Η Αλίκη Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου σηκώνει το ακουστικό για να μοιραστεί με τους αγαπημένους της μια ιδέα που της έρχεται στο μυαλό. Με ζωηρή φωνή αναγγέλλει στον συνομιλητή της κάποιο σχέδιο –λιγότερο ή περισσότερο εφικτό, πάντα όμως σύμφωνο με τις αρχές της υπεραιωνόβιας ζωής της. Παρότι απέχει από τη δημόσια δράση, αγωνιά ακόμη για όσα συμβαίνουν στην κοινωνία.
Το κοριτσάκι που η μαμά του αποκαλούσε «σουφραζέτα» κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’20 διέβη πριν από μερικούς μήνες το 101ο έτος της ζωής του.
Διεθνώς εξέχουσα προσωπικότητα του γυναικείου κινήματος, η πρώτη γυναίκα πρύτανης στην Ελλάδα και επί χρόνια πρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης Γυναικών, η Αλίκη Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου συμπλήρωσε 80 χρόνια αγώνων, στην πρώτη γραμμή του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, του οποίου ηγήθηκε επί 30 συνεχόμενα έτη.
Το όνομά της προκάλεσε επί δεκαετίες θαυμασμό για τη μαχητικότητα με την οποία διεκδίκησε δικαιώματα που σήμερα θεωρούνται αυτονόητα: έδωσε αγώνα για τη γυναικεία ψήφο, πρωταγωνίστησε στην εισαγωγή της διάταξης για την ισότητα των φύλων στο ελληνικό Σύνταγμα το 1975, συνέβαλε στην τροποποίηση του Οικογενειακού Δικαίου το οποίο διεπόταν από σοβαρές ανισότητες στην ιδιωτική ζωή ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες ως δικηγόρος συνέδραμε χωρίς αμοιβή πρόσωπα των οποίων είχαν παραβιαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αγωνίστηκε κατά των διακρίσεων, υπερασπίστηκε με πάθος τους καταπιεζόμενους και ειδικά τις γυναίκες.
«Από παιδί η στάση μου ήταν: άρνηση να αποδεχτώ τη μοίρα του “δεύτερου φύλου” και υπεράσπιση της ισότιμης αξίας των γυναικών. Νομίζω ότι η βασική αιτία γι’ αυτή μου τη στάση ήταν το γεγονός ότι φοίτησα σε μεικτό σχολείο και έτσι είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω ότι τα αγόρια δεν ήταν καθόλου ανώτερα από τα κορίτσια και επομένως το ύφος ανωτερότητας που υιοθετούσαν ήταν απαράδεκτο» έχει πει η ίδια.
ΑΝΗΣΥΧΟ ΠΝΕΥΜΑ. Ηταν ανήσυχο και ανεξάρτητο πνεύμα από την παιδική της ηλικία. Η μαθήτρια Αλίκη, όπως θυμούνται όσοι την έζησαν στη γενέτειρά της, την Κέρκυρα, δεν μετέφερε βιβλία πηγαίνοντας στο σχολείο: έσκιζε και έπαιρνε μαζί της τις σελίδες που χρειαζόταν για το μάθημα ημέρας. «Και είχε απλοποιήσει τη χρήση τετραδίων. Ενα τετράδιο για τρία μαθήματα –Αρχαία, Εκθεση και Μαθηματικά. Ετσι, είχε ελεύθερα τα χέρια για να μεταφέρει ό,τι εξασφάλιζε ένα ευχάριστο διάλειμμα. Μετέφερε στο σχολείο μια μεγάλη μπάλα και ένα σχοινί από το οποίο μπορούσαν να πηδούν συγχρόνως οι λίγες μαθήτριες της τάξης» διηγείται η αδελφή της Ελλη Γιωτοπούλου – Σισιλιάνου.
«Μια μέρα την είδε ο γυμνασιάρχης να περπατά με την μπάλα και το σχοινί και φυσικά χωρίς βιβλία. “Πού πηγαίνεις ούτω πως;” τη ρώτησε. “Στο σχολείο” τού απάντησε. “Να πας να μείνεις όρθια έξω από το γραφείο μου”. Ηταν από τις ελαφρότερες τιμωρίες. Το πρόβλημα ήταν οι αποβολές, γιατί ο γυμνασιάρχης δεν δεχόταν την επιστροφή του τιμωρημένου στο σχολείο χωρίς τον κηδεμόνα του. Ο πατέρας μου ήταν στην Αθήνα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και ερχόταν στην Κέρκυρα μόνο Χριστούγεννα και Πάσχα. Η Αλίκη προσπαθούσε να πείσει τον γυμνασιάρχη να τη δεχθεί στο σχολείο ύστερα από κάθε αποβολή αλλά ο γυμνασιάρχης ήταν ανένδοτος. Επιχειρώντας να τον κάμψει του έλεγε ότι θα έχανε το έτος λόγω απουσιών. “Δεν είναι κρίμα;”, επέμενε. “Τι θα κάμω αν χάσω τον χρόνο μου;”. “Να ασχοληθείς με τα οικιακά” τής απαντούσε κάθε φορά».
