Δεν συνιστά ακριβώς τάση, έχει όμως ανάλογα χαρακτηριστικά: τα μυθιστορήματα που βασίζονται σε αληθινά γεγονότα, οι αυτοβιογραφίες που αμφισβητούν τα όρια του ρεαλισμού και οι προσωπικές ημερολογιακές καταχωρίσεις κατέχουν σχετικά σημαντικό μερίδιο των πρόσφατων εκδόσεων ξένης λογοτεχνίας. Τα παραδείγματα του Ερίκ Βιγιάρ, του Χαβιέρ Θέρκας ή και του Εντουάρ Λουί είναι χαρακτηριστικά, όχι όμως ότι λείπουν και οι επανεκδόσεις κλασικών κειμένων σε νέες μεταφράσεις (όπως το «Κουτσό» του Χούλιο Κορτάσαρ και το «Εκατό χρόνια μοναξιά» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες) ή τα μεγάλα σύγχρονα ονόματα και ειδικά τα τιμημένα με (ή υποψήφια για) το Βραβείο Μπούκερ: ο Σεμπάστιαν Μπάρι, ο Φιστόν Μουαντζά, ο Πίτερ Κάρεϊ και ο Τζούλιαν Μπαρνς είναι μερικές μόνο περιπτώσεις. Η ύψιστη λογοτεχνική διάκριση επίσης αποτελεί κατά πως φαίνεται μια ακόμα σταθερή επιλογή: πέντε νομπελίστες συγγραφείς εμφανίζονται στην τρέχουσα μεταφραστική παραγωγή, προερχόμενοι κιόλας από όλα σχεδόν τα μήκη και τα πλάτη του λογοτεχνικού κόσμου.

Fiston Mwanza Mujila

Τραμ 83

Μτφ. Ρίτα Κολαΐτη, Εκδ. Καστανιώτη, 2018, σελ. 224

Tιμή: 16 ευρώ

Ο ίδιος λέει ότι συνθέτει τα κείμενά του «σαν ένας μουσικός της τζαζ, σαν ένας σαξοφωνίστας»· ότι στόχος του είναι η αποτύπωση μιας «γεωγραφίας της πείνας»: πείνας για ειρήνη, ελευθερία και ψωμί στην πατρίδα του, το Κονγκό. Δεν είναι να εμπιστεύεσαι πάντα τους συγγραφείς στην αποκάλυψη της μεθόδου τους, όμως ο Φιστόν Μουαντζά Μουζιλά παίρνει άριστα στην αυτοανάλυση: το «Τραμ 83», το λογοτεχνικό ντεμπούτο του, που το 2016 ήταν και υποψήφιο για το Διεθνές Βραβείο Μπούκερ, δανείζεται το όνομά του από ένα μπαρ (σε μια πόλη όμοια με την Κινσάσα), στους τέσσερις τοίχους του οποίου συγκεντρώνονται περιφερόμενοι φοιτητές, παιδιά που ξέρουν πώς να χειρίζονται ένα όπλο, ανήλικες πόρνες, μαθητευόμενοι μάγοι, δηλαδή το αντίθετο από όσους βρίσκονται στην ίδια χώρα με σκοπό να εκμεταλλευτούν τον ορυκτό πλούτο της. Ανάμεσα σε όλους και ο Λισιέν, ένας άνθρωπος που αρέσκεται στη γραφή και στην εντιμότητα και που ως χαρακτήρας βάζει το λιθαράκι του στη μελωδική και ποιητική γλώσσα του βιβλίου.

Orhan Pamuk

Η γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά

Μτφ. Στέλλα Βρεττού, Εκδ. Πατάκη,

2018, σελ. 342

Tιμή: 16,60 ευρώ

Πρόκειται για το δεύτερο μυθιστόρημα του ανά χείρας αφιερώματος που καταπιάνεται με την επίδραση της πρώτης ερωτικής εμπειρίας στη ζωή ενός ανθρώπου, αν και ειδικά στην περίπτωση της «Γυναίκας με τα κόκκινα μαλλιά» του Παμούκ αντίστοιχα ερωτήματα τίθενται και για τη δύναμη των μύθων: τους αφηγείται στους θεατές της μια μυστηριώδης ηθοποιός ενός περιοδεύοντος θιάσου στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ενώ την ίδια στιγμή, εκεί κοντά, ένας μάστορας και ο έφηβος βοηθός του σκάβουν ένα πηγάδι σε άγονο έδαφος, με τον μεν να δασκαλεύει τον δε. Τελικά ο βοηθός ερωτεύεται την ηθοποιό και κάπως έτσι –εξίσου, αν όχι περισσότερο σημαντική στο μυθιστόρημα του Παμούκ –αποδεικνύεται η διάρρηξη της σχέσης πατέρα και γιου, ακόμα και αν προκύπτει μέσα από την πατροκτονία ή την παιδοκτονία, δύο «αμαρτήματα» με τα οποία καταπιάστηκαν ο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή και το «Ρουστέμ και Σουχράμπ» του ιρανού ποιητή Φιρντουσί.

