Αν από τη συμβολή των οδών Σοφοκλέους και Σωκράτους το βλέμμα αφεθεί ελεύθερο και απλωθεί τριγύρω, πέφτει μεταξύ άλλων σε τρεις αντικριστές επιχειρήσεις: ένα μινιμάρκετ, ένα λογιστικό γραφείο και ένα κατάστημα με βαλίτσες και άλλα είδη ταξιδιού. Στις βιτρίνες τους διακρίνονται ελληνικές και αραβικές λέξεις. Για την ακρίβεια, οι δεύτερες φαίνεται πως έχουν τοιχοκολληθεί εκ των υστέρων (κάποιες άλλωστε με πρόχειρα χειρόγραφα) εντός ή εκτός των μαγαζιών ως αναγκαία μετάφραση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους για τους αραβόφωνους πελάτες. Τέτοιες ταμπέλες δεν υπάρχουν μόνο στη συγκεκριμένη αθηναϊκή γειτονιά με τη μεσανατολίτικη ατμόσφαιρα, αλλά πλέον οπουδήποτε προσέρχονται πρόσφυγες και μετανάστες για να εξυπηρετηθούν: στα εξωτερικά ιατρεία δημόσιων νοσοκομείων, σε διαδρόμους πολυκατοικιών όπου στεγάζονται μη κυβερνητικές οργανώσεις, σε δημοτικές υπηρεσίες.
«Πάει περίπου ένας μήνας που αποφάσισα να βάλω διαφημιστική πινακίδα γραμμένη στην αραβική γλώσσα. Εξάλλου έχω και τη σχετική πελατεία» λέει χαρακτηριστικά στα «ΝΕΑ» ο Παναγιώτης Αρμούτης, ο οποίος άνοιξε λογιστικό γραφείο στην οδό Σοφοκλέους πριν από τέσσερα χρόνια. Η επιχείρησή του στέκει σήμερα ανάμεσα σε άλλα δύο ελληνικά καταστήματα (μια βιοτεχνία ενδυμάτων και ένα μανάβικο), ενώ σχεδόν απέναντι, σε ένα μινιμάρκετ επί της Σωκράτους, δουλεύει εδώ και χρόνια ο Φαράτ από την Αίγυπτο. «Σαμπάχ αλ χαΐρ» («καλημέρα») λέει σε μια μαντιλοφορούσα –τη Σάρα από το Ιράκ -, η οποία χαζεύει τα προϊόντα στο ράφι με τον ελληνικό καφέ και το τσάι Κεϋλάνης. Ακριβώς από πάνω, καμιά δεκαριά ναργιλέδες σχεδόν κρύβουν παλιές διαφημιστικές αφίσες του μαγαζιού (αναγράφουν «παρθένο ελαιόλαδο, Ο Αγρός»), ενώ σε πολλές γωνιές μπλέκονται το ελληνικό και το αραβικό αλφάβητο.
Τακτική πελάτισσα του συγκεκριμένου μινιμάρκετ τον τελευταίο χρόνο, η Ιρακινή Σάρα, μητέρα τεσσάρων παιδιών, σπεύδει να μοιραστεί τη χαρά της (σε σπαστά αγγλικά): «Δύο μήνες ακόμα και φεύγω από την Ελλάδα. Θα πάω στον άνδρα μου στη Γερμανία». Οσο για τον Φαράτ, βρίσκεται στην Αθήνα εδώ και 20 χρόνια και μιλάει καλά ελληνικά. «Εχουμε πολλούς έλληνες πελάτες» λέει και δευτερόλεπτα μετά πλησιάζει στο ταμείο ένας έλληνας κρατώντας τρία μπουκαλάκια με ροδόνερο. «Για εσένα που δεν ξέρεις τα αραβικά είναι δύσκολο να καταλάβεις κάτι από τις ταμπέλες. Ο,τι βλέπεις διαβάζεται από τα δεξιά προς τα αριστερά! Αλλά μη νομίζεις ότι λένε τίποτα σπουδαίο! Τα προϊόντα και τις τιμές γράφουν» προσθέτει χαμογελώντας.
Σε ολόκληρη την περιοχή κάτω από την Πλατεία Δημαρχείου μέχρι την οδό Πειραιώς (στις οδούς Μενάνδρου, Γερανίου, Ευριπίδου), στην αθηναϊκή «αγορά του Αλ Χαλίλι», συνυπάρχουν Ελληνες και αλλοδαποί, μυρωδιές, γεύσεις και γλώσσες. Στα ράφια των έθνικ παντοπωλείων (όπως O Nείλος, στο τελείωμα της Σοφοκλέους, ή Κλεοπάτρα) υπάρχουν προϊόντα από την Aίγυπτο, τον Λίβανο ή την Tυνησία και αλλού, που είτε φέρουν ταμπέλες στα ελληνικά είτε στα αραβικά δεν μπαίνουν πια μόνο στις κουζίνες των αλλοδαπών κατοίκων της πρωτεύουσας.
