Πίσω

Το 21ο Μουντιάλ πέρασε στην Ιστορία. Ηταν ένα καλό Μουντιάλ. Ο άνθρωπος, όσο μεγαλώνει, τόσο περισσότερο κοιτάζει πίσω. Παλιά, περνάγαμε καλύτερα. Κοιμόμασταν με τα παράθυρα ανοιχτά. Είχαμε δουλειά. Κάναμε αποταμίευση. Είχαμε καλύτερους πολιτικούς. Καλύτερη μουσική. Χατζιδάκις, Θεοδωράκης. Καλύτερους τραγουδιστές. Καζαντζίδη, Μπιθικώτση. Διονυσίου, Μητροπάνο. Ετσι και στο ποδόσφαιρο. «Με τον Δομάζο αρχηγό και τον Σιδέρη κυνηγό» που λέει και το τραγούδι. Οι Ολυμπιακοί να αναπολούν την ομάδα του Γουλανδρή. Την ομάδα του Νταϊφά με Αναστόπουλο, Μητρόπουλο. Την ομάδα με Ριβάλντο και Τζιοβάνι. Οι νεότεροι την ομάδα του Βαλβέρδε. Οι Παναθηναϊκοί την ομάδα του Γουέμπλεϊ. Τα δίδυμα Ζάετς – Ρότσα και Σαραβάκου – Βαζέχα. Οι νεότεροι την ομάδα του τελευταίου νταμπλ: Ζιλμπέρτο, Καραγκούνης, Κατσουράνης, Λέτο, Σισέ. Οι ΑΕΚτζήδες την ομάδα του Μπάγεβιτς. Οι ΠΑΟΚτσήδες του Γιώργου Κούδα.

Γοητεία

Το παρελθόν ασκεί γοητεία. Δημιουργεί μύθους. Να μπει τη νύχτα, από τα ανοιχτά παράθυρα, ο κλέφτης τη δεκαετία του ’60 να κλέψει τι; Μέρα μεσημέρι, μπουκάρανε στις αυλές κι αρπάζανε τα κρεμασμένα ρούχα από την μπουγάδα. Ξεφύγαμε όμως. Το Μουντιάλ αρχής γενομένης από το 1970, όταν και για πρώτη φορά μεταδόθηκε

ζωντανό, ήταν συνυφασμένο με το άγνωστο. Με το καινούργιο. Κανείς δεν είχε δει μέχρι τότε τον Πελέ (φωτογραφία πάνω), τον Μπόμπι Τσάρλτον, τον Μπεκενμπάουερ, τον Ματσόλα. Την Εθνική Βραζιλίας, την Εθνική Αγγλίας, την Εθνική Αργεντινής κ.ο.κ. Κι αυτό κράτησε για δύο δεκαετίες. Κάθε τέσσερα χρόνια, οι φίλαθλοι ανακάλυπταν ομάδες και ποδοσφαιριστές. Στα Μουντιάλ του 1974 και του 1978 την Εθνική Ολλανδίας. Γιόχαν Κρόιφ κ.λπ. Ποιος ήξερε τι ήταν ο Μαραντόνα πριν από το Μουντιάλ του 1986 και το ανεπανάληπτο παιχνίδι με την Αγγλία; Το Μουντιάλ κάθε τέσσερα χρόνια ήταν το ανοιχτό παράθυρο. Για να βλέπεις άλλους, διαφορετικούς κόσμους.

Περιθώριο

Οι εθνικές ομάδες ήταν η βιτρίνα. Ο,τι το καλύτερο σε ποδοσφαιρικό προϊόν. Από τη δεκαετία του ’90 και μετά η κατάσταση σταδιακά άλλαξε. Το ποδόσφαιρο έγινε η αποθέωση της πολυπολιτισμικότητας. Εξαιρετικά ταλαντούχοι ποδοσφαιριστές από χώρες του Τρίτου Κόσμου κατέκλυσαν τις ευρωπαϊκές ομάδες. Ως πρωταγωνιστές, ως κορυφαίοι. Ο «Μπόσμαν» έκανε την επανάσταση κι απελευθέρωσε την αγορά. Οι ομάδες δεν περιορίζονταν πλέον στους δικούς τους και δυο – τρεις ξένους. Μπορούσαν να φέρουν όσους ξένους ήθελαν. Η καθιέρωση και γιγάντωση του Τσάμπιονς Λιγκ έκανε τις πλούσιες ομάδες κάθε χώρας πλουσιότερες. Οι εθνικές ομάδες μπήκαν στο περιθώριο. Αυτοί που κυριαρχούν είναι οι σύλλογοι. Αν παίξουν σήμερα, Γιουβέντους – Εθνική Ιταλίας, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Πολλά με λίγα, έως κανένα. Πολλά με λίγα Σίτι – Εθνική Αγγλίας, Μπάγερν – Εθνική Γερμανίας, Μπαρτσελόνα – Εθνική Ισπανίας.

