Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει να αντιμετωπίσει προκλήσεις πιο σοβαρές από την κρίση δημόσιου χρέους που απείλησε να διαλύσει την ευρωζώνη πριν από μερικά χρόνια. Οι εντάσεις ανάμεσα σε Βορρά και Νότο, Ανατολή και Δύση συνεχίζουν να κλιμακώνονται και τώρα επιδεινώνονται λόγω της αβεβαιότητας σχετικά με το μέλλον της κυβέρνησης της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ. Θα μπορούσαν αυτές οι εντάσεις να διαλύσουν τελικά την ΕΕ; Μάλλον απίθανο, καθώς όχι μόνο επιτεύχθηκε επιτέλους μια βιώσιμη συμφωνία για το ελληνικό χρέος, αλλά και η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες κατέγραψε πολύ λιγότερους πρόσφυγες συγκριτικά με το 2015.
Σήμερα ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ανησυχούν περισσότερο για το μέλλον συγκριτικά με την προηγούμενη δεκαετία, κυρίως επειδή πιστεύουν ότι οι πολιτικοί ηγέτες τους δεν μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις σημερινές προκλήσεις. Αυτές οι προκλήσεις εκτείνονται πέρα από το μεταναστευτικό ζήτημα και το ευρω-ντιμπέιτ. Περιλαμβάνουν τις εντάσεις στην Ουκρανία, το ζήτημα συντονισμού της ενεργειακής πολιτικής, το Brexit και την απειλή ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου. Η ΕΕ δεν φαίνεται να μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις.
Θεωρητικά, όλα αυτά τα ζητήματα θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν από κοινού μέσω μιας «μεγάλης συμφωνίας». Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας συμφωνίας είναι εμφανή: σε έναν αβέβαιο κόσμο η συμμετοχή σε μια ένωση σημαίνει προστασία και ασφάλεια. Για παράδειγμα, ενώ η Ιταλία και η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσουν να καταγράφουν τους αιτούντες άσυλο και να τους παρέχουν ιατρική και κοινωνική βοήθεια, οι εταίροι τους θα στηρίξουν την προσπάθειά τους, επειδή θα επωφεληθούν από τα ισχυρότερα σύνορα, τα οποία θα φυλάσσονται από μια ευρωπαϊκή δύναμη.
Εντούτοις μια μεγάλη συμφωνία είναι κάπως ουτοπική για την Ευρώπη. Το κύριο πρόβλημα είναι η πολυπλοκότητα της ΕΕ, η οποία δεν διαθέτει τα εφόδια για να λειτουργήσει σωστά εν μέσω χάους. Ο κόσμος του 2018 είναι βυθισμένος στο χάος. Αναλογιστείτε την πρόσφατη σύνοδο κορυφής του G7 στο Κεμπέκ, όπου το εμπόριο βρισκόταν στο επίκεντρο των συζητήσεων. Οι εκπρόσωποι της Ευρώπης έχασαν μια χρυσή ευκαιρία όταν ο πρόεδρος Τραμπ πρότεινε μια εναλλακτική λύση στον εμπορικό πόλεμο, τον οποίο ο ίδιος άρχισε: την κατάργηση των δασμολογικών φραγμών. Οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να είχαν εκμεταλλευτεί αυτή την πρόταση και να επιμείνουν στη γρήγορη ολοκλήρωση μιας αρχικής συμφωνίας όσον αφορά τα δασμολογικά επίπεδα του G7.
Φυσικά, μια τέτοια συμφωνία θα αποτελούσε πρόκληση για την Ευρώπη. Μερικές επιχειρήσεις, ιδίως στον αγροτικό τομέα, είναι πιο προστατευμένες. Η κατάργηση των δασμών θα άλλαζε τη διάταξη των εγχώριων συμφερόντων στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. Ωστόσο το πρόβλημα είναι ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες στη σύνοδο δεν συνεννοήθηκαν αρκετά γρήγορα ώστε να απαντήσουν έγκαιρα. Η Ενωση αποτελείται από πολλά μέλη και είναι σκόπιμα περίπλοκη, ώστε να διευκολύνεται ο συντονισμός πολλών εθνικών συμφερόντων. Αυτή η πολυπλοκότητα δεν αποτελεί πρόβλημα υπό κανονικές συνθήκες. Ωστόσο αποτελεί πρόβλημα σε κρίσιμες στιγμές.
Ο Χάρολντ Τζέιμς είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον
Τελευταία Νέα