Γιόζεφ Κάιλμπερθ: Ρομαντικά έργα γερμανών και αυστριακών συνθετών, Profil, 10 CD

Δεν είναι η πρώτη αναφορά αυτής της στήλης στον Γιόζεφ Κάιλμπερθ, που η δισκογραφία του μόλις πριν από λίγο καιρό εμπλουτίστηκε με τη σχετική αφιερωματική έκδοση της Warner. Τώρα, η Profil επανέρχεται στον αρχιμουσικό που ο πρώιμος θάνατός του στην αρχή της έκτης δεκαετίας της ζωής του υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες απώλειες στη διεθνή σκηνή της χρυσής πρώτης μεταπολεμικής εποχής των μεγάλων μαέστρων και αναμφίβολα η μεγαλύτερη στον γερμανόφωνο κόσμο. Ο Κάιλμπερθ που, μεταξύ άλλων, «εισήγαγε» και τον εξίσου σημαντικό ομότεχνό του Ρούντολφ Κέμπε στην πρώτη γραμμή της μουσικής, υπήρξε ένα από τα πιο πηγαία ταλέντα της εποχής του. Κατόρθωσε να διαμορφώσει το δικό του ερμηνευτικό ιδίωμα ακόμα και στα έργα των μεγάλων κλασικών και ρομαντικών συνθετών, με κύρια οχήματά του τις ορχήστρες Στατσκαπέλε της Δρέσδης, Φιλαρμονική του Αμβούργου, Συμφωνική της Βαμβέργης, αλλά και Φιλαρμονική του Βερολίνου. Στην όπερα, δηλαδή ουσιαστικά στον Βάγκνερ, κυριάρχησε με πολύ μεγάλη επιτυχία στο ίδιο του το θέατρο, το Μπάιροιτ. Το κύριο ρεπερτόριό του αντιπροσωπεύεται πλήρως σε αυτή την έκδοση, ένα εκτενές τμήμα των ηχογραφήσεων της οποίας πάντως ταυτίζεται με εκείνη της Warner. Παρ’ όλα αυτά, δεδομένης και της σπανιότητας για πολύ καιρό των ηχογραφήσεών του, που είχαν εκδοθεί πριν συστηματικά μόνο στην Ιαπωνία, πρόκειται για σημαντικό αφιέρωμα στο έργο του αρχιμουσικού που, αν είχε προλάβει να ζήσει μερικά χρόνια ακόμα, θα είχε αναμφίβολα δημιουργήσει από μόνος του σχολή στην ερμηνευτική της αυστριακής και γερμανικής μουσικής. Και, αναμφίβολα, μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες.

Γιος ενός από τους πιο βαθυστόχαστους μαέστρους του σοβιετικού κόσμου, του Αρβιντς Γιάνσονς, ο Μάρις Γιάνσονς κατάφερε το περίπου ακατόρθωτο: να ξεπεράσει τον πατέρα του στην ίδια του την τέχνη –και όχι μόνον εκείνον. Σήμερα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον θεωρούν τον κορυφαίο εν ζωή μαέστρο: ανάμεσά τους, ακόμα και ο σερ Σάιμον Ρατλ, ο οποίος έχει δηλώσει για τον Γιάνσονς ότι «απλά, είναι ο πιο σημαντικός από όλους μας». Εχοντας αφήσει πίσω του μια λαμπρή θητεία στην Κονσερτγκεμπάου του Αμστερνταμ, που συνοδεύθηκε από πλήθος δισκογραφικών εκδόσεων, ο Γιάνσονς συνεχίζει κυρίως με την άλλη του μεγάλη ορχήστρα, της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας, η συνεργασία του με την οποία δίνει καρπούς αναφοράς σε έργα – ορόσημα του ρεπερτορίου. Αυτό ισχύει για την Ενατη Συμφωνία του Μάλερ που εκδόθηκε πριν από λίγο καιρό, αλλά ισχύει εξίσου και για την Ενατη Συμφωνία του Σούμπερτ που αποτελεί την τελευταία προσθήκη στην εκτενή δισκογραφία του. Πρόκειται για ερμηνεία αποκαλυπτικών διαστάσεων, ιδίως ως προς τον συνδυασμό δομικής ανάγνωσης, δύναμης, αλλά ταυτόχρονα ευαισθησίας και ήχου, τον οποίο η ορχήστρα υπό τον Γιάνσονς παράγει. Και αυτό δεν είναι απλό να το πει κανείς για ένα τέτοιο έργο που έχει πίσω του τεράστια δισκογραφική παράδοση, με ερμηνείες όπως, ενδεικτικά, του Σελ, του Κνάπερτσμπους ή του Φουρτβένγκερ. Είναι όμως έτσι: ίσως είναι η πρώτη φορά που μια ηχογράφηση της εποχής μας στη «Μεγάλη Συμφωνία» του Σούμπερτ μπορεί να σταθεί κάτι περισσότερο από επάξια δίπλα σε αυτές.

Ο τρίτος τόμος της σειράς του Αντρις Νέλσονς με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βοστώνης στον Σοστακόβιτς περιλαμβάνει την Τέταρτη, την πιο απαιτητική σε μέγεθος ορχήστρας συμφωνία, και την εμβληματική Ενδεκάτη Συμφωνία του συνθέτη. Οπως και στους δύο προηγούμενους, έτσι και εδώ, πρόκειται για ηχογραφήσεις από συναυλίες, κάτι που δείχνει και το τι σημαίνουν και το τι μπορούν να κάνουν οι μουσικές αυτές δυνάμεις. Για μία ακόμη φορά το αποτέλεσμα είναι καθηλωτικό.