Μονοπώλια

Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει στις μικρές ποδοσφαιρικά χώρες. Σαφώς και η Εθνική Βελγίου είναι σε πολύ υψηλότερο επίπεδο από τους συλλόγους. Πολύ περισσότερο η Εθνική Κροατίας. Τα παλιά χρόνια, τα μεγάλα αστέρια, του βραζιλιάνικου, του αργεντίνικου ποδοσφαίρου, έπαιζαν στο εγχώριο πρωτάθλημα. Υπήρχε μία ενιαία ποδοσφαιρική φιλοσοφία και κατ’ επέκταση ομοιογένεια. Στην Ευρώπη οι καλοί ποδοσφαιριστές κάθε χώρας ήταν διασκορπισμένοι σε διάφορες εγχώριες ομάδες. Σήμερα κυριαρχούν τα ποδοσφαιρικά μονοπώλια. Οι έξι – εφτά μεγάλες ευρωπαϊκές ομάδες που κάθε χρόνο φτάνουν στην τετράδα του Τσάμπιονς Λιγκ. Οι εθνικές ομάδες έχουν περάσει σε δεύτερη μοίρα. Μοιραία ο τηλεθεατής δεν εντυπωσιάζεται. Περιμένει πολλά και βλέπει λίγα. Περίμενε να δει τον Μέσι της Μπαρτσελόνα και βλέπει τον Μέσι (φωτογραφία κάτω) της Αργεντινής. Καμία σχέση. Οι μεγάλες ομάδες, με τη συγκέντρωση ποδοσφαιριστών υψηλού επιπέδου και την καθημερινή δουλειά, έχουν ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη.

Σπόρια

Σε βαθμό που εθνικές ομάδες με βαριές φανέλες να δείχνουν μικρές. Παρά ταύτα είδαμε ένα καλό Μουντιάλ. Με ενδιαφέροντα παιχνίδια, με ανατροπές, με ποδοσφαιριστές που εντυπωσίασαν με την απόδοσή τους. Λογικό είναι όταν πρόκειται για νοκάουτ παιχνίδια, από τη φάση των 16 και μετά, οι προπονητές να είναι κουμπωμένοι. Ποιος όμως, αν ήταν στη θέση τους, θα έκανε το αντίθετο; Σε παιχνίδια χάνει – βγαίνει, που μετράει το αποτέλεσμα. Και μόνο. Συνυπολογίζοντας ότι το ημερολόγιο δείχνει Ιούλιο μήνα, δεν θα περιμέναμε να δούμε κάτι καλύτερο. Σημαντική λεπτομέρεια: τα ελάχιστα λάθη των διαιτητών. Και δεν ήταν μόνο το VAR που απελευθέρωσε τους καλούς διαιτητές: «Σφυρίζω ό,τι βλέπω και δεν έχω άγχος για το λάθος. Θα με διορθώσει το VAR». Σε σχέση με άλλα τουρνουά που βλέπαμε τις ομάδες να σφάζονται στο γόνατο, η μέρα με τη νύχτα. Καμιά αβάντα στις μεγάλες ομάδες. Ακομα και τα σπόρια τα μοίραζαν κατά το δυνατόν, προσεκτικά.

Αστέρι

Είδαμε ένα ωραίο Μουντιάλ. Εναν συναρπαστικό για 60 λεπτά τελικό με έξι γκολ. Θαυμάσαμε τα πιτσιρίκια της Γαλλίας. Που έχουν ακόμα δύο τουρνουά μπροστά τους. Το 2022 στο Κατάρ και το 2026. Είδαμε να ανατέλλει το αστέρι του Εμπαπέ. Είδαμε τον Δαβίδ στις καρό φανέλες της Κροατίας να φτάνει κοντά σ’ ένα ποδοσφαιρικό θαύμα.