Η διατροφή-ασπίδα

Η πέτρα στα νεφρά είναι μια πάθηση που τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται όλο και πιο συχνά στον γενικό πληθυσμό, με τις επιστημονικές έρευνες να καταγράφουν αύξηση έως και 30%. Μάλιστα, οι γιατροί έχουν παρατηρήσει και μια εποχική διακύμανση στα κρούσματα κωλικού, με τον Αύγουστο να είναι ο μήνας κορύφωσής τους.

Είναι ενδεικτικό ότι τουλάχιστον ένας στους δέκα ενηλίκους εκδηλώνουν τουλάχιστον μία νεφρολιθίαση στη διάρκεια της ζωής τους, εκ των οποίων το 65% των πασχόντων είναι άνδρες.

Σε ό,τι αφορά τη μέση ηλικία εμφάνισης της πέτρας για πρώτη φορά είναι τα 30-40 έτη για τους άνδρες και τα 35-55 έτη για τις γυναίκες, αλλά πολύ συχνές είναι και σε νεότερα άτομα.

Σύμφωνα δε με τα ίδια επιδημιολογικά στοιχεία που περιγράφουν το προφίλ της νόσου, οι λίθοι κατά κανόνα υποτροπιάζουν μέσα σε μία δεκαετία ή και περισσότερο.

Οι «κακές» διατροφικές συνήθειες, όπως είναι τα επεξεργασμένα τρόφιμα, οι αλμυρές ή γλυκές λιχουδιές αλλά και η συχνή κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών, είναι η αιτία που εξηγεί τη σημαντική αύξηση που καταγράφεται στα περιστατικά. Ωστόσο για τη θερινή αύξηση των κρουσμάτων ο κύριος ένοχος είναι οι υψηλές θερμοκρασίες.

Ειδικότερα, όταν το θερμόμετρο ανεβαίνει, το ανθρώπινο σώμα ιδρώνει περισσότερο, με αποτέλεσμα να μετρά μεγάλες απώλειες υγρών. Ετσι, οι πέτρες σχηματίζονται όταν τα ούρα «συμπυκνώνονται» –περιέχουν δηλαδή μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από τα άλατα που δημιουργούν τις πέτρες.

Και καθώς η ενυδάτωση αποτελεί ένα σημαντικό μέτρο πρόληψης, ο χειρουργός ουρολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας, δρ Ηρακλής Πούλιας, δίνει μια πρακτική συμβουλή που λειτουργεί ως «μεζούρα» ώστε ο οργανισμός να καταναλώνει το νερό που χρειάζεται. «Για να καταλάβει κάποιος αν ενυδατώνεται καλά, δεν έχει παρά να κοιτάξει το χρώμα των ούρων του: αν είναι σχεδόν διάφανο, πίνει άφθονα υγρά, ενώ αν είναι κίτρινο ή σκούρο κίτρινο, δεν πίνει αρκετά» διευκρινίζει.

Στην ερώτηση ποιος είναι ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από την πάθηση, ο ειδικός απαντά: «Ο οργανισμός αφομοιώνει από τα τρόφιμα τα συστατικά που του χρειάζονται και αποβάλλει στα ούρα όσα είναι περιττά».

Και συνεχίζει: «Οι λίθοι σχηματίζονται όταν ορισμένες από τις αποβαλλόμενες ουσίες (όπως το ασβέστιο και τα οξαλικά και τα φωσφορικά άλατα) βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις και στο κατάλληλο περιβάλλον ούρων, με αποτέλεσμα την κρυσταλλοποίησή τους. Ανάλογα με τις ουσίες που έχουν κρυσταλλοποιηθεί, οι νεφρικοί λίθοι χωρίζονται σε λίθους ασβεστίου (οξαλικού και φωσφορικού), λίθους ουρικού οξέος, φλεγμονώδεις λίθους και λίθους κυστίνης».

Σε κάθε περίπτωση, οι μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν βιώσει κωλικό νεφρού περιγράφουν έναν από χειρότερους πόνους, με τον δρα Πούλια να εξηγεί ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι κρύσταλλοι συχνά είναι οδοντωτοί και τραυματίζουν την ευαίσθητη και στενή ουροποιητική οδό. Υπό τα δεδομένα αυτά, το νερό αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους «συμμάχους», καθώς σπάει τις πέτρες.

«Τουλάχιστον 2,5 λίτρα υγρά το 24ωρο είναι απαραίτητα για να αραιώνουν τα συστατικά της κρυστάλλωσης στα ούρα και έτσι να μειώνεται ο κίνδυνος λιθίασης» λέει ο δρ Πούλιας. «Ομως όσοι γυμνάζονται ή έχουν βαρύ χειρωνακτικό επάγγελμα μπορεί να χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη ποσότητα».

Για τον ίδιο λόγο συνιστάται η κατανάλωση ενός ποτηριού φυσικού χυμού από πορτοκάλι ή άλλου εσπεριδοειδούς την ημέρα (χωρίς προσθήκη ζάχαρης). Επιπλέον, από το καθημερινό μενού πρέπει να αφαιρούνται τα πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα (τα οποία συνήθως «κολυμπούν» στο αλάτι), κατά το μαγείρεμα να γίνεται χρήση αρωματικών ώστε να αποφεύγεται όσο το δυνατόν περισσότερο η χρήση του επιτραπέζιου αλατιού ενώ εξίσου σημαντική είναι η κατανάλωση γαλακτοκομικών με μέτρο (οι ενήλικοι χρειάζονται δυο-τρία γαλακτοκομικά την ημέρα).