Η Βραζιλία που κερδίζει κι ονειρεύεται

Ο ευκολότερος τρόπος για να καταλάβεις αν μια ομάδα που θέλει να κερδίσει το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι καλύτερη ή χειρότερη από ό,τι ήταν στο προηγούμενο Μουντιάλ είναι να τη δεις να παίζει με μια ομάδα που αντιμετώπισε τέσσερα χρόνια πριν.

Οι πιο μικρές ομάδες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες με έναν συγκεκριμένο τρόπο –τον τρόπο τους. Αλλες αμύνονται, άλλες τρέχουν πολύ, άλλες πρεσάρουν –οι μεγάλες έχουν πάντα την υποχρέωση να κερδίσουν. Το πώς θα κερδίσουν σου δίνει να καταλάβεις αν οι πιθανότητές τους να κερδίσουν το τρόπαιο είναι περισσότερες ή λιγότερες από την προηγούμενη φορά. Υπό αυτό το πρίσμα, το ματς της Βραζιλίας με το Μεξικό ήταν ένα σπουδαίο τεστ και μια ευκαιρία για να καταλάβουμε τις δυνατότητες των Καριόκας που τέσσερα χρόνια πριν είχαν φέρει ισοπαλία στη Φορταλέτσα με τους Μεξικανούς. Χθες κέρδισαν με 2-0 επιβεβαιώνοντας τη γενική υποψία ότι είναι καλύτεροι. Είναι όμως ικανοί και να γίνουν παγκόσμιοι πρωταθλητές; Δύσκολο να το πεις.

Η Βραζιλία παίζει καλύτερη άμυνα από ό,τι το 2014 γιατί έχει έναν κυματοθραύστη που λέγεται Καζεμίρο. Εχει την ικανότητα να ελέγχει τον ρυθμό του αγώνα κι έχει και αναπληρωματικούς που μπορεί να μπουν στο γήπεδο και να δώσουν λύσεις: ο Φιρμίνο π.χ. είναι μια πολυτέλεια, όπως και ο Ντάγκλας Κόστα, που τόσο βοήθησε στο ματς με την Κόστα Ρίκα. Εχει επίσης έναν Νεϊμάρ που σκοράρει, κρατά την μπάλα λίγο παραπάνω από όσο πρέπει, αλλά έχει τη στωική διάθεση να δέχεται κλωτσιές αδιαμαρτύρητα: είναι ο παίκτης που έχει κερδίσει τα περισσότερα φάουλ στη διοργάνωση. Αρκούν αυτά για να κερδίσει μια ομάδα το Μουντιάλ; Δύσκολο να το πεις. Η Βραζιλία δεν έχει βρεθεί πίσω στο σκορ σε τέσσερα ματς και στα δύο από αυτά σκόραρε στο τέλος. Το κατάφερε γιατί μπορούσε να παίξει το μεθοδικό της ποδόσφαιρο ακριβώς επειδή δεν κυνηγούσε το σκορ: το τι θα κάνει αν βρεθεί να χάνει δεν το ξέρει κανείς.

Οι τίμιοι Μεξικανοί έτρεξαν πολύ, αλλά κουβαλάνε μια κατάρα: δεν μπορούν ποτέ να περάσουν από τη φάση των 16 –ο χθεσινός ήταν ο έβδομος αποκλεισμός τους. Τουλάχιστον προσπάθησαν να κερδίσουν και δεν έπαιξαν μαζική άμυνα για να πάνε το ματς στα πέναλτι. Τη συνταγή των μικρών (παίζω άμυνα και περιμένω τα πέναλτι επιδιώκοντας να κάνω την έκπληξη) μάλλον δεν την ξέρουν. Κι αν δεν τη μάθουν, θα φεύγουν στους 16 εσαεί.

Είναι κατάρα τα πέναλτι; Εξαρτάται από την πλευρά που βλέπει το πράγμα κανείς. Αν το μυαλό σας πηγαίνει στον Ρομπέρτο Μπάτζιο, ή στον Πλατινί ή στον Ζίκο, που αστοχούν και κλαίνε, προφανώς πιστεύετε ότι είναι κατάρα και μάλιστα από τις λίγες. Αν σκέφτεστε Γερμανούς να πανηγυρίζουν, Βραζιλιάνους να πέφτουν στα γόνατα και να δοξάζουν τον Θεό και τον Γκρόσο να τρέχει ουρλιάζοντας και πανηγυρίζοντας σαν τον Ταρντέλι, τότε μπορεί και να πιστεύετε ότι τα πέναλτι είναι μια αληθινή δοκιμασία για πραγματικούς άντρες. Η αλήθεια νομίζω είναι κάπου στη μέση.

