Οι φυσικές καταστροφές στην Ελλάδα, αντίθετα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν αποτελούν μια έκτακτη κατάσταση. Μια emergency. Αποτελούν ένα περιοδικά και σταθερά –δυστυχώς –επαναλαμβανόμενο φαινόμενο. Η χώρα λόγω των εδαφολογικών, κλιματολογικών και άλλων συνθηκών δοκιμάζεται πολύ συχνά από φυσικές καταστροφές όπως πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμούς. Επομένως η πρωταρχική φροντίδα – λειτουργία του κράτους, που είναι να προστατεύει τον πολίτη, τη ζωή, την περιουσία του, τα υπάρχοντά του, θα πρέπει να είναι ανεπτυγμένη στον υψηλότερο βαθμό, ιδιαίτερα για την περίπτωση των φυσικών καταστροφών. Και όμως επανειλημμένες περιπτώσεις δείχνουν ότι το κράτος αποτυγχάνει παταγωδώς ακριβώς σ’ αυτή τη λειτουργία του. Δεν είναι το κράτος που προστατεύει. Είναι το κράτος που τελικά δεν προστατεύει. Εάν επρόκειτο για μια εντελώς έκτακτη καταστροφή, θα μπορούσε έστω καθ’ υπερβολή να δικαιολογηθεί η αποτυχία αυτή. Οταν όμως πρόκειται για καταστάσεις που επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο (με πλέον επώδυνη αυτή των πυρκαγιών του 2007) δεν υπάρχει απολύτως καμιά δικαιολογία. Καμιά δικαιολογία για την απώλεια τόσων ανθρώπινων ψυχών, την απώλεια τόσων αθώων ζώων –που και αυτά έχουν ψυχή -, την απώλεια του περιβάλλοντος. Το κράτος αποτυγχάνει στη βασική του λειτουργία. Και αυτό λέγεται «αποτυχημένο κράτος» (failed state).
Πριν από ακριβώς 20 χρόνια, το 1998, και με αφορμή τη μεγάλη πυρκαγιά στην Περαχώρα Λουτρακίου, είχα γράψει στις σελίδες αυτές ότι το ζήτημα των φυσικών καταστροφών και η αντιμετώπισή τους θα έπρεπε να εγγραφεί, να αποτελέσει μέρος της εθνικής στρατηγικής ασφάλειας της χώρας. Και να διατεθούν τα ανάλογα ανθρώπινα και υλικά μέσα για την αντιμετώπισή τους. Η έννοια της ασφάλειας συνεπάγεται πρώτα και πάνω απ’ όλα την προστασία της ζωής των πολιτών από κάθε απειλή, εσωτερική ή εξωτερική. Αυτή την ευρεία έννοια της ασφάλειας δεν την υιοθετήσαμε. Δαπανάμε δυσανάλογα υψηλούς πόρους για τις εξωτερικές πτυχές της ασφάλειας αλλά ελάχιστους για τις εσωτερικές και ιδιαίτερα τις φυσικές καταστροφές. Αναγκαία τα F-16, αλλά μήπως είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο αναγκαία, και τα Canadair; Από την έλλειψη των τελευταίων έχουμε χάσει τόσες ανθρώπινες ζωές τα τελευταία χρόνια.
Και τέλος, αν ο συντονισμός και η διαμόρφωση πολιτικής για την αντιμετώπιση των κρίσεων γίνονται όπως τα παρακολουθήσαμε από την τηλεόραση, τότε ακόμη και με τα καλύτερα μέσα δύσκολα μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα…
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών
