Αναζήτηση
«Δεν υπήρχε κάτι που θα μπορούσε να του προξενήσει μεγαλύτερη χαρά από το να αποκτήσει ένα χειρόγραφο, ένα στοιχείο αρχειακού υλικού». Δεν είναι τυχαία η αναφορά της ζωγράφου Λιλής Ελευθερίου σε αυτή την πτυχή του πολυσχιδούς Μάνου Ελευθερίου, η πολιτική κηδεία του οποίου είχε προγραμματιστεί για σήμερα στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών (12.00). Ηδη οι πρώτες πρωτοβουλίες αφορούν τις συλλογές ιστορικών ντοκουμέντων που συγκέντρωνε ο ποιητής και στιχουργός, μεγάλο μέρος των οποίων είχαν ως αντικείμενο την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σύρο. Και δεν είναι υπερβολή αν ισχυριστεί κανείς ότι οι σύγχρονοι Συριανοί «ξαναδιάβασαν» την ιστορία του τόπου τους από τις έρευνες του Μάνου Ελευθερίου, ο οποίος έφερε στο φως μια άλλη του όψη. Την εργατούπολη, όπου μέρος του πληθυσμού ζούσε στα όρια της εξαθλίωσης, αλλά και το οργανωμένο εργατικό κίνημα, όπως μάλιστα περιγράφονται στη βιογραφία του Μάρκου Βαμβακάρη «Μαύρα μάτια» (εκδ. Μεταίχμιο, 2013). Ο δήμαρχος Σύρου Γιώργος Μαραγκός επικοινώνησε με την αδελφή τού ποιητή για την πρωτοβουλία ενός μουσείου αφιερωμένου στο έργο του. «Ηταν μεγάλη μας χαρά και τιμή που η κ. Ελευθερίου ανταποκρίθηκε αμέσως, με ευγένεια και γενναιοδωρία. Αρχικά της πρότεινα να τοποθετηθεί σε κεντρικό σημείο της Ερμούπολης η προτομή του, αλλά μου είπε πως αυτό δεν θα άρεσε καθόλου στον Μάνο. Ετσι συμφωνήσαμε να γίνει μια μόνιμη έκθεση που θα αφορά την προσωπικότητά του και τις σχετικές με τη Σύρο συλλογές του. Ηδη αναζητούμε τον κατάλληλο χώρο».
ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΚ. Μανιώδης συλλέκτης του πρωτοτύπου –ανεξαρτήτως σημαντικότητας -, ο Μάν ος Ελευθερίου μάζευε από πολύ νεαρός ό,τι θα μπορούσε να θεωρηθεί τεκμήριο Ιστορίας. Είτε αφορούσε τα μεγάλα γεγονότα της είτε τις μικρές, καθημερινές ιστορίες της. Και τα μεν και τα δε είχαν για εκείνον την ίδια αξία. «Οταν έβρισκα κάτι, το αγόραζα, αλλά αν έβρισκα πάνω από δύο – τρία, δεν του τα έδινα όλα μαζί» λέει η Λιλή Ελευθερίου. «Διότι μπορεί για τους επόμενους δύο – τρεις μήνες να μην έβρισκα τίποτα. Και ο Μάνος με αυτά ήταν σαν το μικρό παιδί με το γλυκό. Αν του έδινες για παράδειγμα ένα χειρόγραφο, την επομένη, άντε τη μεθεπομένη, ένιωθες ότι ήθελε κι άλλο».
Από ένα τυχαίο χειρόγραφο, άλλωστε, έφτασε στην έρευνα για την ηθοποιό Ελένη Παπαδάκη, που εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ. Πριν από δύο μήνες, στη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη δολοφονία του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ στη Θεσσαλονίκη, αναφέρθηκε με ζέση, σαν να επρόκειτο για τρέχουσα υπόθεση, στα χειρόγραφα από το ημερολόγιο που κρατούσε στη φυλακή ο κατηγορούμενος για τη δολοφονία Γρηγόρης Στακτόπουλος.
Είχε κάτι…
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Οι φίλοι και γνωστοί μου που κινδυνεύουν να τους πάρει ο αέρας δεν είναι πολλοί. Ενας ήταν. Ο Μάνος. Είχε κάτι το αέρινο και σε ρουχισμό και σε παρουσία. Δεν ήξερες ποτέ αν ήταν εκεί. Κάποτε πήρε χαμπάρι πως τον χάζευα. Αναρωτιόμουνα αν κάτω απ’ αυτή την τραγιάσκα και μέσα σ’ αυτή την κατάλευκη καμπαρντίνα υπήρχε κάποιος.
–Πρέπει να πάρεις κάνα κιλό, Μάνο, του είπα.
–Τι να το κάνω; με ρώτησε, αλλά δεν είχα απάντηση.
Το βάρος του, η απίθανη βαρύτητα, ήταν στον στίχο του. Αυτή η ορατή και αόρατη σύγχρονα μελαγχολία που κατοικοεδρεύει εκεί εμένα τουλάχιστον με εξουθενώνει. Ο Μάνος είναι γνήσιο τέκνο της πιο γνήσιας θλίψης που διαπερνά τους γνήσιους ανθρώπους που έχουν αντιληφθεί τι συμβαίνει γύρω τους. Μου θυμίζει κάτι που μου έχει μείνει αξέχαστο, παρά τις δεκαετίες που πέρασαν.
Μια νύχτα περασμένα μεσάνυχτα. Οδηγούσα προς τον Μαραθώνα.
Τα φώτα του αυτοκινήτου ξαφνικά φώτισαν μια αλεπού που προσπαθούσε να διασχίσει τον δρόμο. Εκοψα και σταμάτησα γιατί περπατούσε πάρα πολύ αργά. Η ουρά της σερνόταν στην άσφαλτο και με κοιτούσε μ’ ένα αδιευκρίνιστο βλέμμα. Μου φάνηκε άρρωστη ή χτυπημένη. Οταν έφθασε στην άκρη, σαλτάρισε υγιέστατη στον όχτο. Η ουρά της ανασηκώθηκε και τότε φάνηκαν δύο αλεπουδάκια που τα πέρναγε καλυμμένα! Ολοι μαζί χάθηκαν στο σταροχώραφο.
Ο Μάνος έφυγε περνώντας μας κάτι που θα δούμε στο μέλλον;