Toni Morrison

Jazz

Μτφ. – επίμετρο: Κατερίνα Σχινά,

Εκδ. Παπαδόπουλος, 2018, σελ. 288

Tιμή: 15 ευρώ

Σε ένα ακόμα μυθιστόρημα που υποτίθεται ότι δανείζεται τη δομή του από τους αυτοσχεδιασμούς και τη σύμπλευση των οργάνων όπως εφαρμόζονται στο μουσικό είδος του τίτλου, η Τόνι Μόρισον εμπνέεται από μια νεκρική φωτογραφία του Τζέιμς Βαν ντερ Ζέε για να πλέξει την ιστορία ενός μεσόκοπου πλανόδιου πωλητή καλλυντικών που σκοτώνει τη νεαρή ερωμένη του, κάνοντας την τυφλωμένη από τη ζήλεια γυναίκα του να εισβάλλει στην εκκλησία την ώρα της κηδείας. Ο ολέθριος έρωτας, ο εκπατρισμός, οι αγωνίες αλλά κι οι ελπίδες που ανθούν στους αστικούς τόπους ενσωμάτωσης των Αφροαμερικανών της δεκαετίας του ’20 είναι μερικά μόνο από τα θέματα ενός έργου, λίγο μετά την έκδοση του οποίου η συγγραφέας του τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας.

David Foenkinos

Σαρλότ

Μτφ. Οντέτ Βαρόν-Βασάρ.

Εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 264

Τιμή: 19 ευρώ

Μπήκε στη ζωή του έπειτα από την τυχαία παρότρυνση μιας φίλης, αντικρίζοντας τα έργα της ένιωσε κάτι σαν ηλεκτρική εκκένωση και κάπως έτσι (αλλά κι έπειτα από έρευνα δέκα ετών), ο Νταβίντ Φοενκινός έγραψε μια πυρετώδη «συναισθηματική βιογραφία» της γερμανοεβραίας ζωγράφου Σαρλότ Σαλομόν (1917-1943), καταπιανόμενος τόσο με τη ζωή της, όσο και με όσα νιώθει ο ίδιος για αυτήν: η πρώτη, περιλαμβάνει την επιτυχημένη απόπειρα της Σαρλότ να απεγκλωβιστεί από την αυτοκτονική μοίρα της οικογένειάς της μέσω της τέχνης, μέχρι που δολοφονείται στο Αουσβιτς, 26 ετών και έγκυος· τα δεύτερα, μπορεί, όπως λέγεται εσχάτως χάριν αστεϊσμού στη Γαλλία, να βοηθούν τα ιστορικά μυθιστορήματα να βραβευτούν (εν προκειμένω με το Renaudot του 2014), συνοψίζονται όμως σε κάτι σπανιότερο: την «ακαριαία συνενοχή» κάποιου, με έναν άνθρωπο που δεν γνώρισε ποτέ.

Julio Cortázar

Κουτσό

Μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης,

Εκδ. Opera, 2018, σελ. 800

Tιμή: 23 ευρώ

Από όλους τους χαρακτηρισμούς που του έχουν αποδοθεί, ο πιο αντιπροσωπευτικός ίσως είναι εκείνος που κάνει λόγο για «ένα κάλεσμα προς την αναγκαία αταξία». Από όλα τα σχετικά συναδελφικά κοπλιμέντα, το πιο λιτό μάλλον ανήκε στον Μπόρχες, που τόνιζε ότι αποτελείται «από συγκεκριμένες λέξεις σε πολύ συγκεκριμένη σειρά». Οχι, δεν συνιστούν αντίφαση οι δύο παρατηρήσεις, γιατί το «Κουτσό» του Χούλιο Κορτάσαρ είναι και ένα αναγνωστικό «παιχνίδι», με την έννοια της ελεύθερης, χωρίς ωφελιμιστικό σκοπό και υπεράνω λογικών συμπερασμάτων, δραστηριότητας: μιλάμε εξάλλου για ένα βιβλίο που εν έτει 1963 καλούσε τους αναγνώστες να διαβάσουν τα κεφάλαιά του είτε βάσει συγκεκριμένων οδηγιών είτε κατά το δοκούν, εισάγοντάς τους έτσι σε κάτι παραπάνω από την ιστορία του Οράσιο Ολιβέιρα και τους προκύπτοντες στοχασμούς περί αγάπης, μοναξιάς, δημιουργίας, απώλειας, θανάτου. Ισως, λοιπόν, η πιο εύστοχη επισήμανση για το «Κουτσό», που επανεκδίδεται σε νέα, εξαιρετική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, να προήλθε από τον Νερούδα, που κάποτε σύγκρινε όποιον δεν είχε τη χαρά να το διαβάσει «με κάποιον που δεν έχει φάει ποτέ ροδάκινο».