Διερμηνείς στα νοσοκομεία. Αγοράκι τριών ετών από το Ιράν μεταφέρεται σε νοσοκομείο της Αθήνας. Οι γονείς του δεν μιλούν καλά ελληνικά ούτε καν αγγλικά, αλλά πρέπει άμεσα να ενημερωθούν και να δώσουν τη συγκατάθεσή τους για το απαραίτητο χειρουργείο. Ο (πολύτιμος) χρόνος τρέχει. Και τελικά το αδιέξοδο λύνει ένας ειδικά εκπαιδευμένος διερμηνέας, που αναλαμβάνει την επικοινωνία μεταξύ των ιρανών γονιών και του ιατρικού προσωπικού πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγχείρηση του αγοριού. Είναι μία από τις χιλιάδες περιπτώσεις στις οποίες έχει επέμβει η ομάδα της ΜΕΤΑδρασης, οργάνωσης που εξειδικεύεται στον τομέα της διερμηνείας και διαπολιτισμικής μεσολάβησης καθώς και στην προάσπιση των δικαιωμάτων των ασυνόδευτων ανηλίκων.
«Από το 2016 έως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 15.000 ενέργειες διερμηνείας στα αραβικά σε νοσοκομεία και δημόσιους φορείς υγείας» λέει η πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης Λώρα Παππά και προσθέτει: «Εδώ και επτά χρόνια καλύπτουμε τις συνεχώς αυξανόμενες έκτακτες ανάγκες για διερμηνεία σε νοσοκομεία ανά την Ελλάδα, κυρίως σε εθελοντική βάση, μέσω των ειδικά εκπαιδευμένων διερμηνέων – διαπολιτισμικών μεσολαβητών».
Από τον περασμένο Μάρτιο, η ΜΕΤΑδραση, με χρηματοδότηση του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ECHO), ξεκίνησε την παροχή διερμηνείας με καθημερινή παρουσία σε νοσοκομεία. Ηδη καλύπτονται οι ανάγκες με σταθερή παρουσία αραβόφωνου διερμηνέα στα Νοσοκομεία Παίδων Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού και Η Αγία Σοφία, το Τζάνειο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής Δρομοκαΐτειο, καθώς και στα Παπαγεωργίου, Γεώργιος Γεννηματάς και ΑΧΕΠΑ στη Θεσσαλονίκη.
«Καθημερινά δεχόμαστε δεκάδες αιτήματα. Πολύ συχνά, καλούμαστε να διευκολύνουμε την επικοινωνία με ασθενείς οι οποίοι πάσχουν από σοβαρές ασθένειες. Είναι καθοριστικής σημασίας η ενημέρωση του γιατρού να τους μεταφερθεί στη γλώσσα τους με απόλυτη ακρίβεια, πριν πάρουν αποφάσεις για την υγεία τους ή ξεκινήσουν θεραπεία» τονίζει η πρόεδρος, ενώ ένας εκ των διερμηνέων, ο Μοχάμεντ, επισημαίνει: «Είναι μεγάλη η ευθύνη, γιατί η υγεία, ακόμη και η ζωή του ασθενούς εξαρτώνται από τη σωστή επικοινωνία με τον γιατρό. Συχνά στενοχωριέμαι με όσα βλέπω και ακούω. Ομως, διαπιστώνοντας πόσο βοηθάει αυτό που κάνω, αισθάνομαι ότι αξίζει, παρά την κούραση, την αγωνία, την ένταση».
Διπλή επιγραφή στο λεωφορείο. Η φωτογραφία του λεωφορείου με τις ελληνικές πινακίδες κυκλοφορίας και τη φωτεινή επιγραφή «μεταφορά στο λιμάνι της Μυτιλήνης» γραμμένη σε δύο γλώσσες, τα αγγλικά και τα αραβικά, διακινήθηκε στο Διαδίκτυο προ ημερών, ξεσηκώνοντας ποικίλα σχόλια. Αρκετοί ήταν εκείνοι που αμφισβήτησαν ακόμα και τη γνησιότητα της εικόνας, η οποία ωστόσο είναι αληθινή και συγκεκριμένα απεικονίζει ένα από τα συνολικά έξι αστικά λεωφορεία που εκτελούν δρομολόγια προς το λιμάνι, περνώντας και από τον καταυλισμό της Μόριας.
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο των αστικών συγκοινωνιών της Λέσβου Πάρη Μολυβιάτη, η δίγλωσση επιγραφή είναι χρήσιμη για τους αλλοδαπούς, στους οποίους άλλωστε απευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η συγκεκριμένη διαδρομή. «Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στο νησί μας δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα ούτε ενδεχομένως καλά αγγλικά. Ζητούμενο είναι να μπορούν και αυτοί να εξυπηρετηθούν. Βλέποντας την επιγραφή, γνωρίζουν ότι έρχεται το λεωφορείο που περιμένουν» σημειώνει, προσθέτοντας ότι ήδη υπάρχει η σκέψη να εφαρμοστεί το ίδιο στα υπόλοιπα πέντε λεωφορεία της ίδιας διαδρομής.
