«Η κόρη μου με τράβηξε από την κατάθλιψη»

Θα με κουράσει πολύ αν σταματήσει. Αυτό είναι για μένα πηγή ζωντάνιας, είναι μια συνεχής εξερεύνηση. Αυτό συμβαίνει με τα νέα τραγούδια κι αυτό σε κάνει ίσο με τη ζωή. Αν κάποτε δεν μου επιτρέψει η φωνή μου να τραγουδώ, θα γράφω τραγούδια για νέους καλλιτέχνες. Σίγουρα θα βρω τρόπο να βρίσκομαι μέσα στην τέχνη μου γιατί αυτή με κινητοποιεί.

Αλίμονο αν δεν πίστευα –είναι το μέλλον, η ελπίδα του κόσμου. Αν δεν πιστεύεις στους νέους ανθρώπους, δεν πιστεύεις πουθενά. Αν δεν επενδύσουμε στη νεολαία, τότε καλύτερα να πιάσουμε θέση σε κανένα νεκροταφείο. Ξέρεις, δεν είμαι από αυτούς που λένε «εμείς τότε στην εποχή μας, τι ωραία». Kαι ούτε πρόκειται να γίνω. Ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν στο μέλλον. Θεωρώ ότι υπάρχουν οι καλλιτέχνες στην εποχή μας που αποτυπώνουν με τους στίχους τους και τη μουσική τους τα προβλήματα του σήμερα. Βέβαια αυτούς δεν θα τους δεις να προβάλλονται γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό το έχει το εμπορικό τραγούδι. Θα τους βρεις σε μουσικές σκηνές, σε μικρά μαγαζιά, να καταθέτουν ό,τι αφορά την τέχνη τους.

Η βιομηχανία, όπως σωστά είπες, φτιάχνει τα δικά της πρότυπα, τα οποία είναι ανούσια, και κάθε τόσο έχει ανάγκη να τα αντικαθιστά σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Αλλά στον αντίποδα αυτών των αναλώσιμων υπάρχουν και οι αυθεντικοί δημιουργοί, οι οποίοι επιμένουν και παραμένουν αυθεντικοί. Δεν έχουν ανάγκη τόσο μεγάλη προβολή και τελικά νομίζω ότι τους κάνει καλό. Το θετικό που βρίσκω εγώ σ’ αυτό το φαινόμενο είναι ότι δίνουν το περιθώριο στους ευαισθητοποιημένους μουσικόφιλους να τους εξερευνήσουν. Και αυτό προσθέτει αξία στη δημιουργία τους.

Κατά την άποψή μου, όχι, γιατί αυτοί οι καλλιτέχνες δεν ενδιαφέρονται για να γίνουν διάσημοι. Δεν έχουν αυτόν τον σκοπό. Δημιουργούν για να αισθανθούν οι ίδιοι πιο καλά, για να απελευθερωθούν και ν’ απελευθερώσουν αυτά που έχουν μέσα τους, αυτά που θέλουν να πουν. Πιστεύουν στη δημιουργία, δεν πιστεύουν στην προβολή της δημιουργίας! Εδώ ίσως θα πρέπει να θυμηθούμε και τον νέο παράγοντα που λέγεται μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι ένα καινούργιο πεδίο για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και γίνεται ένα σημαντικό εργαλείο.

Ο κυβερνοχώρος είναι αχανής, μπορείς να πέσεις πάντα στην παγίδα της πληθώρας των προτάσεων. Η έλλειψη έλεγχου δημιουργεί περίεργο περιβάλλον κι αυτό δεν είναι πάντα καλό. Ο καθένας μπαίνει και μου βγάζει ό,τι θέλει. Σαφώς αυτό αποτυπώνει μια ελευθερία, αλλά την ίδια στιγμή υπάρχει και κατάχρηση. Θα πρέπει να ενεργοποιηθεί η ωραία αισθητική μας και ηθική μας για να διαλέξουμε τους ανθούς από αυτά που μας προτείνονται.

Φωτίζεται η σχέση μου και εν τέλει η φιλία μου με τους ανθρώπους του πνεύματος, τα ιερά τέρατα που είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί τους και να γίνει αυτό που είμαι. Μιλάω για τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Νικόλα Ασιμο, τον Αλκη Αλκαίου, τον Μάνο Ελευθερίου. Αυτή είναι η πραγματική μου περιουσία και μου έκαναν την τιμή να είναι και φίλοι μου.

