοοθωμανικού μεγαλείου συμβολίστηκε από ένα νεόδμητο σεράι, τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το παλάτι των Βερσαλλιών. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα άρχισε η περίοδος του τρόμου. Μαζικές εκκαθαρίσεις, συλλήψεις και ένα μόνιμο καθεστώς εκτάκτου ανάγκης. Μαζί με τη δημοκρατία καταρρέει και το αφήγημα της οικονομικής ευημερίας. Η τουρκική λίρα βουλιάζει, ο πληθωρισμός καλπάζει και το εξωτερικό χρέος έφτασε τα 300 δισ.

Την επόμενη μέρα των εκλογών ο Ερντογάν θα πρέπει να επιλέξει αν θα κλείσει τον ιστορικό του κύκλο ως δημοκρατικός μουσουλμάνος μεταρρυθμιστής ή ως αυταρχικός δεσπότης που θα υποστεί την τουρκική 9η Θερμιδώρ.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα