Το 2015 ο κόσμος, απογοητευμένος από την «πενία» της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ στο να του εξασφαλίσουν εν μέσω κρίσης την ευημερία που απολάμβανε παλαιότερα (που ήταν εν πολλοίς δανεική), στράφηκε στον ΣΥΡΙΖΑ της «αφθονίας» των υποσχέσεων. Το αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ ότι για την κρίση φταίει η ανηθικότητα του παλιού συστήματος τον έκανε να προβάλει το δικό του «ηθικό πλεονέκτημα» με βασικά του συνθήματα ότι «εμείς δεν κλέψαμε», «θα πατάξουμε τη διαπλοκή», «δεν μας κρατάνε από πουθενά» κ.λπ. Είπαν επίσης ότι θα «αποκεφαλίσουν» το πελατειακό κράτος και θα εμπεδωθεί η αξιοκρατία. Ωραία λόγια, σε μεγάλη απόσταση όμως από τις πράξεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ, «η ελπίδα που ερχόταν», γρήγορα διαπιστώσαμε ότι ήταν «το έργο που επαναλαμβανόταν»…
Σε ό,τι αφορά το λεγόμενο «ηθικό πλεονέκτημα» που συχνά – πυκνά επικαλούνται στον ΣΥΡΙΖΑ, γρήγορα ξεθώριασε. Από φωτογραφικές διατάξεις για τους δικούς μας (π.χ. οι προκηρύξεις για τους γραμματείς των υπουργείων, διατάξεις στα νομοσχέδια για την Παιδεία) έως διάφορες επιλογές στελεχών που τυγχάνουν να είναι συγγενείς, ο κατάλογος είναι μακρύς. Η ημετεροκρατία που θα ξεριζωνόταν, τελικά φούντωσε. Γρήγορα ο ΣΥΡΙΖΑ έμαθε τα κόλπα και τους κανόνες με τους οποίους έπαιζαν οι προηγούμενοι και τα επανέλαβε. Οπου μπορούσε βέβαια, καθώς οι συνθήκες άλλαξαν, δανεικά δεν υπάρχουν και οι Ευρωπαίοι μάς έχουν βάλει στο μικροσκόπιο.
Προσωπικά δεν πιστεύω στο ηθικό πλεονέκτημα αλλά στο θεσμικό πλεονέκτημα. Να δημιουργείς θεσμούς που δεν εξαρτώνται από πρόσωπα, αλλά από θεσμικά αντίβαρα, έλεγχο και λογοδοσία. Ακούγοντας σε παλαιότερες συνεντεύξεις τον Ακη Τσοχατζόπουλο να εκθειάζει την ηθική του σοσιαλισμού, είδαμε –εκ των υστέρων δυστυχώς –τις αστοχίες του συστήματος. Που επειδή ακριβώς δεν είχε θεσμικά αντίβαρα και μηχανισμούς ελέγχου, επέτρεψε παράνομες και σκοτεινές προσωπικές ή κομματικές προσόδους.
«Ο,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό» είχε πει πρώην υπουργός της ΝΔ. Οχι βέβαια. Μπορεί να είναι νόμιμο να παίρνεις κάποιο επίδομα, αλλά πόσο ηθικό είναι, ιδίως όταν έχεις επαρκή έσοδα και περιουσία; Μπορεί να είναι απολύτως νόμιμο να έχεις τα χρήματά σου σε τράπεζες του εξωτερικού, αλλά πόσο ηθικό είναι όταν θέλεις να πείσεις για την εμπιστοσύνη σου στην ελληνική οικονομία; Πόσο μάλιστα όταν είσαι μέρος του πολιτικού συστήματος όπου πρέπει να ηγείσαι και με το παράδειγμά σου, εις βάρος πολλές φορές των φίλων σου και της οικογένειάς σου, αλλά προς όφελος της αξιοπιστίας της πολιτικής σου.
Το ηθικό πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι τελικά ένα «μυθικό» πλεονέκτημα βγαλμένο από τις παραδόσεις της Αριστεράς που επειδή δεν κυβέρνησε, δεν είχε υποκύψει στους πειρασμούς της εξουσίας. Οι πράξεις του ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνησης, δείχνουν ότι, παρά τα όσα έλεγε και λέει, επαναλαμβάνει τις βασικές παθογένειες του πελατειακού κράτους, του ρουσφετιού και της ημετεροκρατίας. Γι’ αυτό, όποτε πλέον ακούω για ηθικό πλεονέκτημα, αναρωτιέμαι αν από πίσω κρύβονται κάποιοι όχι και τόσο ηθικοί πλεονέκτες…
του Ποταμιού
