Αφελής, ανόητος ή μήπως προδότης;

Ενα εικοσιτετράωρο μετά τη συνάντηση Τραμπ – Πούτιν στο Ελσίνκι, και ενώ η θύελλα των αντιδράσεων, ακόμα και στους κόλπους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ακόμα και από το απόλυτα τραμπικό Fox News, καλά κρατούσε στις ΗΠΑ, ο Μπαράκ Ομπάμα «στάθηκε» στο Γιοχάνεσμπουργκ πλάι στον ωσεί παρόντα Νέλσον Μαντέλα. Το κοντράστ δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονο. Και κανείς δεν αντιστάθηκε στον πειρασμό να αναζητήσει στην παθιασμένη ομιλία που εκφώνησε ο πρώην αμερικανός πρόεδρος στην 100ή επέτειο από τη γέννηση ενός ειδώλου (του) μομφές κατά του διαδόχου του στον Λευκό Οίκο. Ο Ομπάμα αποκάλεσε την εποχή που διανύουμε «παράξενη και αβέβαιη». «Η ειδησεογραφία φέρνει καθημερινά όλο και πιο σοκαριστικούς, ενοχλητικούς τίτλους» σημείωσε. Επιτέθηκε «στην πολιτική του ισχυρού ανδρός», στους ηγέτες οι οποίοι «προσπαθούν να υπονομεύσουν κάθε θεσμό που δίνει στη δημοκρατία νόημα». Προειδοποίησε πως οι πολιτικοί που εφαρμόζουν «πολιτικές φόβου, μνησικακίας και περιχαράκωσης» προωθούνται «με ρυθμούς αδιανόητους πριν από μερικά χρόνια». Και στηλίτευσε «την απόλυτη ξεδιαντροπιά του πολιτικού ηγέτη που πιάνεται να λέει ψέματα και απλώς υπερθεματίζει με περισσότερα ψέματα». Ειδικά αυτή η τελευταία μομφή άγγιξε πολλές χορδές.

Γιατί ακούγοντας τον Ντόναλντ Τραμπ, έχει κανείς την αίσθηση πως έχει βαλθεί να μας τρολάρει. Αφού πρώτα «άδειασε» στο Ελσίνκι τις υπηρεσίες πληροφοριών του, δηλώνοντας πως «δεν βλέπει τον λόγο γιατί» να παρενέβη η Μόσχα στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, αργά χθες διακήρυξε πως εμπιστεύεται και στηρίζει τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, και αποδέχεται το συμπέρασμά τους πως υπήρξε ανάμειξη της Μόσχας –αλλά αυτή «δεν είχε καμία επίπτωση στο αποτέλεσμα των εκλογών». Αυτό που ήθελε πάντως να πει στο Ελσίνκι είναι πως «δεν βλέπει τον λόγο γιατί να μην παρενέβη η Μόσχα»… Οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία, επανέλαβε, «ουδέποτε ήταν χειρότερες, αλλά βελτιώθηκαν και μπορεί να γίνουν καλύτερες στο μέλλον». Σε tweet που είχε στείλει νωρίτερα ο Τραμπ είχε δηλώσει πως είχε με τον Πούτιν στο Ελσίνκι «μια συνάντηση ακόμη καλύτερη» και από την «πολύ καλή συνάντηση» που είχε με το ΝΑΤΟ την περασμένη εβδομάδα. Μάλιστα συνεχάρη τον εαυτό του για την καλύτερη χρηματοδότηση που έχει πλέον η Βορειοατλαντική Συμμαχία «χάρη σε μένα».

Στο μεταξύ, Δημοκρατικοί και (στη μεγάλη τους πλειοψηφία) Ρεπουμπλικανοί συμφωνούσαν, σε μια σπάνια επίδειξη ομόνοιας, πως η συνάντηση του Ελσίνκι ήταν ένα φιάσκο και το «άδειασμα» του αμερικανού προέδρου στις υπηρεσίες πληροφοριών του μια στάση τουλάχιστον αφελής και ανόητη, αν όχι ύποπτη και «προδοτική» –αυτή ακριβώς τη λέξη χρησιμοποίησε, μεταξύ άλλων, ο πρώην διευθυντής της CIA, Τζον Μπρέναν.

