Τέλλος Φίλης

Το έσχατο έρμα

Εκδ. Πόλις, 2018, σελ. 61

Τιμή: 10 ευρώ

Δεν είναι η Ανω Πόλη, η Αγίου Δημητρίου, η Τσιμισκή, η Πορτάρα, η Ροτόντα, η Πλατεία Διοικητηρίου και η ρητή αναφορά της Θεσσαλονίκης με το περίφημο κουλούρι της, που κάνουν τα ποιήματα του Τέλλου Φίλη «Το έσχατο έρμα», αν και με προσδιορισμένο τον τόπο της καταγωγής τους, να διατηρούν μια τόση αισθηματική ευρυχωρία, ώστε θα μπορούσε να έχουν γραφεί οπουδήποτε στον κόσμο. Παιδί μιας εποχής, ο Τέλλος Φίλης, που δεν χρειάζεται ν’ αποδράσει, όπως θα συνέβαινε σε παλαιότερους χρόνους, για να αισθανθεί πολίτης του κόσμου, με το τραύμα όμως να παραμένει ίδιο, ίσως και μεγαλύτερο, όσο κι αν κατοικούσε αξεκούνητα στον γενέθλιο τόπο του. Αναρωτιέσαι όμως αν μια πλησμονή σε έννοιες του τύπου «ο φασισμός δεν είναι λέξη», «υπερχείλιση πραγματικότητας», «ο χρόνος σε μαθαίνει στο αναπάντητο των επιθυμιών», είναι γιατί έτσι πλαταίνει ο νοηματικός ορίζοντας των ποιημάτων, ή γιατί καθίσταται σχετικά αδιευκρίνιστο ένα παράπονο που η ομολογία του θα έκανε πυκνότερη τη δραματική ουσία των ποιημάτων.

Βασίλης Τσιρώνης

Αιώνια, το Βερολίνο

Εκδ. Θράκα, 2018, σελ. 54

Τιμή: 7,20 ευρώ

Αν κάτι αιφνιδιάζει ευεργετικά στο ποιητικό βιβλίο του Βασίλη Τσιρώνη «Αιώνια, το Βερολίνο», είναι το ερώτημα αν η ποίηση μπορεί να μεταβάλει μια συγκλονιστική ερωτική σχέση σε αιώνια και ο Ρεμπό, ο Τσελάν, ο Τρακλ, ο Ρίλκε ή ο Κάφκα, ως ελιξίρια ζωής, να τη διασώσουν σε σχέση με μια καθημερινότητα που προϋποθέτει τον αφανισμό της. Χωρίς ν’ απουσιάζουν όμως τα στοιχεία που συνδυάζεται μαζί τους ακόμη και ο πιο υπερούσιος σωματικά έρωτας, όπως για παράδειγμα, τα μπαρ, τα λεωφορεία, «τα κτήρια που σειούνται σαν χαρτόκουτα», αλλά και μια αίσθηση βόρειας ευρωπαϊκής μυθολογίας και Ιστορίας, η ποίηση του Βασίλη Τσιρώνη έχει ακριβώς τα χαρακτηριστικά μιας έκρηξης που ναρκοθέτησε μια αχαρτογράφητη ακόμη ποιητικά περιοχή, με στίχους άλλοτε κοινότοπους όπως «Ευλογημένος εγώ ο ταπεινός / που έδυσα στα χέρια σου» και άλλοτε πραγματικά συναρπαστικούς όπως «και τι δεν θα ‘δινα να ξαναγίνω στάχτη / τέφρα και σποδός στο άγγιγμά σου».

Κώστας Λάνταβος

Καλημέρα

Εκδ. Γαβριηλίδης, 2018, σελ. 72

Τιμή: 9,50 ευρώ

Ευτυχώς που ο Κώστας Λάνταβος παραθέτει ως μότο στο ποιητικό του βιβλίο «Καλημέρα» τρεις, μάλλον δικούς του, αφού είναι ανυπόγραφοι, στίχους «Πάλι, απ’ την αρχή θα πω τα ίδια λόγια / αυτά που στους αιώνες επαναλαμβάνονται, / κι όμως σα να ξαναγεννιούνται είναι». Διαφορετικά, όσα κι αν σημαίνει μια «επανάληψη», αγεφύρωτη φαίνεται η απόσταση ανάμεσα στους στίχους «Ολα έχουν ένα όνομα / κι εντός αυτού ανθοφορούνε» με τους στίχους «απαλλαγμένος κάθε οργής / ομόκλινος της σιωπής». Καθώς οι πρώτοι με όση «αυθαιρεσία» και αν προϋποθέτουν, ξεκλειδώνουν ταυτόχρονα ένα μυστικό ώστε να γίνεται προσπελάσιμη ακόμη και η πιο «δύσκολη» ποίηση, ενώ οι δεύτεροι, με τόσο καταληπτές λέξεις, έχουν ως αποτέλεσμα ένα τόσο αφηρημένο αίσθημα ώστε να γίνονται σχεδόν ακατανόητοι ως προς την πρόθεσή τους. Σίγουρα η νοσταλγία, η θλίψη, η αγωνία, ακόμη κι ένα όραμα, είναι προϋποθέσεις για να γραφούν καλά ποιήματα, χρειάζεται όμως ένας ιδεολογικός και αισθητικός άξονας που θα έκανε τα ποιήματα μη αντικαταστατά και προπαντός να μην θυμάται κανείς σκόρπιες λέξεις και στίχους αλλά κάτι συγκεκριμένο και κρουστό.

