Μια φοιτήτρια και ένα ζευγάρι συνταξιούχων δέχτηκαν να γίνουν για μισό μήνα «περιβαλλοντικά πειραματόζωα». Η συνδρομή τους στο πλαίσιο εκπόνησης διπλωματικής εργασίας στάθηκε πολύτιμη αφού βοήθησαν να αποδειχθεί –με τη βοήθεια επιστημονικών οργάνων –ότι η Αθήνα είναι πλέον μια πόλη όπου η ρύπανση –από τα αιωρούμενα σωματίδια που ευθύνονται, μεταξύ άλλων, για την εμφάνιση καρκίνου των πνευμόνων αλλά και καρδιακών νοσημάτων –έχει ριζώσει για τα καλά!

Οπως αποδείχθηκε από τις μετρήσεις, σε όλους τους χώρους όπου κινήθηκαν οι εθελοντές που μένουν στην ίδια πολυκατοικία, οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων (όπου δόθηκε το κύριο βάρος της έρευνας) με διάμετρο μικρότερη των 2,5 και 10 μικρόμετρων (PΜ 2,5 και PM 10) ξεπερνούσαν συχνά το ημερήσιο όριο της ΕΕ.

Σημειώνεται ότι το θεσπιζόμενο όριο για τα PM 10 είναι τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Το όριο αυτό δεν πρέπει να παραβιάζεται πάνω από 35 φορές τον χρόνο. Ωστόσο, τα όρια που έχουν θεσπιστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας προκειμένου να θεωρείται ο αέρας καθαρός είναι για τα PM 10 τα 20 μικρογραμμάρια και για τα PM 2,5 τα 10 μικρογραμμάρια. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσο πιο μικρή είναι η διάμετρος των αιωρούμενων σωματιδίων τόσο πιο επικίνδυνα είναι, αφού διεισδύουν πιο εύκολα στο αναπνευστικό σύστημα και προκαλούν φλεγμονώδη αντίδραση σε όλο το σώμα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. «Είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται τέτοιου είδους έρευνα στην Ελλάδα με προσωπική έκθεση (personal exposure) στα αιωρούμενα σωματίδια, με στόχο την αναγνώριση των δράσεων που προκαλούν υψηλές συγκεντρώσεις» επισημαίνει η κύρια ερευνήτρια στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δρ Βασιλική Ασημακοπούλου.

Υψηλές συγκεντρώσεις. Από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν με τον φορητό εξοπλισμό φάνηκε ότι στις καφετέριες όπου επιτρεπόταν το κάπνισμα καταγράφηκαν οι υψηλότερες συγκεντρώσεις PM 10 (250-550 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα), PM 2,5 (200-500 μικρογραμμάρια) και PM 1 (200-350 μικρογραμμάρια). Η συγκέντρωση και η κίνηση του κόσμου σε συνδυασμό με το κάπνισμα και τον κακό εξαερισμό ήταν οι κύριες αιτίες για τις υψηλές συγκεντρώσεις. Λόγω της επαναιώρησης σκόνης από τις εκσκαφές στις σήραγγες του μετρό εξαιτίας της κίνησης των συρμών και του κόσμου, οι συγκεντρώσεις PM 10 ήταν επίσης υψηλές (από 45 έως 480 μικρογραμμάρια). Tα PM 2,5 κυμάνθηκαν από 21 έως 145 μικρογραμμάρια και τα PM 1 από 13 έως 40 μικρογραμμάρια. Την ίδια ώρα, κατά τη διάρκεια περπατήματος σε περιοχές με εμπορικά καταστήματα και σε δρόμους υψηλής αλλά και χαμηλής κυκλοφορίας καταγράφηκαν μικρότερες συγκεντρώσεις (PM 10 από 32 έως 350 μικρογραμμάρια, PM 2,5 από 7 έως 89 και PM 1 από 4 έως 74 μικρογραμμάρια), αλλά και πάλι ήταν πάνω από το θεσπιζόμενο όριο της ΕΕ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η χρήση του αυτοκινήτου εμφάνισε τις χαμηλότερες συγκεντρώσεις (PM 10 / 58, PM 2,5 / 11 και PM 1 / 6 μικρογραμμάρια).