Roberto Bolaño

Λούμπεν μυθιστορηματάκι

Μτφ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Εκδ. Αγρα, 2018, σελ. 128

Tιμή: 12 ευρώ

Για κάποιον φανατικό αναγνώστη του χιλιανού συγγραφέα και των ογκωδών αριστουργημάτων του ονόματι «2666» και «Αγριοι ντετέκτιβ», οι 128 σελίδες του τελευταίου έργου που εξέδωσε πριν πεθάνει μπορεί και να φαντάζουν λίγες. Και όμως, το «Λούμπεν μυθιστορηματάκι» αφηγείται μεν την ιστορία της Μπιάνκα, μιας νεαρής κομμώτριας στο χείλος της αβύσσου που επιχειρεί να ξεγελάσει έναν τυφλό ηθοποιό, πρώην «μασίστα» και «Μίστερ Κόσμος», την ίδια στιγμή όμως συμπυκνώνει όλες τις ανατριχιαστικές αντιθέσεις του έργου του Μπολάνιο: υπάρχει εδώ «μια χαρά που μοιάζει με κτηνωδία», η «αίσθηση μιας απέραντης ενοχής και μαζί μιας απέραντης ηδονής συγχωνευμένων», βεβαιότητες που «καμιά δεν διαρκούσε πάρα πολύ, γιατί αλλιώς θα είχα πεθάνει ή θα είχα τρελαθεί», όλες ενσωματωμένες σε μια οιονεί αστυνομική πλοκή, από όπου αναδύονται τα θέματα της επιθυμίας, της ματαιότητας, της εγκατάλειψης ή της έλλειψης εμπιστοσύνης.

Édouard Louis

Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ

Μτφ. Μιχάλης Αρβανίτης, Εκδ. Αντίποδες, 2018, σελ. 196

Tιμή: 12 ευρώ

Μια συνέντευξή του να παρακολουθήσει κανείς και τα λεγόμενά του σχεδόν επιβεβαιώνονται από τη στάση του: ο Εντουάρ Λουί άρχισε το γράψιμο ως μια πράξη θυμού ενάντια στο λογοτεχνικό πεδίο –«για να εκδικηθώ τη λογοτεχνία» έλεγε κάπου. Καθόλου παράξενο αν σκεφτεί κανείς ότι η φτώχεια, η βία και ο αποκλεισμός που βίωσε απουσίαζαν, κατά τη γνώμη του, από μια τέχνη που, σύμφωνα με τους αστούς, «διευρύνει το πνεύμα». Κάπως έτσι στο πρώτο του πόνημα, που αμφισβητεί τα όρια αυτοβιογραφίας και ρεαλισμού, ο 26χρονος Λουί αποφασίζει να ξεμπερδεύει με το πραγματικό του όνομα και μιλάει για τους νταήδες του σχολείου που προτού τον βασανίσουν τον ρωτούσαν «εσύ είσαι η αδερφή;» ή για τη σκληράδα του πατέρα του μέσα από ένα βιβλίο που η ειρωνεία της τύχης το βρίσκει να κυκλοφορεί στα ελληνικά στον απόηχο εγχώριων περιστατικών εκφοβισμού.

Bertolt Brecht

Με-Τι

Μτφ. Βασίλης Τσαλής, Εκδ. Καστανιώτη, 2018, σελ. 400

Tιμή: 18 ευρώ

Παρόλο που παρέμενε αδημοσίευτο όσο ζούσε ο συγγραφέας του, παρόλο που κυκλοφόρησε μόλις το 1965 (και τώρα για πρώτη φορά στα ελληνικά), στις σελίδες του υπάρχουν αφενός σχετικώς γνωστοί αφορισμοί («Το ορμητικό ποτάμι το λέμε βίαιο, όμως την κοίτη που το στριμώχνει κανείς δεν την είπε βίαιη») και αφετέρου σκέψεις, προσωπικές ιστορίες και παρατηρήσεις πάνω στην πολιτική πραγματικότητα της εποχής του, που εκ των υστέρων αποκτούν χαρακτήρα βασικού συστατικού έργων όπως «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν». Οχι ότι ο Μπέρτολτ Μπρεχτ δεν έχει ασκήσει ήδη την επίδρασή του, μέσα όμως από κείμενα όπως του «Με-Τι», του οποίου ο τίτλος παραπέμπει σε έναν σύγχρονο του Σωκράτη κινέζο διανοητή, οι σκέψεις του για τη μαρξιστική διαλεκτική, τον Λένιν, τον Στάλιν, τον Χίτλερ ή και τις Δίκες της Μόσχας παρουσιάζονται με την πυκνή μορφή της πρακτικής φιλοσοφίας ή μιας ηθικής, ιδίας εμπνεύσεως.

