Ο «πατέρας» του «Μικρού Πρίγκιπα» Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί αφήνει το αποτύπωμα της δεξιάς του παλάμης σε ένα χαρτί για να το διαβάσει μία από τις διασημότερες ψυχοθεραπεύτριες της εποχής του. Ο Μιχαήλ Αγγελος σε ένα σημειωματάριο καταγράφει την παραγγελία μαρμάρου που χρειάζεται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας αρχιτεκτονική ανάθεση που του έγινε. Ο Ερνστ Χέμινγουεϊ σημειώνει σε μια λίστα τα χόμπι του –σκι, ψάρεμα, κυνήγι, ποτό –και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ γράφει στην πρώτη του μεγάλη αγάπη, τη λέιντι Λίτον, ότι «είναι έτοιμος να καταρρεύσει στη σκιά της συνταξιοδότησης».

Κορυφαίες προσωπικότητες από τον χώρο της τέχνης, της επιστήμης, της πολιτικής «συναντώνται» σε έκθεση της Νέας Υόρκης, όχι μέσα από τα πορτρέτα ή τα έργα τους, αλλά μέσα από τα αυτόγραφά τους: ιδιόχειρα σημειώματα, επιστολές, ενυπόγραφες φωτογραφίες, συνολικά 140 κομμάτια από τα 100.000 που διαθέτει στη σπάνια συλλογή του ο εκδότης, συγγραφέας και ιστορικός τέχνης Πέδρο Κορέα ντο Λάγο.

Ολα ξεκίνησαν όταν ο Λάγο, γιος μεξικανού διπλωμάτη, αποφάσισε σε ηλικία 11 ετών να στείλει επιστολές σε ανθρώπους που θαύμαζε ζητώντας τους αυτόγραφα. Ο άγγλος συγγραφέας Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν δεν ανταποκρίθηκε. Αντιθέτως ο γάλλος σκηνοθέτης Φρανσουά Τριφό τού έστειλε υπογεγραμμένο ένα αντίτυπο του βιβλίου του για την ταινία «Ενα αγρίμι στην πόλη». Το επόμενο βήμα έγινε στα 17 του όταν επισκέφθηκε το αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής κτίριο όπου ο χρηματοοικονομικός σύμβουλος Πιερπόντ Μόργκαν είχε στεγάσει τη βιβλιοθήκη και την πλούσια συλλογή του στην οποία περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων χειρόγραφα των Μαρκ Τουέιν και Καρόλου Ντίκενς. «Ηταν σαν να ανέβηκα στην κορυφή του Εβερεστ», θυμάται ο συλλέκτης, που πλέον διαθέτει μεγάλο μέρος του εισοδήματός του για να εμπλουτίζει τη συλλογή του με αυτόγραφα που χρονολογούνται από το 1140 και φτάνουν ώς το 2017.

Το παλαιότερο χειρόγραφο που παρουσιάζεται στην έκθεση έχει χρονολογία 1153 και είναι μια περγαμηνή που υπογράφεται από τον Πάπα Αναστάσιο Δ’, τρεις μελλοντικούς πάπες, έναν μελλοντικό αντίπαπα και έναν μελλοντικό άγιο. Σε διπλανή προθήκη ο επισκέπτης μπορεί να δει την αποτύπωση της δεξιάς παλάμης του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί εν έτει 1935 παρουσία της γερμανοβρετανίδας ψυχοθεραπεύτριας Σαρλότ Βολφ, η οποία διέγνωσε «ένα σπάνιο χάρισμα παρατηρητικότητας» και «αγάπη για τα ζώα». Η αποτύπωση του χεριού και η ανάλυση με την υπογραφή του συγγραφέα δημοσιεύτηκαν σε ένα περιοδικό των σουρεαλιστών μαζί με τα αντίστοιχα των Αντρέ Μπρετόν και Μαρσέλ Ντισάν.

Υπόδειγμα καλλιγραφίας μπορεί να χαρακτηρίσει κάποιος τις ευχές γενεθλίων που έστειλε το 1826 η 7χρονη τότε μελλοντική βασίλισσα Βικτωρία σε έναν θείο της. «Οταν μάθαινε να γράφει πρέπει να αντέγραφε προφανώς κάποια πρότυπα γράμματα και το αποτέλεσμα είναι ιδιαιτέρως καλλιγραφικό. Ωστόσο ο γραφικός της χαρακτήρας δεν παρέμεινε ίδιος», εξηγεί ο Πέδρο Κορέα ντο Λάγο. Κι αν η νεαρή βασίλισσα έγραφε άψογα, το ακριβώς αντίθετο συνέβαινε με τον δαιμόνιο Ρασπούτιν. Η υπογεγραμμένη φωτογραφία του (π.1910) εκτίθεται μαζί με μερικές σημειώσεις εντελώς δυσανάγνωστες. Οσοι γνωρίζουν την κυριλλική γραφή υποστηρίζουν πως ο αμφιλεγόμενος ρώσος ήταν τρομερός κακογράφος.

ΚΑΦΚΑ ΚΑΙ ΜΟΤΣΑΡΤ. Και αν στην αγορά όσο πιο πλήρης είναι μια υπογραφή τόσο υψηλότερη είναι η τιμή της, στην έκθεση της Νέας Υόρκης κεντρική θέση κατέχει μια επιστολή που έγραψε ο Φραντς Κάφκα το 1924, λίγες εβδομάδες πριν τον θάνατό του, στην οποία υπογράφει μόνο με το γράμμα Κ. «Προφανώς δυσκολευόταν να γράψει λόγω της φυματίωσης, αλλά ο γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ καλός κι έτσι έχουμε ένα κομμάτι της ζωής του στα χέρια μας», σχολιάζει ο συλλέκτης. Ανάμεσα στα πολλά και ενδιαφέροντα που μπορεί να δει κάποιος στην έκθεση –η οποία έχει πάρει το όνομά της από μια φράση που είπε ο συγγραφέας και συλλέκτης αυτογράφων Στέφαν Τσβάιχ στον ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε όταν του ζήτησε το χειρόγραφο ενός ποιήματός του: «Ξέρω ότι σου ζητώ πολλά διότι γνωρίζω τη μαγεία του χειρογράφου, όπως γνωρίζω ότι η δωρεά ενός χειρογράφου είναι η δωρεά ενός μυστικού, το οποίο αποκαλύπτεται μόνο μέσω της αγάπης» –είναι μια επιστολή του 22χρονου Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ προς τον πατέρα του. Το μοναδικό γνωστό χειρόγραφο του συγγράμματος του Χόρχε Λουίς Μπόρχες «Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ» γραμμένο το 1940 σε εννέα σελίδες σημειωματαρίου. Μια παρτιτούρα του Τζάκομο Πουτσίνι από την όπερα του «Το κορίτσι της Δύσης», αλλά και χειρόγραφα ή φωτογραφίες πολλών ακόμη θρυλικών προσωπικοτήτων όπως Ιμάνουελ Καντ, Ανταμ Σμιθ, Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Mαρσέλ Προυστ, σερ Ισάακ Νεύτων, Αλμπερτ Αϊνστάιν, Στίβεν Χόκινγκ, Σεμπάστιαν Μπαχ και Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, Φρίντα Κάλο, Μέρλιν Μονρόε, Οντρεϊ Χέπμπορν και Beatles.

«H μαγεία του χειρογράφου: Η συλλογή του Πέδρο Κορέα ντο Λάγο» στη Βιβλιοθήκη και Μουσείο Μόργκαν της Νέας Υόρκης έως τις 16 Σεπτεμβρίου

Τελευταία Νέα