«Αν δεν αισθάνεστε ικανοποιημένοι από τη σημερινή κατάσταση της πολιτικής, τους πολιτικούς και τις αποτυχημένες, αδιάφορες πολιτικές τους και αν θέλετε να ανακαλύψετε κριτικές αναλύσεις, ευφυή σχόλια και απροσδόκητες ιδέες και προοπτικές πάνω σε ζητήματα πολιτικής αστοχίας εξαιτίας της πολιτικής ανικανότητας, ελάτε στη Σάμο για να επιστρέψετε με καινούργιες αντιλήψεις, πεποιθήσεις και ιδέες». Πίσω από την πρόσκληση βρίσκεται η Κατερίνα Γρέγου, ιστορικός τέχνης με διεθνή καριέρα, που για τρίτη συνεχή χρονιά επιμελείται τη νέα εικαστική έκθεση «Ανατομία της πολιτικής μελαγχολίας», για λογαριασμό του Ιδρύματος Σβαρτς στο Πυθαγόρειο της Σάμου με τη βοήθεια της Ιόλης Τζανετάκη. Πίσω από τις «κριτικές αναλύσεις», όμως, βρίσκονται και οι 12 έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση: Ειρήνη Ευστάθιου, Κατερίνα Αποστολίδου, Δημήτρη Τσουμπλέκας, Nestori Syrjala, Μαρίνα Γιώτη, Ariane Loze, Σπύρος Κοκκώνης, Γιώργος Πρίνος, Γιώργος Καραηλίας, Georges Salameh, Thu Van Tran, Sven Johne.

Διάγουμε, όμως, όντως μια περίοδο πολιτικής μελαγχολίας; Διότι η γενική αίσθηση είναι ότι η πολιτική βρίσκεται σε μια φάση παρακμής και απαξίωσης. «Η σημερινή πολιτική μελαγχολία οφείλεται ακριβώς στην παρακμή και απαξίωση της πολιτικής και την απώλεια της εμπιστοσύνης στους πολιτικούς. Κατά συνέπεια, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μελαγχολία, ή και κατάθλιψη για τη σημερινή κατάσταση της πολιτικής, όπου κάθε προηγούμενη βεβαιότητα και στέρεο έδαφος έχουν χαθεί και ταυτόχρονα κεκτημένα κοινωνικά δικαιώματα κερδισμένα με αγώνες δεν γίνονται πια σεβαστά η καταργούνται τελείως. Ζούμε σε καιρούς που ακόμη και οι πιο οξυδερκείς πολιτικοί αναλυτές αδυνατούν να δώσουν σοβαρές απαντήσεις για όσα συμβαίνουν. Η μοναδική ιδεολογία που φαίνεται να επιβιώνει είναι η επιδίωξη του χρήματος, ακόμη και –ή και κατά προτίμηση –εις βάρος των άλλων. Το μόνο που απασχολεί την πολιτική είναι η οικονομία, και όχι η ευζωία και η ευημερία των ανθρώπων.Υπάρχει τίποτε πιο καταθλιπτικό και μελαγχολικό;» απαντά η Κατερίνα Γρέγου, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει έντονη παρουσία στον διεθνή χώρο –από την Μπιενάλε της Βενετίας και την Μπερλινάλε ώς την καλλιτεχνική διεύθυνση της νεοσύστατης Μπιενάλε στη Ρίγα -, αλλά επιλέγει να εργάζεται και σε «μικρούς, περιφερειακούς, ενίοτε περίπλοκους τόπους, διότι είναι πάντα πιο δύσκολο να επιτύχεις την ανταπόκριση του κόσμου σε αυτές τις συνθήκες».

