Την εποχή που κάλπαζε ο ΣΥΡΙΖΑ προς την εξουσία, υπήρχαν αυτοί που ανυπομονούσαν κι εκείνοι που ανησυχούσαν –για να χρησιμοποιήσουμε ήπια ρήματα. Υπήρχε όμως και μια κατηγορία πολιτών που θεωρούσαν αυτή την εξέλιξη απλώς αναγκαία. Οχι επειδή πίστευαν στο παραμύθι. Αλλά επειδή θεωρούσαν ότι ο μόνος τρόπος να πάει η χώρα μπροστά ήταν ακριβώς να διαψευστεί το παραμύθι, να καταρρεύσουν οι ψευδαισθήσεις, να κλείσουν οι παλιοί λογαριασμοί και να ανοίξει ένα καινούργιο κεφάλαιο.
Το στοίχημα αυτό είχε βέβαια μεγάλα ρίσκα. Η περιπέτεια στην οποία έβαλε τη χώρα ο Αλέξης Τσίπρας μπορούσε να έχει κακό τέλος, δεν χρειαζόταν να κάνουν κάτι ο ίδιος και ο ερασιτεχνικός του θίασος, ένα ατύχημα ήταν αρκετό. Υπήρξαμε τυχεροί. Οι εταίροι ήταν ψύχραιμοι, τα πολεμικά σχέδια εμφανώς γελοία, ο Πρωθυπουργός έκανε πίσω την τελευταία στιγμή. Το μπρα-ντε-φερ που δεν έγινε ποτέ κόστισε την εκτόξευση της ανεργίας, την αύξηση της μετανάστευσης και καμιά εκατοστή δισεκατομμύρια –αλλά γλιτώσαμε την καταστροφή.
Στο τελευταίο της άρθρο στην Washington Post, η Αν Απλμπομ σημειώνει ότι το μόνο φάρμακο για τη λαϊκιστική ρητορική ίσως να είναι τελικά η πικρή, προσωπική εμπειρία της αποτυχίας της. Η απάντηση στον λαϊκισμό είναι συχνά ο ακραίος λαϊκισμός, όπως δείχνει η περίπτωση της Ιταλίας. Και η αποτυχία του ακραίου λαϊκισμού οδηγεί στην εξάντληση και την απάθεια, όπως δείχνει η περίπτωση της Ελλάδας. Ή στον φιλελευθερισμό, όπως ελπίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Αν είναι έτσι, σημειώνει η αμερικανίδα δημοσιογράφος, η Ιταλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μπροστά τους δύσκολες μέρες. Η Ελλάδα, αντίθετα, είναι σε καλύτερη θέση. Η «αριστερο-λαϊκιστική στιγμή» της παρήλθε. Νέοι άνθρωποι δεν φοβούνται πια να χαρακτηρίσουν στις καφετέριες τον εαυτό τους «νεοφιλελεύθερο»! Ισως λοιπόν η πρώτη χώρα που βυθίστηκε σε πολιτική κρίση να είναι και η πρώτη που βγαίνει.
Η ανάγνωση αυτή ενισχύεται στα μάτια των ξένων παρατηρητών από την υπεύθυνη στάση που κρατά εσχάτως ο Πρωθυπουργός σε ορισμένα βασικά ζητήματα της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής. Υπάρχουν όμως δύο κίνδυνοι. Ο ένας είναι η κυβέρνηση να προσπαθήσει να ανακόψει την εκλογική της κάμψη με έναν νέο γύρο αριστερού –ενδεχομένως και αντιευρωπαϊκού –λαϊκισμού. Ο άλλος είναι να υπάρξει απλώς μια αλλαγή φρουράς: ο αριστερός λαϊκισμός να δώσει τη θέση του στον δεξιό λαϊκισμό. Αυτό δείχνουν τουλάχιστον οι θέσεις της αντιπολίτευσης για το Μακεδονικό ή το Προσφυγικό. Ισως λοιπόν το «καινούργιο κεφάλαιο» να είναι το επόμενο παραμύθι που θα καταρρεύσει.
Αποχωρώντας από το ΚΙΝΑΛ, Το Ποτάμι εκπληρώνει μια εσωτερική ανάγκη για «καθαρή συνείδηση». Αυτόνομο πλέον, θα μπορούσε όμως επιπλέον να λειτουργήσει και ως φάρος: να φωτίζει τις ξέρες, δηλαδή τους λαϊκισμούς, και να διευκολύνει τη ναυσιπλοΐα, δηλαδή την ανάπτυξη.
Μοναχικό πράγμα ο φάρος. Αλλά πολύτιμο.