Αυτό θα ήταν η μητέρα μου και τα νανουρίσματά της. Τα κουβαλάω πάντα μέσα μου. Με καθόρισαν, με διαμόρφωσαν και στην ουσία μού έδειξαν τον δρόμο για να βρω ποιος είμαι και πού θέλω να πάω. Αν δεν υπήρχαν αυτά, ίσως δεν θα ήμουν ό,τι έγινα. Το καλό, κακό, μικρό ή μεγάλο, δεν έχει σημασία.

Πολλές φορές. Και με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας –τη σκοτεινιά, την αβεβαιότητα, την τόσο γκρίζα εποχή –αναρωτιέσαι τι ρόλο μπορεί να έχει το τραγούδι. Αλλά ευτυχώς που υπάρχει για να καταγράφεται η εποχή μας. Να μη χαθεί στη λήθη. Δεν μιλάω για το «ρεπορταζιακό» τραγούδι –για εκείνο που θα χρησιμοποιήσει επίκαιρες και φθαρμένες λέξεις. Αλλά για εκείνο που θα χρησιμοποιήσει τις παντοτινές με ευαισθησία, προβληματισμό και σύνεση. Που θα αφουγκραστεί βαθιά και ουσιαστικά τα μέσα μας και θα τα καταγράψει, το τραχύ και το δύσκολο, με βελούδινο τρόπο. Ετσι όπως θα πρέπει η τέχνη να αφουγκράζεται την εποχή της. Ενιωσα όμως περίεργα όταν οι εταιρείες προσπάθησαν να με οδηγήσουν σε πιο εμπορικά πράγματα. Ευτυχώς, ήταν ξεκαθαρισμένο μέσα μου τι ήθελα να κάνω, οπότε τα «όχι» μου ήταν εύκολα. Δεν με ενδιέφερε ποτέ να είμαι στην πρώτη γραμμή, να είμαι γνωστός και να βγάλω χρήματα. Οχι από ηρωική διάθεση, αλλά γιατί δεν θα ήμουν καλά εγώ. Ηξερα ότι με κάποιο τρόπο θα το πλήρωνα.

Βέβαια. Η κατάθλιψη χτύπησε και σε μένα την πόρτα. Δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα, ειδικά όταν έχεις ανθρώπους που στηρίζονται σε σένα και περιμένουν από σένα. Φυσικά, ένα ποσοστό της αρρώστιας αυτής έχει να κάνει με την κληρονομικότητα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος πιστεύω ότι συνδέεται με τη ζωή που φτιάχνεις ή που σε φτιάχνει.

Η επιτυχία και οι προσδοκίες των ανθρώπων για μένα ήταν κάτι που δεν άντεξα. Πίστεψα ότι δεν μπορούσα ν’ ανταποκριθώ σε αυτό που είχαν φτιάξει στο μυαλό τους για μένα. Πίστευα ότι δεν μπορούσα να δώσω αυτά που ήθελαν. Είναι υπέροχο να σε χειροκροτούν, να σε θαυμάζουν και να φτιάχνουν συνθήματα για σένα, αλλά η ευθύνη είναι μεγάλη –όσο και αν ακούγεται ναρκισσιστικό.

Εχεις δίκιο, ναι, δεν μπορούν μόνο οι ειδικοί και η φαρμακευτική αγωγή να σε βοηθήσουν. Χρειάζεται υποστήριξη από την οικογένειά σου. Και εγώ στάθηκα τυχερός γιατί την είχα σε υπέρτατο βαθμό. Ομως υπάρχει και ένα πρόσωπο που μου έδωσε δύναμη κι ελπίδα. Είναι η κόρη μου, η Νικολέτα, η οποία είναι τεταρτοετής στη Σχολή Καλών Τεχνών. Μου θύμισε ότι το φως της ζωής είναι πιο δυνατό από το σκοτάδι που έχουμε μέσα μας. Της το χρωστάω. Αυτή ήταν η σωτηρία μου.

Ετοιμάζετε καινούργια δισκογραφική δουλειά;