Φώτης Α. Σταθόπουλος

Νηστεία του χρόνου

Εκδ. Μελάνι, 2018, σελ. 40

Τιμή: 7,50 ευρώ

Αν οι καιροί μας δεν ήταν γενικότερα απρόβλεπτοι, έστω κι αν το ποιητικό βιβλίο του Φώτη Α. Σταθόπουλου είναι το πρώτο, θα μπορούσε να πει κανείς το «εγεννήθη ημίν ποιητής». Δεν είναι γιατί αναγνωρίζεις ανενδοίαστα έναν επίγονο του Μίλτου Σαχτούρη καθώς με την παράθεση ενός μόνον στίχου του δημιουργού των «Χρωμοτραυμάτων» («Κληρονόμος πουλιών»), η «Νηστεία του χρόνου» μοιάζει να τον υπαινίσσεται με τον επαγωγέστερο τρόπο, ούτε γιατί ο Τάσος Λειβαδίτης θα υπέγραφε με τα δυο του χέρια στίχους όπως «Σαν τον πατέρα, που έρχονται οι λογαριασμοί στ’ όνομά του / κι εγώ νόμιζα ότι έχει πεθάνει», ή όπως το ποίημα «Ο κουρδιστής του πιάνου». Είναι κυρίως γιατί το κάθε τι μοιάζει σαν να έχει συμβεί σε έναν άλλο χρόνο κι είναι ακριβώς για να μην στερηθούμε την ανάμνησή του το ότι συνεχίζουν να υπάρχουν το χαμομήλι ή η Μεγάλη Παρασκευή. Πρωτίστως όμως γιατί ένα ποίημα είναι κυρίως μια δωρεά που μας γίνεται τόσο περισσότερο αποκαλυπτική όσο φυσικότερη μοιάζει η γέννησή της: «Πόσοι πόλεμοι / και πόσο αίμα / για να διανύσουμε / απ’ άκρη σ’ άκρη / ένα τριαντάφυλλο».

Ηλίας Γκρης

Σαν άλλος Οιδίποδας

Εκδ. Γκοβόστης, 2018, σελ. 88

Τιμή: 7 ευρώ

Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς την εμβέλεια των ποιημάτων, των γραμμένων σχεδόν μέσα σε μία δεκαπενταετία, που περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Ηλία Γκρη «Σαν άλλος Οιδίποδας», όταν μόνο με το διάβασμα των τίτλων τους, αναγνωρίζεις μέσα τους μια θέση τόσο για τον Μίλτο Σαχτούρη, τον Ανδρέα Κάλβο και το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας, όσο και για τον Γιάννη Ρίτσο, τον Γιαννούλη Χαλεπά και τον Κρισναμούρτι (στην Ακρόπολη). Μορφές του περιθωρίου με μια ευρύτατη έννοια, φαίνεται να ασκούν μια φοβερή γοητεία στον Ηλία Γκρη, όπως ακριβώς συνέβαινε και με τον Θωμά Γκόρπα, με τη διαφορά πως με το να έχει λιγότερο καταγγελτικό τόνο η υιοθέτηση του περιθωρίου από τον δημιουργό του «Σπασμένου καιρού», δεν θα τον έκανε ποτέ να θριαμβολογεί με στίχους «Μωρέ/ γράφ’ τους στ’ αρχίδια σου», ή «Και γω σου λέω ποιητή/ μη φοβάσαι την πολύ γνώση/ εάν δεν είναι γνώση ψωνισμένης πολυμάθειας/ παράφοροι σπασμοί ρομπότ μέσα στη νόηση». Με τη γνώση βέβαια είτε αφορά τον Γεώργιο Πλήθωνα Γεμιστό είτε τη ρωσίδα Εμα Γκόλντμαν, να ενσωματώνεται μέσα στους στίχους του Ηλία Γκρη με έναν τρόπο αδρό και πειστικό, αν και συχνά ελάχιστα κραυγαλέο.