Αυτές ήταν υψηλότερες στο μπαλκόνι των διαμερισμάτων (11-43 μικρογραμμάρια). Σειρά είχε μετά το διαμέρισμα του δεύτερου ορόφου (13-33 μικρογραμμάρια), ενώ στο διαμέρισμα του τέταρτου ορόφου καταγράφηκαν οι χαμηλότερες συγκεντρώσεις (10-18 μικρογραμμάρια), γεγονός που δείχνει ότι η απόσταση από τον δρόμο υψηλής κυκλοφορίας λειτουργεί ως «ασπίδα» ανάμεσα στα δύο διαμερίσματα.

Τα κεριά. Στο διαμέρισμα της φοιτήτριας οι συγκεντρώσεις των PM 2,5 αυξήθηκαν από 5 στα 35 μικρογραμμάρια όταν κατά τη διάρκεια επίσκεψης άναψε κεριά! Η παραμονή στο σπίτι (συνταξιούχοι) οδήγησε στη μικρότερη έκθεση PM 2,5 και PM 1, ενώ οι καθημερινές δραστηριότητες εκτός σπιτιού οδήγησαν σε αυξημένη έκθεση σε όλα τα κλάσματα των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 10, PM 2,5 και PM 1).

Την ημέρα που η εθελόντρια πήγε στο πανεπιστήμιο, επισκέφθηκε το εστιατόριο και το σουπερμάρκετ, η προσωπική έκθεση ήταν: στα PM 10 / 80, στα PM 2,5 / 17 και στα PM 1 / 12 μικρογραμμάρια. Οταν μια άλλη μέρα χρησιμοποίησε αυτοκίνητο, περπάτησε και επισκέφθηκε καφετέρια, η προσωπική έκθεση ήταν: στα PM 10 / 76, στα PM 2,5 / 33 και στα PM 1 / 26 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Το πείραμα. Οπως προαναφέρθηκε, οι εθελοντές που επιστρατεύτηκαν ήταν μια φοιτήτρια, κάτοικος σε διαμέρισμα πολυκατοικίας στον τέταρτο όροφο, σε κεντρικό δρόμο κοντά στην Πανόρμου, και ένα ζευγάρι συνταξιούχων που μένει στην ίδια πολυκατοικία στον δεύτερο όροφο. Η καθημερινότητα της φοιτήτριας περιελάμβανε, εκτός από τη διαμονή στο σπίτι, επισκέψεις σε καφετέριες, στη σχολή, σε εστιατόρια, μετακίνηση με μετρό και αυτοκίνητο, αλλά και βόλτες σε περιοχές με εμπορικά καταστήματα. Στο διαμέρισμά της σπάνια μαγείρευε, ενώ κάποιες μέρες δεχόταν και επισκέψεις. Αντίθετα, οι συνταξιούχοι περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο σπίτι τους, όπου η καθημερινότητά τους περιελάμβανε καθάρισμα του διαμερίσματος και μαγείρεμα (ενίοτε και τηγάνισμα).

Στις οικίες των εθελοντών εγκαταστάθηκε σταθερός εξοπλισμός για την 24ωρη μέτρηση –στο μπαλκόνι και μέσα –αιωρούμενων σωματιδίων με διάμετρο μικρότερη από 1 και 2,5 μικρόμετρα (PM 1 και PM 2,5), ενώ ελέγχθηκε και η χημική σύστασή τους για να αναγνωριστούν οι κυριότερες πηγές προέλευσής τους. Παράλληλα, σε συγκεκριμένες ημέρες, η φοιτήτρια κουβαλούσε κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων της σακίδιο στην πλάτη με φορητά όργανα για την καταγραφή των αιωρούμενων σωματιδίων (PM 10, PM 2,5 και PM 1).