ΗχοΔύναμα

Μαξ Ρέγκερ: Τα έργα για ορχήστρα, Χορστ Στάιν, Συμφωνική Ορχήστρα της Βαμβέργης, Deutsche Grammophon 12 CD

Είναι παράξενη η θέση που η Ιστορία της μουσικής έχει επιφυλάξει στον Μαξ Ρέγκερ. Αν και έτυχε του μεγαλύτερου θαυμασμού από τους πιο απαιτητικούς ομότεχνούς του όλων των σχολών και των ρευμάτων, ακόμα και τον Σέμπεργκ, αν και η μουσική του έχει εξίσου κατακτήσει πολύ πιστό κοινό, ωστόσο, δεν έγινε ποτέ μέχρι σήμερα κτήμα των μεγάλων ακροατηρίων. Υπάρχει γι’ αυτήν πρόδηλος και διαρκής καθολικός σεβασμός, αλλά όχι η αντίστοιχη αγάπη. Το ιδιόμορφο αυτό φαινόμενο οφείλεται ίσως εν πολλοίς στο ότι η μουσική του Ρέγκερ δεν γράφτηκε για να «ευχαριστήσει»: είναι πολύ περισσότερο στραμμένη σε έναν δικό της κόσμο, που βλέπει σε μεγάλο βαθμό σαν καθήκον του να συνενώσει τις εποχές εξέλιξης της τέχνης που υπηρετεί και να εξερευνήσει τα βάθη της, παρά να ικανοποιήσει πρώτα το αφτί: είναι μία από τις πιο «πνευματικές» εκδοχές αυτής της κατεξοχήν πνευματικής τέχνης. Απαιτείται συνεπώς κάποια προσπάθεια από τον ακροατή για να φτάσει στο βάθος όσων έχει να προσφέρει. Οποιος όμως το κάνει, σύντομα θα ανακαλύψει πηγές γοητείας και ικανοποίησης που δύσκολα συναντά αλλού. Γι’ αυτούς τους λόγους είναι και μικρή συγκριτικά η δισκογραφία της, με κορυφαία στιγμή της την επανέκδοση του (εμπλουτισμένου τώρα) συνόλου των ηχογραφήσεων του μεγάλου μαέστρου Χορστ Στάιν με την Ορχήστρα της Βαμβέργης. Μιλάμε εδώ για μία πραγματική κιβωτό, όχι μόνον της μουσικής του Ρέγκερ, αλλά και της ερμηνευτικής της –και της ίδιας και της εποχής που αντιπροσωπεύει στην εργογραφία. Ο ακροατής αυτής της επί πολλά χρόνια αναμενόμενης συλλογής δεν θα κερδίσει μόνο την επαφή με τη δυσπρόσιτη πλην πολύτιμη μουσική του Ρέγκερ, που, αν και ασφαλώς δεν ανήκει στη «νέα μουσική» του 20ού αιώνα, παρουσιάζει κάποιες από τις δυσκολίες κατανόησής της. Θα κερδίσει και έναν μηχανισμό κατανόησης της μετάβασης από τον ύστερο ρομαντισμό σε αυτή τη νέα μουσική. Κυρίως, βέβαια, θα κερδίσει τη βαθιά απόλαυση της ίδιας της κρυμμένης δύναμής της.

Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ: 75 καντάτες, Καρλ Ρίχτερ, Ορχήστρα και Χορωδία Μπαχ του Μονάχου, Archiv, 2 Αudio Βlu-ray

Είναι τόσα αυτά που θα μπορούσε –και θα έπρεπε σε μία αναλυτική καταγραφή –να αναφέρει κανείς για αυτά τα «άγια των αγίων» των ηχογραφήσεων στις καντάτες του Μπαχ, που, τελικά, είναι καλύτερο να μην ειπωθεί τίποτα πέρα από το θεμελιώδες: ο Καρλ Ρίχτερ, ο άνθρωπος που έφερε στον 20ό αιώνα την παράδοση αιώνων από τους γερμανούς κάντορες που θεμελίωσε ο ίδιος ο Μπαχ, αλλά και που την ανέδειξε και την εμπλούτισε, μας άφησε στη, δυστυχώς σύντομη, ζωή του έναν ανεκτίμητο θησαυρό που πάει πολύ πιο πέρα και πιο βαθιά ακόμα και από την ίδια τη μεγάλη μουσική που υπηρετεί. Οι 75 καντάτες που πρόλαβε να ηχογραφήσει έρχονται σήμερα σε μία έκδοση στην τεχνική μορφή δίσκων Αudio Βlu-ray (κάτι που απαιτεί και τον αντίστοιχο εξοπλισμό αναπαραγωγής) που επιτρέπει να ακουστούν όπως ποτέ μέχρι τώρα, όπως έγινε πρόσφατα και με τις ηχογραφήσεις του στα μεγάλα θρησκευτικά έργα του Μπαχ. Εξίσου πολλά θα μπορούσαν να γραφτούν και για τις φωνές που υπηρετούν τις γρανιτώδεις πλην εξαιρετικά ευαίσθητες αναγνώσεις του Ρίχτερ, μεταξύ των οποίων, απλώς ενδεικτικά, οι Anna Reynolds, Dietrich Fischer – Dieskau, Kurt Moll, Theo Adam, Hertha Töpper, Julia Hamari, Maria Stader, Peter Schreier και Ernst Haefliger. Είτε για κάποιον που έχει τριβή με αυτά τα έργα είτε που θέλει να τα πλησιάσει για πρώτη φορά, απλώς δεν υπάρχει κάτι άλλο σαν το σώμα που οι αναγνώσεις του Ρίχτερ συγκροτούν στον Μπαχ. Μία εμπειρία που δεν ξεπερνιέται και δεν υποκαθίσταται.