Υστερα από χρόνια, όταν η οικογένεια Γιωτοπούλου έχει ήδη εγκατασταθεί στην Αθήνα και η Αλίκη εργάζεται ως δικηγόρος, ο γυμνασιάρχης θα την αναζητήσει για να της αναθέσει κάποια νομική του υπόθεση. «Οταν συναντήθηκαν του είπε χαμογελώντας: “Κύριε γυμνασιάρχα, αν είχα ασχοληθεί με τα οικιακά, δεν θα είχα σήμερα τη χαρά να σας φανώ χρήσιμη”» γράφει η αδελφή της σε κείμενο που δημοσιεύτηκε σε ειδικό τόμο του περιοδικού «Ο αγώνας της Γυναίκας» που εξέδωσε πρόσφατα ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα των Γυναικών, ένας τόμος αφιερωμένος στην Αλίκη Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου.
INFO
Το ειδικό τεύχος του περιοδικού «Ο αγώνας της γυναίκας», που κυκλοφόρησε φέτος από τον Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, είναι αφιερωμένο στη ζωή και τη δράση της Αλίκης Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου. Οσοι επιθυμούν να το αποκτήσουν μπορούν να επικοινωνήσουν με τον σύλλογο στο τηλ. 210-3636.460 και στο e-mail L.women-rights@otenet.gr.
Από τη Νομική στο γυναικείο κίνημα
«Δεν αδράνησα και αυτό είναι μεγάλο πράγμα»
Σε ηλικία 16 ετών κι ενώ το ημερολόγιο δείχνει 1933, η Αλίκη Γιωτοπούλου εισάγεται στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Είναι ένα από τα δέκα κορίτσια που μπαίνουν στο τμήμα ανάμεσα σε εκατοντάδες άρρενες φοιτητές. «Οι καθηγητές μάς μεταχειρίζονταν –ιδίως ο Μαριδάκης, που ήταν φοβερός αντιφεμινιστής –ειρωνικά και απλώς ανεκτικά» έχει πει η ίδια στο παρελθόν. «Αλλά τη χρονιά που ήταν να πάρουμε πτυχίο, επέτρεψαν την είσοδο στο Πανεπιστήμιο και παρελθόντων ετών φοιτητών. Είχε καταντήσει να είμαστε το τελευταίο έτος 800, εκ των οποίων οι κοπέλες είμαστε ελάχιστες δεκάδες, δύο δεκάδες – τρεις… Και το περίεργο ήταν ότι πήραμε το πτυχίο με Αριστα μόνο δύο, γυναίκες και οι δύο, η Ελλη Νικολετοπούλου κι εγώ».
Ξεκίνησε να ασχολείται οργανωμένα με το γυναικείο κίνημα όταν ήταν 20 ετών. Η ευρύτητα του πνεύματός της, οι γνώσεις της ως καθηγήτριας Εγκληματολογίας, η ρητορεία και ο δυναμισμός της είχαν ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει επιτυχώς κάθε πρόκληση που συναντούσε. Παντρεύτηκε τον Γεώργιο Ν. Μαραγκόπουλο, πρώην πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο οποίος με τη διαθήκη του το 1973 δημιούργησε το Ιδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ως μια αντίδραση κατά της χούντας.
Η Αλίκη Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου υπήρξε, επίσης, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και αντιπρόεδρος του ΕΚΚΕ, ενώ έχει τιμηθεί πολλάκις με ελληνικά και διεθνή βραβεία. Η μεγαλύτερη, όμως, τιμή υπήρξε η ίδια της η πορεία: «Στην ηλικία που είμαι αναμένω την έξοδό μου από τη ζωή» είπε σε συνέντευξή της το 2013. «Εχω τουλάχιστον τη συνείδησή μου ήσυχη ότι δεν αδράνησα. Και αυτό είναι μεγάλο πράγμα, σας το λέω. Είναι μεγάλο πράγμα…».
