Μια ιστορία που έγινε στάχτη

Ηταν ένας κομψός μάρτυρας της ιστορίας των Χανίων από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ηταν μέχρι προχθές το βράδυ. Το Πολεμικό Μουσείο της πόλης, ένα από τα πιο ιστορικά και καλαίσθητα κτίρια των Χανίων, χάθηκε σιωπηλά στις φλόγες αφήνοντας πίσω του μια ανυπολόγιστη απώλεια. Χτισμένο το 1884 ως ιταλικός στρατώνας σε σχέδια του Νίκολα Μαγκούζο, ήταν ένα κτίσμα με μοναδικά χαρακτηριστικά, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα και γι’ αυτό είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο νεότερο μνημείο. Πλέον τα ερωτηματικά για τις συνθήκες της καταστροφής και οι καταγγελίες για την πολυετή εγκατάλειψη του κτιρίου από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας κυριαρχούν στην τοπική κοινωνία.

Στον απόηχο της οργής που επικρατεί στα Χανιά, ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης που εκλέγεται στον νομό ανακοίνωσε ότι δεσμεύεται το ποσό των 6 εκατομμυρίων ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για την πλήρη ανακατασκευή του κτιρίου ενώ ο Δήμος Χανίων επαναφέρει πλέον επιτακτικά παλαιότερο αίτημα να του παραχωρηθεί το κτίριο ώστε να στεγαστεί εκεί το Δημαρχείο της πόλης. Παράλληλα, θεωρεί την καταστροφή ως ένα από τα τραγικά επακόλουθα της εγκατάλειψης των δημόσιων κτιρίων, της γραφειοκρατίας, της έλλειψης συνεννόησης μεταξύ των δημόσιων οργανισμών και της αδιαφορίας για την αξιοποίησή τους.

«Στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα οι Μεγάλες Δυνάμεις που επέβλεπαν την πορεία του Κρητικού Ζητήματος χώρισαν την Κρήτη σε τέσσερις τομείς», λέει στα «ΝΕΑ» η Ζαχαρένια Σημανδηράκη, η οποία υπήρξε επί 30 έτη προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου Χανίων. «Τα Χανιά ως πρωτεύουσα ήταν τομέας πολυεθνικός. Εκεί υπήρχαν πρεσβείες, υπηρεσίες και τα ανάλογα στρατεύματα. Ο ιταλικός στρατώνας οικοδομήθηκε το δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα. Η αρχιτεκτονική του ήταν πολύ ιδιάζουσα, ένα μεγάλο κτίριο με αυλή στο πίσω μέρος όπου γίνονταν αγώνες ενώ το κτίριο βρισκόταν ακριβώς δίπλα από τον Δημοτικό Κήπο, ο οποίος είχε φτιαχτεί το 1870 από τον τότε τούρκο διοικητή Ρεούφ Πασά, και ήταν επέκταση σε μια περιοχή τελείως αμμώδη, σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχε τίποτα».

Τα νεότερα χρόνια ως στρατιωτικό κτίσμα περιήλθε στο Δημόσιο και στη συνέχεια στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών το οποίο δημιούργησε το Πολεμικό Μουσείο Χανίων ως παράρτημά του. «Ετσι, αρμόδιοι για το κτίριο είναι η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων που εδρεύει στο Ηράκλειο και η 5^η Μεραρχία Κρητών, πλέον Ταξιαρχία, αφού πρόκειται για «στρατιωτική περιουσία», λέει η Ζ. Σημανδηράκη.

Το Μουσείο είχε πάψει να λειτουργεί από το 2014 καθώς αντιμετώπιζε προβλήματα στατικότητας λόγω σεισμών. Είχε εγκαταλειφθεί στην τύχη του και ρήμαζε. Τα εκθέματά του, κυρίως φωτογραφικό υλικό και αντικείμενα από τους Βαλκανικούς Πολέμους, είχαν μεταφερθεί αλλού ενώ στο κτίριο είχε απομείνει μόνο μια λαογραφική συλλογή.

ΔΕΝ ΕΚΑΝΑΝ ΤΙΠΟΤΑ. Πριν από μερικά χρόνια κατατέθηκε αίτημα να παραχωρηθεί ο επάνω όροφος του κτιρίου, επιφάνειας 800 τ.μ., για να στεγαστεί το Ιστορικό Αρχείο Χανίων, όμως η απάντηση ήταν αρνητική. Τότε τα ξύλινα πατώματα είχαν ήδη τρύπες και συγκρατούνταν με υποστυλώματα. Οπως επεσήμανε ο δήμαρχος Χανίων Τάσος Βάμβουκας, επανειλημμένα αιτήματα για αξιοποίηση του κτιρίου έχει καταθέσει και ο Δήμος Χανίων προς το υπουργείο Εθνικής Αμυνας από το 2015 χωρίς θετική εξέλιξη. Οι αρμόδιοι φορείς αρνήθηκαν να παραχωρήσουν το κτίριο, όμως παράλληλα δεν έκαναν τίποτα για να το συντηρήσουν. Το γεγονός καυτηρίασε και ο πρώην προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων Μιχάλης Ανδριανάκης, ο οποίος, μεταξύ άλλων, ανέφερε σε ανάρτησή του στα social media: «Υπεύθυνος για την εγκατάλειψη του κτιρίου στην τύχη του είναι διαχρονικά ο ιδιοκτήτης ΥΠΕΘΑ, που επιμένει να το κρατά χωρίς να φροντίζει για τη συντήρηση και τη φύλαξή του, όπως γινόταν όταν ήταν ενεργό».

Παρεμβάσεις με τις οποίες ζητούν την άμεση έναρξη των διαδικασιών για την αναστήλωση του ιστορικού οικοδομήματος πραγματοποίησαν επίσης η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Σταύρος Θεοδωράκης.