Μεθαύριο, 14 Ιουλίου, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Ινγκμαρ Μπέργκμαν που έγραψε και σκηνοθέτησε το «Αβγό του φιδιού». Στη μνήμη του λοιπόν θα ήθελα να αφιερώσω το σημερινό κείμενο, αφού τον τίτλο του έργου του το χρησιμοποιούν ακόμη κι αυτοί που δεν έχουν δει την ταινία για να αναφερθούν στη γέννηση του ναζισμού.

Θυμάμαι ήμουν στο τέλος της εφηβείας όταν πρωτοείδα την ταινία. Εχοντας βιώσει στα παιδικά μου χρόνια τη ζώσα ανάμνηση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάτι λίγο περισσότερο από είκοσι χρόνια είχαν περάσει άλλωστε από τη λήξη του. Και αν με τρόμαζαν όταν ήμουν παιδί οι φωτογραφίες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι διηγήσεις για τις θηριωδίες των Ναζί, η αποκάλυψη μέσω της κινηματογραφικής αφήγησης για το πόσο εύκολα μπορεί να συμβεί αυτή η εκτροπή της ανθρώπινης συνείδησης με έκανε να παγώσω. Κατάλαβα ότι ο ναζισμός δεν είναι… ιστορικό συμβάν που ολοκληρώθηκε με την πτώση του Γ’ Ράιχ και τον θάνατο του Χίτλερ. Ούτε και έχει εθνικό πρόσημο. Πως, μεταφορικά, το αβγό του φιδιού μπορεί να επωάζεται στο ψυγείο μιας, φαινομενικά, κανονικής οικογένειας.

Η ταινία εκτυλίσσεται μέσα σε επτά μέρες στο Βερολίνο του 1923, εκεί όπου κατοικεί ένας άνεργος αμερικανός ακροβάτης. Το πραξικόπημα του Χίτλερ έχει αποτύχει, αλλά στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης η πορεία έχει ήδη δρομολογηθεί. Πολλοί «μυρίζουν» στον αέρα αυτό που έρχεται, λίγοι μπορούν να το αναγνωρίσουν. «Δεν θέλεις να το δεις αυτό, αγαπητέ μου» λέει στον ακροβάτη κάποιος φίλος του. «Αν δεν σε έχουν ξυλοκοπήσει εν τω μεταξύ μέχρι θανάτου, θα προτιμάς να παρουσιάζεις το νούμερό σου στον Νότιο Πόλο παρά στο Βερολίνο όταν τα σημερινά δεκαπεντάχρονα θα έχουν γίνει 25 και στο μίσος που κληρονόμησαν από τους γονείς τους θα προσθέσουν την ανυπομονησία τους». Ή, όπως έλεγε ο ίδιος ο Μπέργκμαν, «…ο πυθμένας χάνεται και η άβυσσος χάσκει απειλητική».

Τελευταία Νέα