Paul Auster

4 3 2 1

Μτφ. Μαρία Ξυλούρη, Εκδ. Μεταίχμιο, 2018, σελ. 1.224

Tιμή: 33 ευρώ

Σύμφωνα με το κλισέ, ο Πολ Οστερ δεν χρειάζεται συστάσεις, όμως στο «4 3 2 1» κάτι τέτοιο μοιάζει να επιχειρεί, έστω κι αν χρειάζεται 1.224 σελίδες και τέσσερις διαφορετικές εκδοχές της ζωής του άλτερ έγκο του για να το κατορθώσει: πώς αλλιώς να προσεγγίσει κανείς την πρώιμη ιστορία του Αρτσι Φέργκιουσον, με δεδομένες τις τόσες ομοιότητές της με εκείνη του αμερικανού συγγραφέα; Το ενδιαφέρον βέβαια εδώ, πέρα από την προφανή επίδραση των οικογενειακών παραγόντων στην πορεία της ζωής ενός ατόμου, είναι και το αρχαίο ερώτημα περί υπερίσχυσης της τύχης ή της ελεύθερης βούλησης, εν προκειμένω σε μια διαμορφωτική περίοδο της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας, γεμάτη πολέμους, κινήματα, δολοφονίες πολιτικών κ.λπ. Ο Οστερ ξεδιπλώνει τις τέσσερις διαφορετικές απαντήσεις του μάλλον γραμμικά και χωρίς πάντοτε να παραλλάσσει ουσιαστικά τις μεταβλητές της ζωής του ήρωά του, ακόμα κι έτσι όμως το «4 3 2 1» (υποψήφιο για το Μπούκερ του 2017), βοηθούσης και της έξοχης μετάφρασης της Μαρίας Ξυλούρη, αποδεικνύεται ένα από τα πλέον μεγαλόπνοα μυθιστορήματα ενηλικίωσης.

Julian Barnes

Η μοναδική ιστορία

Μτφ. Κατερίνα Σχινά, Εκδ. Μεταίχμιο, 2018, σελ. 312

Tιμή: 14,50 ευρώ

Είναι λες κι ο τόνος δίνεται από τον τίτλο, από την προμετωπίδα και από την πρώτη φράση: η «Μοναδική ιστορία» του Τζούλιαν Μπαρνς είναι ένα μυθιστόρημα, επομένως ένα αφήγημα ερωτικού ενδιαφέροντος, σύμφωνα τουλάχιστον με τον ορισμό που έδινε το 1755 ο Σάμιουελ Τζόνσον, το οποίο θέτει ως κυρίαρχο στη ζωή ενός ανθρώπου το ερώτημα αν «θα προτιμούσες να αγαπάς πολύ και να υποφέρεις πολύ ή να αγαπάς λίγο και να υποφέρεις λίγο». Κάπως έτσι ο έρωτας του Πολ και της αρκετά μεγαλύτερής του Σούζαν περιγράφεται από τον Μπαρνς σε ύφος ελεγειακό (αφού οι απαιτήσεις του είναι πολύ μεγαλύτερες από όσο θα μπορούσαν να προβλέψουν οι πρωταγωνιστές του) και με μια γλώσσα απολύτως συμβατή με τις ανάγκες της αφήγησης, χωρίς βεβαίως να λείπουν κι οι «βρετανικές σιωπές» του συγγραφέα, που εντοπίζονται και σε άλλα έργα του, όπως το βραβευμένο με Μπούκερ «Ενα κάποιο τέλος».

