Εχει χυθεί πολύ επιστημονικό μελάνι για τις επιπτώσεις του ήλιου στο δέρμα, εντούτοις λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι η ηλιακή ακτινοβολία βλάπτει σοβαρά και τα μάτια. Μάλιστα, υπάρχουν κάποιες ομάδες του πληθυσμού που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, συνεπώς πρέπει να ακολουθούν πιστά τα μέτρα προφύλαξης. Σύμφωνα με τον χειρουργό – οφθαλμίατρο, δρα Αναστάσιο Ι. Κανελλόπουλο, MD, καθηγητή Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, τα παιδιά κατά κανόνα εκτίθενται στον ήλιο περισσότερο απ’ ό,τι οι ενήλικοι, καθώς τα απορροφά το παιχνίδι στο πάρκο, στις παιδικές χαρές και στην παραλία.
Τι σημαίνει όμως αυτό στην πράξη; Οτι η ετήσια έκθεση των παιδιών στην ηλιακή ακτινοβολία είναι τριπλάσια απ’ ό,τι των ενηλίκων. Παρ’ όλα αυτά, μόλις 5% των ενηλίκων αναφέρουν ότι τα παιδιά τους φορούν πάντοτε γυαλιά ηλίου, ενώ 15% παραδέχονται ότι δεν φοράνε στα παιδιά τους ούτε καν καπέλο.
«Χωρίς την κατάλληλη προστασία, όμως, τα παιδιά διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο οφθαλμοπάθειας εξαιτίας του ήλιου επειδή οι φακοί των ματιών τους είναι ανώριμοι και έτσι δεν φιλτράρουν αποτελεσματικά την UV, με συνέπεια να φθάνει σε υψηλά επίπεδα έως βαθιά μέσα στα μάτια τους».
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου συμπεριλαμβάνονται και όσοι έχουν ανοιχτόχρωμα μάτια (γαλάζια ή πράσινα ανοιχτά). «Στην περίπτωσή τους διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να εκδηλώσουν σπάνιες μορφές καρκίνου στα μάτια, όπως το μελάνωμα στην ίριδα ή στον ραγοειδή χιτώνα του ματιού, εάν βγαίνουν στον ήλιο δίχως γυαλιά ηλίου και καπέλο».
Επιπλέον, όσοι έχουν υποβληθεί σε εγχείρηση καταρράκτη οφείλουν να προσέχουν… διπλά τα μάτια τους, καθώς κατά την εγχείρηση αυτή αφαιρείται ο θολωμένος φυσικός φακός του ματιού και αντικαθίσταται από τεχνητό φακό. «Δίχως τον φυσικό φακό το μάτι είναι περισσότερο εκτεθειμένο στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου, ιδιαίτερα αν ο τεχνητός φακός που έχει τοποθετηθεί είναι παλαιού τύπου (οι νεότεροι φακοί είναι πιο απορροφητικοί). Επειδή, όμως, είναι δύσκολο να ξέρει ένας ασθενής τι είδους τεχνητός φακός έχει τοποθετηθεί στα μάτια του, συνιστάται σε όσους έχουν κάνει εγχείρηση για καταρράκτη να μη βγαίνουν στον ήλιο χωρίς γυαλιά ηλίου και καπέλο με φαρδύ γείσο» τονίζει ο δρ Κανελλόπουλος.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δείχνουν και εκείνοι που λαμβάνουν φάρμακα τα οποία αυξάνουν τη φωτοευαισθησία, δεδομένου ότι αυτά μπορούν να καταστήσουν και τα μάτια ευαίσθητα στον ήλιο.
Ειδικότερα και σύμφωνα με τον ειδικό, στη λίστα των σκευασμάτων αυτών συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων ορισμένα αντιβιοτικά (φθοροκινολόνες, τετρακυκλίνες), αντισυλληπτικά και φάρμακα με οιστρογόνα που λαμβάνονται από το στόμα, τα ψωραλένια (χρησιμοποιούνται για δερματοπάθειες όπως η ψωρίαση), ορισμένα διουρητικά και ηρεμιστικά. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο ειδικός συνιστά σε εκείνους που λαμβάνουν σε τακτική βάση φαρμακευτική αγωγή –ανεξαρτήτως πάθησης –να ενημερώσουν τον οφθαλμίατρό τους, ώστε να λάβουν τις απαραίτητες οδηγίες.
Το ηλιακό έγκαυμα των ματιών
Προστασία από τον ήλιο, ωστόσο, δεν πρέπει να λαμβάνουν μόνον εκείνοι που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, καθώς η ζημιά που προκαλεί η ηλιακή ακτινοβολία δεν κάνει εξαιρέσεις.
Ειδικότερα, όπως υπογραμμίζει ο δρ Κανελλόπουλος, αν τα μάτια εκτεθούν σε τεράστιες ποσότητες της UV για μικρό χρονικό διάστημα, μπορεί να αναπτυχθεί φωτοκερατίτιδα –γνωστή και ως ηλιακό έγκαυμα των ματιών.
Ποια είναι τα συμπτώματα; Κατά κανόνα δημιουργεί την αίσθηση ότι έχει μπει ξένο σώμα ή κόκκοι άμμου στο εσωτερικό του ματιού. Η δυσφορία αυτή συνοδεύεται με μεγάλη ευαισθησία στο φως και συχνά από έντονο πόνο στα μάτια, με αποτέλεσμα οι πάσχοντες να δακρύζουν.
Υπό τα δεδομένα αυτά, γίνεται αντιληπτό ότι όσο περισσότερο διαρκεί η έκθεση των ματιών στην ηλιακή ακτινοβολία τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτυχθεί σοβαρή βλάβη αφενός στους επιφανειακούς ιστούς του ματιού (κυρίως στον κερατοειδή χιτώνα και τον κρυσταλλοειδή φακό) και αφετέρου σε εκείνους που βρίσκονται βαθιά μέσα στα μάτια, όπως ο αμφιβληστροειδής χιτώνας.
Η κατάσταση αυτή επιβαρύνει την υγεία των ματιών, συνεπώς οι βλάβες αυτές μπορεί να συμβάλουν μακροπρόθεσμα στην εκδήλωση σοβαρών παθήσεων, όπως είναι για παράδειγμα η εκφύλιση της ωχράς κηλίδος και ο καρκίνος στα βλέφαρα ή στο εσωτερικό του ματιού (μελάνωμα αμφιβληστροειδούς).
«Τα μάτια αποτελούν ένα από τα τελευταία σημεία του σώματος που θα σκεφτόταν κανείς ότι κινδυνεύουν να παρουσιάσουν καρκίνο, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο καρκίνος στα βλέφαρα είναι πολύ συχνός και ότι η συχνότητά του αυξάνεται με την ηλικία» σημειώνει ο δρ Κανελλόπουλος.
Παραθέτει τα αποτελέσματα μελετών που δείχνουν ότι στον γενικό πληθυσμό σχεδόν ένας στους δέκα άνδρες και γυναίκες εκδηλώνει κάποια στιγμή καρκινώματα στα βλέφαρα, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 5% έως 10% όλων των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος. «Ο πιο συχνός καρκίνος των βλεφάρων (τουλάχιστον 90% των περιπτώσεων) είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί γύρω από το μάτι και μέσα στον οφθαλμικό κόγχο, αλλά σπανίως εξαπλώνεται σε άλλα σημεία του σώματος».