«Μια τέτοια συμπεριφορά είναι τόσο διεστραμμένη, τόσο αντίθετη προς τα αμερικανικά συμφέροντα και τις αξίες –έγραψε στους «New York Times» ο Τόμας Φρίντμαν –που οδηγεί σε ένα μόνο συμπέρασμα: ο Ντόναλντ Τραμπ είτε δουλεύει για τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών ή του αρέσει να υποδύεται αυτόν τον ρόλο στην τηλεόραση… Υπάρχουν συντριπτικά στοιχεία πως ο πρόεδρός μας, για πρώτη φορά στην ιστορία μας, εμπλέκεται εσκεμμένα, ή λόγω βαριάς αμέλειας ή λόγω της δικής του διεστραμμένης προσωπικότητας σε προδοτική συμπεριφορά. Ο Τραμπ παραβίασε τον όρκο του και οι Ρεπουμπλικανοί δεν μπορούν πλέον να κρυφτούν από αυτό».

Για τους περισσότερους Αμερικανούς το σοκ από το Ελσίνκι εντάθηκε από το τάιμινγκ της απαγγελίας κατηγοριών σε ακόμη έναν ρώσο πολίτη, τον 26ο κατά σειρά, για εμπλοκή στις αμερικανικές δημοκρατικές διαδικασίες: η 29χρονη Μαρία Μπούτινα, η πρώτη ρωσίδα πολίτης που συλλαμβάνεται, κατηγορείται πως προσπάθησε, υπό την καθοδήγηση υψηλόβαθμου ρώσου αξιωματούχου και με τη σύμπραξη δύο αμερικανών πολιτών, να διεισδύσει σε πολιτικές και θρησκευτικές αμερικανικές οργανώσεις, ανάμεσά τους και η NRA, προκειμένου να κατευθύνει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα προς περισσότερο φιλορωσικές πολιτικές. Είχε αποπειραθεί μάλιστα να μεσολαβήσει ώστε να συναντηθεί προεκλογικά μυστικά ο Τραμπ με τον Πούτιν. Οι Ρεπουμπλικανοί πρόεδροι της Βουλής και της Γερουσίας, Πολ Ράιαν και Μιτς Μακόνελ, δήλωσαν αμφότεροι πρόθυμοι να εξετάσουν την πιθανότητα επιβολής επιπρόσθετων κυρώσεων στη Ρωσία. Ο Μακόνελ ένιωσε μάλιστα την ανάγκη να σημειώσει πως οι ΗΠΑ σέβονται τη συνθήκη του ΝΑΤΟ, οι χώρες της ΕΕ είναι φίλοι και η Ρωσία «δεν είναι».

Οπως γράφει βέβαια στους «Financial Times» ο Εντουαρντ Λιούις, οι πιθανότητες μιας παραπομπής του Τραμπ σε δίκη με το ερώτημα της καθαίρεσης παραμένουν μικρές. Αλλά στο μεταξύ ο αμερικανός πρόεδρος έχει ρίξει τη Δύση σε μια υπαρξιακή κρίση. Από την περασμένη Τετάρτη, όταν έφτασε στις Βρυξέλλες για τη ΝΑΤΟϊκή σύνοδο, δεν έπαψε να προκαλεί ένα διπλωματικό αιματοκύλισμα μεταξύ των στενότερων εταίρων των ΗΠΑ. Κατηγόρησε την Ανγκελα Μέρκελ ότι είναι «αιχμάλωτη» της Ρωσίας. Χαρακτήρισε την ΕΕ «εχθρό» των ΗΠΑ. Υπονόμευσε την Τερίζα Μέι μέσα στο ίδιο της το «σπίτι». Για τον απολυταρχικό ηγέτη της Ρωσίας, ωστόσο, είχε μόνο επαίνους. Το αποτέλεσμα του πενθήμερου ταξιδιού του Τραμπ είναι ένα ανάστατο ΝΑΤΟ και μια γνήσια επανεκκίνηση των αμερικανικών ρωσικών σχέσεων –όλα προς όφελος του Πούτιν. Το μέλλον της δυτικής συμμαχίας είναι πλέον αμφίβολο και φρόντισε για αυτό ο Τραμπ.