Jeffrey Eugenides

Δελτία παραπόνων

Μτφ. Αννα Παπασταύρου,

Εκδ. Πατάκη, 2018, σελ. 406

Tιμή: 17,70 ευρώ

«Αν είσαι τόσο έξυπνος, πώς και δεν είσαι πλούσιος;» μοιάζει να ρωτάει σε κάποιο σημείο του βιβλίου όχι ένας χαρακτήρας του, αλλά μια πόλη ολόκληρη. Κι η αλήθεια είναι ότι στα «Δελτία παραπόνων» του Τζέφρι Ευγενίδη το χρήμα, η ιδιοκτησία και τα πάθη ή οι ματαιώσεις που τα συνοδεύουν κατέχουν σχετικά σημαντικό ρόλο. Εκτός και αν το ίδιο ισχύει με την αμερικανική κοινωνία γενικά, τουλάχιστον από το 1989 ώς το 2013, όταν τα διηγήματα που συγκεντρώνονται εδώ δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά σαν το «New Yorker». Η απάντηση δεν είναι της παρούσης, ειδικά εφόσον το πιο ενδιαφέρον με τούτη τη συλλογή είναι ότι μέσα από ήρωες που ταξιδεύουν αναζητώντας τη φώτιση, βλέπουν τα καλλιτεχνικά τους όνειρα να βυθίζονται στις οικογενειακές υποχρεώσεις ή πασχίζουν να γλιτώσουν από τις γονεϊκές απαγορεύσεις φανερώνονται η εξέλιξη κι η ωρίμαση ενός συγγραφέα που την ίδια περίοδο ολοκλήρωνε έργα όπως τα «Αυτόχειρες παρθένοι» και «Middlesex».

Javier Cercas

Ο απατεώνας

Μτφ. Γεωργία Ζακοπούλου, Εκδ. Πατάκης,

σελ. 562

Τιμή: 19,90 ευρώ

Ακούγεται απίστευτο, είναι όμως γεγονός: ο υπερήλικας πλέον βαρκελωνέζος Ενρίκ Μάρκο παρίστανε επί τριάντα χρόνια τον επιζώντα τον ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, διατελώντας πρόεδρος της αντίστοιχης ισπανικής ένωσης, παραχωρώντας δεκάδες συνεντεύξεις και λαμβάνοντας άλλες τόσες διακρίσεις. Η αποκάλυψη της απάτης του το 2005 σοκάρισε τον Χαβιέρ Θέρκας, έγινε όμως κι ευκαιρία για να γράψει, αν όχι μια μυθοπλασία βασισμένη πάνω σε μια άλλη, τότε ένα μυθιστόρημα που, παρακολουθώντας τη μάχη μεταξύ μυθεύματος και πραγματικότητας, καταλήγει να ψηλαφίζει όσα μοιράζεται με τον Μάρκο η ανθρωπότητα ολόκληρη: τη ροπή προς τις αυταπάτες, τα ψέματα που ενσωματώνουν αλήθειες, τη δίψα για αποδοχή και κοινωνική αναγνώριση, καθώς και την ανάγκη για την επινόηση ενός νέου εαυτού, που πολύ συχνά συντονίζεται με το αντίστοιχο εγχείρημα μιας ολόκληρης χώρας.

Ilya Ehrenburg

Θύελλα

Μτφ. Πλάτων Καραντάνης, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2018, σελ. 592

Tιμή: 20 ευρώ

Συγγραφέας, επαναστάτης κυνηγημένος από το τσαρικό καθεστώς, γνώριμος του Λένιν, του Πικάσο ή του Μοντιλιάνι, ανταποκριτής στον ισπανικό Εμφύλιο αλλά και στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους, ο Λιθουανοεβραίος Ιλια Ερενμπουργκ προκάλεσε αρκετές αντιπαραθέσεις γύρω από το όνομά του, όμως τα έργα του, όπως το αυτοβιογραφικό «Ανθρωποι, χρόνια, ζωή» και το «Μαύρο Βιβλίο» που υπέγραψε μαζί με τον Βασίλι Γκρόσμαν, αποτέλεσαν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τις εποχές και τα γεγονότα που περιγράφουν. Κάπως έτσι μάλλον θα πρέπει να προσεγγιστεί και η «Θύελλα», ένα ογκώδες μυθιστόρημα που μέσα από τη ζωή χαρακτήρων, όπως ο σοβιετικός μηχανικός Σεργκέι, αναδεικνύει την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων που πρωτοστάτησαν στην αντιφασιστική νίκη της Σοβιετικής Ενωσης.