Με τον καιρό έχω καταλάβει ότι τα πέναλτι είναι για τον κόσμο καλά, όταν (στο μυαλό του) αποδίδουν μια κάποια ποδοσφαιρική δικαιοσύνη, και άδικα όταν αποκλείεται σε αυτά η ομάδα του ή μια ομάδα που στη διάρκεια των 120 λεπτών που προηγήθηκαν αγωνίστηκε καλύτερα. Η κρίση της διαδικασίας, η αποθέωση ή η καταδίκη της, γίνεται πάντα εκ των υστέρων. Κι όμως τα πέναλτι είναι πάντα ίδια: για να προκριθείς χάρη σε αυτά χρειάζεσαι γερά νεύρα και έναν τερματοφύλακα με «πλαστικότητα» και άριστα ρεφλέξ ή αρκετή τύχη. Υπό αυτό το πρίσμα ο αποκλεισμός της Δανίας στη διαδικασία των πέναλτι ήταν άδικος, κυρίως για τον τερματοφύλακά της Κάσπερ Σμάιχελ –γιο του μεγάλου Πίτερ. Ο άνθρωπος έκανε τα πάντα σωστά και αποκλείστηκε γιατί οι συμπαίκτες του τα έκαναν όλα λάθος. Είναι ο μόνος που δικαιούται να θεωρεί τη διαδικασία άδικη.

Ηταν δικαιότερος ο κόσμος του ποδοσφαίρου χωρίς τη διαδικασία των πέναλτι; Η διαδικασία καθιερώθηκε μόλις το 1970: στο Μουντιάλ του Μεξικού. Μέχρι τότε, όταν υπήρχαν ισοπαλίες σε διοργανώσεις με νοκάουτ ματς, υπήρχαν δύο λύσεις: η επανάληψη του αγώνα ή το στρίψιμο του νομίσματος. Η επανάληψη του αγώνα ευνοούσε όποια ομάδα είχε πολλούς παίκτες και όχι μόνο έντεκα καλούς βασικούς: οι Ιταλοί κάποτε κέρδισαν τη Γιουγκοσλαβία σε ένα πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα αλλάζοντας οκτώ παίκτες στο δεύτερο ματς, ενώ οι αντίπαλοί τους έπαιξαν με τους ίδιους! Οχι ότι η κλήρωση ήταν κάτι δικαιότερο. Το 1968 οι Ιταλοί στον ημιτελικό τού τότε Πανευρωπαϊκού απέκλεισαν τους Σοβιετικούς χάρη στο στρίψιμο του νομίσματος ενώ έπαιζαν μόνο άμυνα σε όλο τον αγώνα: το γεγονός σκόρπισε προβληματισμό. Ενας διαιτητής, ο Καρλ Βαλντ, έκανε τη σχετική πρόταση –ήταν Γερμανός (όχι τυχαία, οι Γερμανοί στα πέναλτι δεν χάνουν ποτέ). Ο Βαλντ πρότεινε την υιοθέτηση της διαδικασίας των πέναλτι στην ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Βαυαρίας ζητώντας της να τη δοκιμάσει στο Κύπελλο: αυτή αρχικά αρνήθηκε, αλλά στη συνέχεια τη δέχτηκε. Ακολούθησε η γερμανική ομοσπονδία που βρήκε τη λύση ενδιαφέρουσα και την υιοθέτησε στο Κύπελλο Γερμανίας. Το 1970 η διαδικασία υιοθετήθηκε από τη FIFA. Λέγεται ότι ο τότε πρόεδρός της, ο Αγγλος Στάνλεϊ Ρουζ, για να πείσει τα μέλη της Εκτελεστικής για την υιοθέτησή της είχε πει ότι «πρόκειται για λύση που δύσκολα θα δούμε να εφαρμόζεται, καθώς μοιάζει αδύνατο σε ένα ματς ποδοσφαίρου να μην υπάρξει νικητής μετά από 120 λεπτά»: πού να φανταζόταν τι θα γινόταν –άλλωστε οι Αγγλοι τη διαδικασία των πέναλτι δεν την κατάλαβαν ποτέ!

Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, που μου αρέσει και πιο πολύ, η διαδικασία των πέναλτι προέκυψε μετά από πρόταση Ισραηλινών! Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας του Ισραήλ Γιόσεφ Ντάγκαν πικράθηκε όταν είδε τον αποκλεισμό της εθνικής ομάδας του Ισραήλ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 μετά από στρίψιμο κέρματος και σκέφτηκε αυτή τη λύση –η οποία και υιοθετήθηκε. Μοιάζει ενδιαφέρον και τα πέναλτι να είναι δουλειά των Εβραίων, αλλά, όπως όλες οι θεωρίες συνωμοσίας, δεν επιβεβαιώνεται δυστυχώς.

Οπως και να ‘χει, μοιάζει δεδομένο ότι πέναλτι θα δούμε και φέτος πολλά. Οχι μόνο γιατί μια ομάδα με λίγες πιθανότητες να προκριθεί κάνει ό,τι μπορεί για να οδηγήσει το ματς στη λύση αυτή, αλλά και γιατί όσο προχωράμε προς το τέλος η κόπωση των ομάδων πάντα μεγαλώνει. Παίκτες πρωταγωνιστές που κάνουν τη διαφορά σε λίγο όλοι θα δυσκολεύονται να βρουν. Πέντε να χτυπήσουν πέναλτι πάντα θα υπάρχουν. Το αν θα ευστοχήσουν είναι άλλη συζήτηση…