Πιστεύει ότι με την τέχνη ξεγελάμε τη μοίρα. Δημιουργεί μια χορογραφία με κινούμενα γλυπτά ανάμεσα στον πολύπαθο και πολύτροπο βασιλιά της ομηρικής Ιθάκης Οδυσσέα και τους λουομένους όπως απεικονίστηκαν στην τέχνη. Ακτιβιστής, συγγραφέας, εκδότης εκτός από πολυβραβευμένος καλλιτέχνης (ο οποίος αποσύρθηκε το 2009 και επανήλθε δυναμικά έξι χρόνια αργότερα), ο Αμερικανός Πολ Τσαν φέρνει με πρωτοβουλία του οργανισμού ΝΕΟΝ που έχει ιδρύσει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος αυτή τη διαφορετική από οτιδήποτε άλλο ανάλογο στη σύγχρονη τέχνη χορογραφία – όπως υποστηρίζει – μαζί με νέες παραγωγές αλλά και πρόσφατα έργα του στην καρδιά της Αθήνας, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, υπό τον τίτλο «Ο Οδυσσέας και οι λουόμενοι».

«Ο Οδυσσέας είναι ένα πρόσωπο που μου προκαλεί ενδιαφέρον. Τόσο πολύ, ώστε πριν από μερικά χρόνια έγραψα μια σειρά διαλέξεων αφιερωμένων σε αυτόν, οι οποίες συνδυάζουν τα κατορθώματά του στην “Οδύσσεια” με τη ζωή και το πνεύμα που εγώ αντιλαμβάνομαι ως τέχνη. Οι διαλέξεις αυτές είναι η διανοητική και η πνευματική καρδιά της έκθεσης» λέει στα «ΝΕΑ» ο γεννημένος στο Χονγκ Κονγκ καλλιτέχνης, τον οποίο πολλοί θα θυμούνται όταν πριν από τρία χρόνια άφησε στο έλεος του αέρα τον Σωκράτη, τον Ιππία και τον Εύδικο (από τον πλατωνικό «Ιππία ελάσσονα») να «χορεύουν» στην ταράτσα των Σφαγείων της Υδρας.

«Οσο για τους λουομένους (bathers), ιστορικά, αρκετοί καλλιτέχνες τούς έχουν διερευνήσει για να εκφράσουν τις εξελισσόμενες αντιλήψεις σχετικά με το σώμα, τη σεξουαλικότητα και το γυμνό, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, αλλά και το πώς η προσμονή για το καινούργιο στην τέχνη έχει τη δυνατότητα να αναβιώσει μια ευρύτερη και πιο περιεκτική κατανόηση της σημασίας τού να ζει κανείς μέσα ή στο περιθώριο των κοινωνικών αλλαγών. Ηθελα να χρησιμοποιήσω αυτό το μοτίβο για να περιγράψω εκ νέου τον γαλαξία θεμάτων και αντιλήψεων που ενσαρκώνει ο “λουόμενος” στον 21ο αιώνα, ο οποίος διαγράφεται μάλλον ζοφερός» συνεχίζει ο 45χρονος πολυπράγμων δημιουργός.

Και για να το πετύχει προσθέτει στον εικαστικό του κόσμο τους πνέοντες (breathers): γλυπτά που λειτουργούν ως φυσικές κινούμενες εικόνες σε τρεις διαστάσεις. Το καθένα αποτελείται από ένα υφασμάτινο «σώμα» το οποίο έχει σχεδιαστεί και προσαρμοστεί σε ειδικά τροποποιημένους ανεμιστήρες, μέσω των οποίων ελέγχεται η κίνησή τους. «Απλώς και μόνο από τον τρόπο που συντίθενται και ράβονται τα γλυπτά αυτά, η χορογραφία που προκύπτει είναι διαφορετική απ’ όσες έχω δημιουργήσει μέχρι τώρα και πιθανώς διαφορετική από οτιδήποτε άλλο στη σύγχρονη τέχνη» εξηγεί.