Theodore Dreiser

Η Κάρι μας

Μτφ. Ελλη Φιλοκύπρου,

Εκδ. Gutenberg, 2018, σελ. 760

Tιμή: 26 ευρώ

Μια νεαρή και όμορφη κοπέλα επιβιβάζεται σε ένα τρένο για το Σικάγο, στη διαδρομή γνωρίζει έναν καλοντυμένο κύριο πρόθυμο να τη διευκολύνει στο πέρασμα από τη φτώχεια στον θρίαμβο, όμως οι περισσότεροι αμερικανοί κριτικοί και αναγνώστες του 1900 θεωρούν ότι το λογοτεχνικό ντεμπούτο του Θίοντορ Ντράιζερ είναι ρυπαρό κι ανήθικο, γιατί καταγράφει πράξεις υπαγορευμένες από το σεξουαλικό ένστικτο, αλλά και γιατί «από τις σελίδες του απουσιάζει το όνομα του Θεού». Τελικά ο συγγραφέας καθιερώθηκε ως πατέρας του αμερικανικού κοινωνικού μυθιστορήματος, έγινε περιζήτητος ως σεναριογράφος στο Χόλιγουντ (η «Κάρι» θα γινόταν και ταινία με τον Λόρενς Ολίβιε και την Τζένιφερ Τζόουνς), ενώ σε εκείνους τους επικριτές του θα απαντούσε με μια φράση-ορόσημο του αφηγηματικού ρεαλισμού: «Μια αληθινή εικόνα της ζωής, αποτυπωμένη με εντιμότητα και σεβασμό, έχει και ηθική και αισθητική αξία, ανεξάρτητα από το αν προσβάλλει τα συμβατικά ήθη».

Sebastian Barry

Μέρες δίχως τέλος

Μτφ. Μαρία Αγγελίδου, Εκδ. Ικαρος, 2018, σελ. 296

Tιμή: 15 ευρώ

Επίσης υποψήφιο για το Βραβείο Μπούκερ, το «Μέρες δίχως τέλος» του Μπάρι έχει φυσικά ως ήρωα έναν ΜακΝάλτι, τον Τόμας, που μαζί με τον σύντροφό του Τζον Κόουλ κατατάσσονται στον αμερικανικό στρατό και συμμετέχουν τόσο στον Εμφύλιο που σπάραξε τις ΗΠΑ όσο και στους πολέμους που εξόντωσαν τους ιθαγενείς τους. Η ερωτική σχέση των δύο ανδρών και η πιθανότητα να δημιουργήσουν οικογένεια με μια μικρή Ινδιάνα ως παιδί τους ακούγεται μεν ως αναχρονισμός, όμως η γλώσσα του Μπάρι, καλοδουλεμένη ως συνήθως και σφυρηλατημένη στο αμόνι της ακρίβειας αλλά και της σχεδόν μυστικιστικής ατμόσφαιρας, αναδεικνύει την αληθοφάνεια προσωπικών ενδεχομένων, που τελικά δεν είναι δα πιο ανήκουστα από όσες φρικαλεότητες αντικρίζουν οι δύο πρωταγωνιστές, υπομένοντάς τες με ελπίδα και αγάπη για τη ζωή.

Éric Vuillard

Ημερήσια διάταξη

Μτφ. Μανώλης Πιμπλής, Εκδ. Πόλις, 2018, σελ. 160

Tιμή: 14 ευρώ

Με έναν σαρκασμό που σπάει κόκαλα παρά την επίγνωση της ματαιότητάς του, με μια γλώσσα που θρυμματίζει τα όρια μεταξύ μυθιστορήματος και ιστορικού αφηγήματος, ο Βιγιάρ, στο βραβευμένο με Γκονκούρ πόνημά του, καταπιάνεται αφενός με τις υποφωτισμένες πτυχές της ανόδου του Χίτλερ (όπως λ.χ. τη χρηματοδότησή του από επιχειρηματίες που διοικούσαν οργανισμούς παλιότερους και από εθνικά κράτη) και αφετέρου με την εγκληματική εθελοτυφλία των συμμάχων πριν από το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (όπως στη συνάντηση όπου ο Ρίμπεντροπ έψηνε το ψάρι στα χείλη του άγγλου ομολόγου του). Η ικανότητα προσαρμογής του κεφαλαίου ακόμα και στις πιο αποτρόπαιες συνθήκες επιβεβαιώνεται, κάτι που δεν ισχύει και με το αξιόμαχο των ναζιστικών δυνάμεων: οι περιγραφές των ακινητοποιημένων στους αυστριακούς δρόμους πάντσερ είναι απολαυστικές, παρόλο που, ιστορικά μιλώντας, δεν διήρκεσαν όσο χρειαζόταν.

Patrick Modiano

Ενα πεντιγκρί

Μτφ. Ελένη Τζιάφα, Επιμ. Αλεξάνδρα Κωσταράκου, Εκδ. Πόλις, 2018, σελ. 136

Tιμή: 12,50 ευρώ

Η παράθεση ονομάτων, τοπωνυμίων και περιστατικών γίνεται με σχολαστικότητα αρχειοθέτη. Ωστόσο, η αίσθηση του χρόνου παραμένει ελλειπτική, οι καταστάσεις περιβάλλονται από αβεβαιότητα και τα πρόσωπα αποδεικνύονται αινιγματικά. Ο ίδιος ο συγγραφέας μάς παρουσιάζεται σαν ένας σκύλος που καμώνεται ότι διαθέτει πεντιγκρί και κάπως έτσι η αυτοβιογραφία του νομπελίστα Πατρίκ Μοντιανό για τα πρώτα είκοσι χρόνια του στο μεταπολεμικό Παρίσι, μια περιγραφή των απόμακρων γονιών του, των οικοτροφείων που δεν άντεχε, του θανάτου του αδελφού του, συνιστά ένα αποστασιοποιημένο αφήγημα μεν, που όμως διαθέτει και ρίζες, και κέντρο βάρους, και συναίσθημα.

