Το τσίμπημα της τσούχτρας είναι ο εφιάλτης κάθε κολυμβητή, όμως η εμφάνιση και παραμονή για μεγάλο διάστημα των μεδουσών σε ημίκλειστες συνήθως θάλασσες συνάδει με την υποβάθμιση του οικοσυστήματος σύμφωνα με τους ειδικούς. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με την επέλαση των μεδουσών, ιδίως τα τελευταία δυο χρόνια, κυρίως στον Κορινθιακό και τον Πατραϊκό Κόλπο.
Η παρουσία κοπαδιών από μέδουσες σημαίνει ό,τι το περιβάλλον εκπέμπει σήμα κινδύνου. Κι όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο αρχίζουν τα προβλήματα που αγγίζουν μεταξύ άλλων και την τουριστική βιομηχανία. Ετσι, δεν είναι καθόλου τυχαία η περσινή πτώση του τζίρου κατά 40%, αφού ο κόσμος απέφυγε να κάνει τις διακοπές του στον Κορινθιακό και τον Πατραϊκό. Φέτος, μέχρι στιγμής, η παρουσία των μεδουσών στον κόλπο του Λουτρακίου, είναι σύμφωνα με ειδικούς και επιχειρηματίες της περιοχής, μικρότερη σε σχέση με πέρσι. Ομως τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται να έχουν ο κόλπος του Αλεποχωρίου, η Ψάθα, η Αντίκυρα, το Πόρτο Γερμενό, η Ιτέα και γενικότερα ο Βόρειος Κορινθιακός. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η εμφάνιση των μεδουσών δεν περιορίζεται μόνο στις προαναφερόμενες περιοχές. Γιατί; Επειδή υπάρχει ο ανθρώπινος παράγοντας: υπεραλίευση, απόβλητα από γεωργικές απορροές, λύματα από τουριστικές περιοχές κ.ά δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτυχθούν οι μέδουσες.
«Τα μέτρα που ο άνθρωπος πρέπει να πάρει για να μειώσει την έξαρση αυτών των φαινομένων σχετίζονται με τη μείωση των πιέσεων που ασκεί στο περιβάλλον», υποστηρίζει ο διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) Επαμεινώνδας Χρήστου. Από την πλευρά της η διευθύντρια Ερευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος Αναστασία Μήλιου επισημαίνει πως «όταν μια θαλάσσια περιοχή δεν υπεραλιεύεται και έχει υγιείς πληθυσμούς ψαριών σε αφθονία, αυτά ελέγχουν και περιορίζουν ώς έναν βαθμό τις πληθυσμιακές εξάρσεις μεδουσών». Στο μεταξύ, η όποια λύση δοθεί φέτος θα είναι προσωρινή, θα βασιστεί κατά κύριο λόγο στην περίφραξη των ακτών με δίχτυα.
Σποραδικό φαινόμενο
«Η εμφάνιση μεγάλων πληθυσμών από μέδουσες στις ελληνικές παραλίες είναι ένα σποραδικό φαινόμενο», υποστηρίζει ο Επαμεινώνδας Χρήστου. «Η άνοιξη αντιπροσωπεύει την κύρια αναπαραγωγική περίοδο, αν και μπορούν να έχουν παρουσία όλο το χρόνο». Μια δεύτερη περίοδος αναπαραγωγής αρχίζει το φθινόπωρο. Μπορούν να επιβιώσουν μέχρι δυο χρόνια και σε βαθιά νερά (κάτω από τα 500 μέτρα). Μετά το 1982 παρατηρήθηκε ότι εμφανίζονται μεγάλοι πληθυσμοί από τσούχτρες στην Ελλάδα με μια περιοδικότητα 10-12 ετών, κάτι που ισχύει για ολόκληρη τη Μεσόγειο. Στις ελληνικές θάλασσες οι τσούχτρες παραμένουν για 2-3 χρόνια.
Τι λέει το υπουργείο
Ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος, σε πρόσφατη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» (5 Ιουνίου) αναφερόμενος στην εμφάνιση των μεδουσών, τόνισε μεταξύ άλλων «πως στην περίπτωση του Κορινθιακού έχουμε συνδυασμό επιπτώσεων πολλών παραγόντων: κλιματική αλλαγή, φυσικό φαινόμενο με περιοδικότητα σε ό,τι αφορά την αναπαραγωγή των μεδουσών, διάθεση ακατέργαστων αποβλήτων – λυμάτων στην περιοχή, τροποποίηση της ιχθυοπανίδας εξαιτίας της αλιείας».
Πλωτά φράγματα
Οι μνήμες από την περσινή χαμένη όπως την χαρακτηρίζουν οι επαγγελματίες της περιοχής τουριστικής σεζόν είναι ακόμα νωπές. Eτσι, ξενοδόχοι και ιδιοκτήτες καφέ που δραστηριοποιούνται στον Κορινθιακό έχουν αρχίσει να τοποθετούν δίχτυα προκειμένου να κρατήσουν τις μέδουσες μακριά από τις ακτές. Από τους πρώτους που τοποθέτησαν προστατευτικά δίχτυα είναι ο ιδιοκτήτης της καφετέριας Coralle Γιάννης Αλεξανδρής. «Με την τοποθέτηση των διχτυών που φθάνουν μέχρι τον πάτο της θάλασσας –και έχουν περισσότερο μήκος από το βάθος έτσι ώστε να μην σηκώνονται όταν έχει κύμα –δημιουργήσαμε μια προστατευόμενη περιοχή 500 τετραγωνικών μέτρων.
Η τοποθέτηση μάς κόστισε 10.000 ευρώ και τα βάλαμε από την τσέπη μας».
Σημειώνεται ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει προχωρήσει σε προγραμματική σύμβαση με τον Δήμο Λουτρακίου ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ για την τοποθέτηση και συντήρηση διχτυών (στο ύψος του Δήμου Λουτρακίου – Αγ. Θεοδώρων) για 10 χρόνια. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει αναδειχθεί ανάδοχος.
Ο πρώην πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων της περιοχής Δημήτρης Παπάς τοποθέτησε πρόσφατα δίχτυ μήκους 80 μέτρων μπροστά από τον κολπίσκο του ξενοδοχείου του και λέει στα «ΝΕΑ» ότι πέρυσι ο τζίρος για τους επαγγελματίες «ήταν πεσμένος κατά τουλάχιστον 40%» εξαιτίας του προβλήματος των μεδουσών.
Οπως επισημαίνει ο Επαμεινώνδας Χρήστου, οι εκρήξεις πληθυσμών των μεδουσών προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις σε πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αλιεία (καταστρέφουν τα δίχτυα και εξαφανίζουν αβγά και προνύμφες εμπορικών ψαριών), η ιχθυοκαλλιέργεια, οι παράκτιες βιομηχανικές εγκαταστάσεις (διακοπή των τροφοδοτικών με την απόφραξη νερού των εισροών ψύξης) σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ο τουρισμός.