Μπορεί η τέχνη να κάνει ανατομία της πολιτικής μελαγχολίας;

Μπορούμε να αποπειραθούμε μια ανατομία της μελαγχολίας, πολιτικής ή μη, επισημαίνοντας τι εννοούμε με αυτό και προτείνοντας, επιπλέον, ορισμένα μέτρα αποφυγής της απόλυτης απογοήτευσης από τη σημερινή κατάσταση της πολιτικής. Πιστεύω, λόγου χάρη, ότι οι παρουσιαστές των αμερικανικών τηλεοπτικών πάνελ έχουν βρει έναν αρκετά αποτελεσματικό τρόπο να αντιμετωπίζουν το θέμα: σατιρίζοντας τις γελοιότητες και αναδεικνύοντας το χιούμορ που μπορεί να κρύβεται στις μελανές όψεις της πολιτικής επικαιρότητας: να ένα παράδειγμα του πώς να επιβιώσουμε της εποχής Τραμπ. Η τέχνη μπορεί να προσφέρει με ανάλογο τρόπο, ενεργοποιώντας την κοινωνική φαντασία και προτείνοντας εναλλακτικούς τρόπους ζωής και σκέψης.

Ποια είναι η σχέση πολιτικής και τέχνης;

Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που νιώθουν την ανάγκη να αντιδράσουν στο κοινωνικοπολιτικό κατεστημένο ή σε συγκεκριμένα ζητήματα πολιτικού χαρακτήρα. Η ίδια η τέχνη είναι ούτε πολιτική ούτε μη πολιτική· μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό εργαλείο –με τη θετική έννοια –όταν πραγματεύεται τα πιο πιεστικά κοινωνικά ζητήματα και προβλήματα. Με την αρνητική έννοια, μπορεί να καταστεί εργαλείο προπαγάνδας, όπως γνωρίζουμε και από τον σοβιετικό σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Η τέχνη, λοιπόν, μπορεί να έχει πραγματικό περιεχόμενο και λειτουργία όταν είναι ανεξάρτητη από την πολιτική και ελεύθερη να εκφραστεί κατά βούληση πάνω σε πολιτικά θέματα.

Δεν είναι κάπως δύσκολη μια τέτοια θεματική για έκθεση σε νησί και μάλιστα την περίοδο των διακοπών;

Και βέβαια όχι. Το να βρίσκονται σε διακοπές δεν κάνει τους ανθρώπους να παύουν να σκέφτονται ή να αναζητούν ερεθίσματα για σκέψη. Σε κάθε περίπτωση, δεν κάνω ανάλαφρες εκθέσεις για τις διακοπές, αφού δεν βλέπω έτσι την τέχνη. Υπάρχουν πολλά είδη επισκεπτών στη Σάμο που ανακουφίζονται από το γεγονός ότι υπάρχει κάτι με νόημα να κάνουν στο νησί, ακριβώς για να σπάσουν τη μονοτονία της διανοητικής αδράνειας και τη ρουτίνα της παραλίας. Επιπλέον, η αποστολή του Ιδρύματος Σβαρτς είναι εξ ορισμού κοινωνικοπολιτική: έχει στόχο τη διερεύνηση των συστημικών μετασχηματισμών που βιώνει η Ευρώπη σήμερα. Επομένως, οι εκθέσεις που έχουμε διοργανώσει εκεί έχουν πάντοτε κοινωνικοπολιτικό ενδιαφέρον και πραγματεύονται κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που θεωρώ επείγοντα. Η έκθεση δεν απευθύνεται μόνο σε παραθεριστές αλλά και στην τοπική κοινωνία. Διαρκεί πέραν της ακμής της θερινής περιόδου γιατί επιθυμούμε να επωφεληθούμε από την ικανότητα της τέχνης να συνεισφέρει στην παραγωγή γνώσης και εκπαίδευσης και διοργανώνουμε ένα εκτεταμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με στόχο να συμπεριλάβει όσο το δυνατόν περισσότερα σχολεία της Σάμου. Αυτή είναι, κατά τη γνώμη μου, μια από τις σημαντικότερες προσφορές του Ιδρύματος Σβαρτς και του Art Space για το νησί. Αν μπορούμε να κάνουμε τους νέους πολιτιστικά ενεργούς, είναι πολύ πιθανό να γίνουν πιο συνειδητοί πολίτες ως ενήλικοι.

INFO

H «Ανατομία της πολιτικής μελαγχολίας» εγκαινιάζεται στις 3/8 στο Art Space Pythagorion στο Πυθαγόρειο Σάμου. Εως 30 Σεπτεμβρίου. Είσοδος 2 ευρώ. Τα έσοδα θα διατεθούν σε μη κερδοσκοπικές πολιτιστικές δράσεις στη Σάμο

Τελευταία Νέα