Francis Scott Fitzgerald

Θα πέθαινα για σένα

Εκδ. Κλειδάριθμος, 2018, Μτφ. Εφη Τσιρώνη, Επιμ. Anne Margaret Daniel, σελ. 640

Tιμή: 17,50 ευρώ

Ο πλήρης τίτλος είναι «Θα πέθαινα για σένα και άλλα χαμένα διηγήματα» και η αλήθεια είναι ότι μερικές από τις 18 ιστορίες που συγκεντρώνονται εδώ είτε είχαν κυριολεκτικά χαθεί και ξαναβρέθηκαν πρόσφατα, είτε προορίζονταν για κινηματογραφικά σενάρια αλλά ποτέ δεν αποτυπώθηκαν στο πανί, είτε παρέμειναν αδημοσίευτες επειδή ο συγγραφέας τους αρνιόταν να πέσουν στα χέρια κάποιου επιμελητή: ίσως φταίει ότι εκείνη την περίοδο ταλαιπωρούνταν από φυματίωση και αλκοολισμό, χώρια τα νοσήλια της γυναίκας του σε διάφορα σανατόρια. Εστω και έτσι (ή ακριβώς για αυτό), από τα ζητήματα της αυτοχειρίας, του διαζυγίου ή της Μεγάλης Υφεσης που εμφανίζονται στα διηγήματά του το χιούμορ μόνο απόν δεν είναι.

William Faulkner

Ο αχυρώνας φλέγεται

Μτφ. Γιάννης Παλαβός, Εκδ. Κίχλη, 2018, σελ. 104

Tιμή: 10 ευρώ

Η εσωτερική σύγκρουση του Σάρτι, του δεκάχρονου πρωταγωνιστή του δημοφιλέστατου διηγήματος του Φόκνερ, συνίσταται στην αποδοχή ή απόρριψη του μέχρι τότε κόσμου του, στην υποταγή στον κερδοσκόπο πατέρα του ή στην επώδυνη χειραφέτηση. Δεν πρόκειται ωστόσο για μια απλώς κλασική ιστορία ενηλικίωσης: το μόνο θέμα για το οποίο αξίζει να γράφει κανείς είναι «τα προβλήματα του ψυχικού χώρου που βρίσκεται σε μάχη με τον εαυτό του» έλεγε ο συγγραφέας στην τελετή απονομής του Νομπέλ Λογοτεχνίας. Ισως γιατί η συνύφανσή τους με θέματα της εποχής (όπως εν προκειμένω οι ταξικές και φυλετικές ανισότητες του αμερικανικού Νότου, ο ρατσισμός και οι συνθήκες διαβίωσης των αγροτών) και η αξιοποίηση για χάρη τους των πλέον πρωτοποριακών μοντερνιστικών τεχνικών αποτελούν τα συστατικά για την απλώς σπουδαία λογοτεχνία.

Gabriel Garcia-Marquez

Εκατό χρόνια μοναξιά

Μτφ. Μαρία Παλαιολόγου, Εκδ. Ψυχογιός, 2018, σελ. 500

Tιμή: 17,50 ευρώ

Δεν έχουν μείνει και πολλά να πει κανείς για ένα από τα διασημότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, με πωλήσεις άνω των 30 εκατ. αντιτύπων και με κριτικές που έστω και μεγαλόστομα το έχουν χαρακτηρίσει ως «το πρώτο λογοτεχνικό έργο μετά τη “Γένεση” που πρέπει να διαβαστεί από όλο το ανθρώπινο γένος». Το τελευταίο μοιάζει σχεδόν συμπυκνωμένο στην ιστορία της πολυμελούς οικογένειας Μπουενδία –και αυτό το σχόλιο, όμως, περιττό είναι. Οπως και να ‘χει, το μυθιστόρημα, το οποίο συνελήφθη στη διάρκεια ενός ταξιδιού κι έκανε τον Μάρκες να επιστρέψει άρον άρον σπίτι για να αρχίσει το γράψιμο, κυκλοφορεί σε νέα μετάφραση που θα καλωσορίσει κι άλλους αναγνώστες στον μαγικό κόσμο του Μακόντο, ακόμα κι αν ο συγγραφέας χαρακτήριζε κάποτε την ιστορία του χωριού «κάτι σαν αστείο, γεμάτο σινιάλα σε κοντινούς φίλους, με αποτέλεσμα οι κριτικοί που μιλούν δογματικά κι επιχειρούν να την αποκωδικοποιήσουν να φαίνονται τρομερά ανόητοι».