Η νέα σας δουλειά έχει σχέση με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία που τόσο αγαπάτε;

Υπάρχουν πολλοί συσχετισμοί. Πάρτε τον Αριστοτέλη. Στο «Περί ψυχής» γράφει «η γνώση είναι για αυτό που κινείται από αυτό που κινείται». Για τον Αριστοτέλη – και για μια σειρά κλασικών φιλοσόφων όπως ο Ηράκλειτος – υπάρχει σχέση μεταξύ του βίου, της συνείδησης / πνεύματος / ψυχής και της κίνησης. Επίσης είναι ενδιαφέρουσα η ισχυρή διασύνδεση ανάμεσα στην πνοή και στον τρόπο που αυτή «ζωντανεύει» το ον ως πνεύμα και μορφή.

Και με την πολιτική;

Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι έχει σχέση. Δυστυχώς δεν είμαι φιλόσοφος, ούτε σοφός.

Τι σας ελκύει τόσο πολύ στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία ώστε να είναι τόσο συχνά παρούσα στη δουλειά σας;

Μου αρέσει το πόσο ψυχαγωγική και ταυτόχρονα δραματική είναι η φιλοσοφία. Μου αρέσει το τραγικό και το κωμικό τού να διαβάζεις για ανθρώπους που προσπαθούν να καταλάβουν, να βγάλουν άκρη, και δεν φοβούνται να το πουν.

Για ποιον λόγο είναι σημαντικό για εσάς να δημιουργείτε κινούμενες εικόνες, και μάλιστα τρισδιάστατες, όταν πλέον η κίνηση έχει ταυτιστεί με τις εικόνες που προβάλλονται μέσω μιας οθόνης;

Πράγματι προτιμώ να μην έχω μπροστά μου κανενός είδους οθόνη. Επομένως το να δημιουργείς κάτι που κινείται χωρίς να χρειαστεί να το βλέπεις μέσα στην τηλεόραση ή στο κινητό ή σε κάποια οθόνη, είναι ευχάριστο από μόνο του. Πιστεύω πως οτιδήποτε βγαίνει μέσα από μια οθόνη είναι fake news σήμερα. Εσείς τι λέτε;

Ποια χώρα πιστεύετε ότι είναι σε χειρότερη κατάσταση; Η Ελλάδα με τα αυστηρά μέτρα λιτότητας ή οι ΗΠΑ υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ;

Πιστεύω ότι η Γη είναι στη χειρότερη κατάσταση.

Πώς θα ορίζατε την τέχνη;

Είναι η απόδειξη ότι έχεις ξεγελάσει τη μοίρα.

Γιατί να επισκεφθούμε την έκθεσή σας;

Δεν είμαι σίγουρος τι να πω. Εύχομαι τα έργα μου να σας υποδεχθούν με την ίδια διάθεση φιλοξενίας που η διευθύντρια του οργανισμού ΝΕΟΝ Ελίνα Κουντούρη και ο επιμελητής Σαμ Θορν (σ.σ.: διευθυντής του κέντρου τεχνών Νότιγχαμ Κοντεμπόραρι) υποδέχθηκαν εμένα. Είναι άνθρωποι οι οποίοι μέσω μιας πρόσκλησης και χωρίς να έχουμε συναντηθεί ώς τότε, μέσω μιας εκ βαθέων συζήτησης και της ανταλλαγής μερικών αστείων, αποτέλεσαν την έμπνευση για μένα ώστε να επιστρέψω στην Ελλάδα.

info

Η έκθεση «Odysseus and the Bathers» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Ν. Δούκα 4) πραγματοποιείται με τη συνεργασία της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα και συνοδεύεται από κατάλογο σε έκδοση του ΝΕΟΝ και του εκδοτικού οίκου του Πολ Τσαν ΒadlandsUnlimited. Από 5 Ιουλίου έως 14 Οκτωβρίου