Πόσες φορές σάς έχει ξεναγήσει σε ένα μουσεία μια drag queen; Ή σας έχουν προτείνει να φωτογραφιστείτε όπως οι πρωταγωνιστές του Ζορζ Σερά στο «Κυριακάτικο απόγευμα στο νησί της Γκραν Ζατ»; Ή σας έχουν βάλει στο Λούβρο λίγο πριν κλείσει για να δείτε τη «Μόνα Λίζα» χωρίς εκατοντάδες έξυπνα τηλέφωνα να υψώνονται μπροστά της; Αν η απάντηση είναι «ποτέ», τότε δεν έχετε πιθανόν γνωρίσει τους ανθρώπους που σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη οργανώνουν ξεναγήσεις σε μουσεία για ανθρώπους που δεν συμπαθούν ούτε τα μουσεία ούτε τις ξεναγήσεις. «Εχουμε εμμονή με την προσέλκυση ενός εντελώς διαφορετικού κοινού» λέει στους «New York Times» ο Νικ Γκρέι, ιδρυτής μιας από τις εταιρείες που οργανώνουν τέτοιου είδους περιηγήσεις, στις οποίες το χιούμορ, οι ποπ αναφορές, η διάδραση και το παιχνίδι διατηρούν πρωταγωνιστικό ρόλο. «Τα μουσεία δεν ανταγωνίζονται πλέον μεταξύ τους, αλλά έχουν να αντιμετωπίσουν το Netflix, το Facebook και τα έξυπνα τηλέφωνα».
Τα μουσεία –στο εξωτερικό κυρίως –παρακολουθούν τις εξελίξεις και δεν μένουν άπραγα. Κάθε άλλο. Το Μουσείο Τεχνών του Τολέδο στο Οχάιο, επί παραδείγματι, διοργανώνει ξεναγήσεις με τη χρήση φακών. Το Μουσείο Νέον στο Λας Βέγκας, που είναι αφιερωμένο στις παραπεταμένες πινακίδες της περιοχής, πρόσφατα παρουσίασε ένα θέμα με ήχο και φως που «ζωντανεύει» τα μη λειτουργικά εκθέματα. Και στη Σεϊρασότα της Φλόριντα, στο Μουσείο Τεχνών Ρίνκγλινγκ, προτείνονται ξεναγήσεις από drag queens.
ΠΙΚΑΣΟ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΣ. Οι μεμονωμένες εταιρείες ωστόσο που οργανώνουν ξεναγήσεις είναι πιο τολμηρές και προσφέρουν στους πελάτες τους από παρουσιάσεις με άξονα φεμινιστικό ή σχετικό με την ομοφυλοφιλία έως και ξεναγήσεις για άτομα με ελλειμματική προσοχή. Και μπορεί να προσελκύσουν ανθρώπους που θέλουν να εντρυφήσουν στον ισπανικό Εμφύλιο, οπότε και επισκέπτονται σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος στη Μαδρίτη για να καταλήξουν στο Μουσείο Ρέινα Σοφία και να διαπιστώσουν τις αντιδράσεις των καλλιτεχνών απέναντι στον πόλεμο μπροστά στην «Γκερνίκα» του Πάμπλο Πικάσο. Μπορεί όμως να εξυπηρετήσουν και κοινό με πιο φιλήδονες απαιτήσεις, όπως είναι η ξενάγηση στις «Σκοτεινές κυρίες» που πραγματοποιείται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και εστιάζει σε εταίρες, ερωμένες και καλλονές που απεικονίστηκαν στην τέχνη. Χωρίς να λείπει και ο αντίποδας. Η ξενάγηση – γνωριμία με τις «άθλιες γυναίκες» ή τις ισχυρές από την αρχαία Αίγυπτο ώς τις αμερικανίδες υπέρμαχες της γυναικείας ψήφου. «Πρόκειται για έναν λιγότερο “βαρύ” τρόπο να δει κάποιος την τέχνη» λέει ο ιστορικός τέχνης Αντριου Λιρ, που επινόησε την ξενάγηση στις «Σκοτεινές κυρίες» και διατηρεί ένα ταξιδιωτικό γραφείο με εξειδίκευση στον ομοφυλοφιλικό τουρισμό. «Εχουμε μάθει να βλέπουμε την τέχνη με έναν σχεδόν αποπροσανατολιστικό και εκφοβιστικό τρόπο. Πιστεύουμε ότι η τέχνη έχει να κάνει με διαφορετικά στυλ και θεωρητικούς προβληματισμούς. Στον κόσμο αρέσει να γνωρίζει το συγκείμενο και αυτή είναι η εύθυμη πλευρά του».
Διαφορετική οπτική ωστόσο έχει ο Νικ Γκρέι που δεν έχει σπουδές σχετικές με την ιστορία της τέχνης, γι’ αυτό και επιλέγει να προσλάβει ηθοποιούς, εκπαιδευτικούς ή ακόμη και ανθρώπους με αστείες φυσιογνωμίες για να αναλάβουν τις θεματικές ξεναγήσεις που προτείνει στους πελάτες του. «Βασικό κριτήριο επιλογής ενός συνεργάτη είναι να είναι καλός αφηγητής. Δευτερευόντως μας απασχολούν οι γνώσεις του στην ιστορία της τέχνης ή γενικότερα η ειδίκευσή του. Πιστεύουμε ότι το κοινό πρέπει πρώτα να διασκεδάζει και μετά να ενημερώνεται» καταλήγει.