Peter Carey

Πολύ μακριά απ’ το σπίτι

Μτφ. Αργυρώ Μαντόγλου,

Εκδ. Ψυχογιός, 2018, σελ. 408,

Tιμή: 17,50 ευρώ

Η Ιρέν είναι λάτρις της γρήγορης οδήγησης· μαζί με τον άνδρα της, τον Τιτς, και έναν πλοηγό, τον Γουίλι, θα λάβουν μέρος στους αγώνες ράλι Ρέντεξ· οι οποίοι πάντως λειτουργούν και ως αφηγηματικός μηχανισμός, ώστε ο κάτοχος δύο Βραβείων Μπούκερ Πίτερ Κάρεϊ να περιηγηθεί το τοπίο της Αυστραλίας και να καταδείξει τα σημεία όπου η ιστορική βία των λευκών εις βάρος των ιθαγενών αποτυπώνεται μέχρι σήμερα. Η καταγωγή των πρωταγωνιστών (λευκοί ή Αβορίγινες) συνιστά επίσης ένα ερώτημα, προς το παρόν όμως δεν χρειάζονται περισσότερα, γιατί το τελευταίο μυθιστόρημα του αυστραλού συγγραφέα, η πρώτη του απόπειρα να αναμετρηθεί με το θέμα του ρατσισμού στην Αυστραλία, επιστρατεύει σε έναν βαθμό και το στοιχείο της ανατροπής.

Olivier Guez

Η εξαφάνιση του Γιόζεφ Μένγκελε

Μτφ. Ευγενία Γραμματικοπούλου,

Εκδ. Κριτική, 2018, σελ. 312

Tιμή: 15 ευρώ

Το πρώτο ερώτημα που έθεσε στον εαυτό του Ολιβιέ Γκεζ όταν ξεκίνησε να μελετά τη ζωή του Γιόζεφ Μένγκελε, του γιατρού του Αουσβιτς που αποφάσιζε ποιοι θα καταλήξουν στον θάλαμο αερίων και ποιοι θα γίνουν αντικείμενο των ειδεχθών πειραμάτων του, ήταν πώς ύστερα από όλα αυτά ο επονομαζόμενος «άγγελος του θανάτου» κατάφερε και δραπέτευσε. Το δεύτερο ερώτημα ήταν σχεδόν μεταφυσικό κι είχε να κάνει με το νόημα της ζωής κάποιου που έστειλε 400.000 ανθρώπους στον θάνατο. Την απάντηση ο συγγραφέας και δημοσιογράφος επιχείρησε να τη δώσει με ένα μυθιστόρημα που τιμήθηκε με το περσινό Βραβείο Renaudot και που, στηριγμένο σε αληθινά γεγονότα, περιγράφει τη διαφυγή του τρομερού γενετιστή στη Λατινική Αμερική, τη συνάντησή του με τον Αϊχμαν και τελικά την καταβύθισή του στην παράνοια.

Erri De Luca

Η ιστορία της Ειρήνης

Μτφ. Κωνσταντίνα Ευαγγέλου,

Εκδ. Κέλευθος, 2018, σελ. 168

Tιμή: 8,50 ευρώ

Η παρουσία του στην προτελευταία Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το εγχώριο κοινό, λίγοι όμως γνώριζαν ότι το επόμενο βιβλίο του που θα κυκλοφορούσε στα ελληνικά θα διαδραματιζόταν και σε ένα ελληνικό νησί: εκεί μεγαλώνει ορφανή η Ειρήνη, ένα κορίτσι που σώθηκε από δελφίνια και που ενώ την ημέρα ζει στη στεριά, τη νύχτα σμίγει στη θάλασσα με την αληθινή της οικογένεια. Αν ακούγεται σαν παραμύθι, είναι μάλλον γιατί ο Ντε Λούκα, συγγραφέας, αλπινιστής, μεταφραστής δεκάδων γλωσσών και συνιδρυτής της αριστερής οργάνωσης Λότα Κοντίνουα, κάτι τέτοιο είχε κατά νου, χωρίς φυσικά να αφήνει απέξω την αγάπη του για τη φύση, για τις ιστορίες (εν προκειμένω τις ελληνικές) και για τον μόχθο των ανθρώπων.