Η δύσκολη ώρα του αντίο

Στον καιρό των social media αρκεί μια απλή φημολογία για να προκύψει ένα θέμα συζήτησης σε όλες τις γωνιές της Ευρώπης. Την περασμένη εβδομάδα έγινε γνωστό ότι η μπασκετική Μπαρτσελόνα έχει σκοπό να μη δηλώσει τη νέα σεζόν στον ρόστερ της τον 38χρονο αρχηγό της Χουάν Κάρλος Ναβάρο: αιτία είναι η ηλικία του και τα προβλήματα τραυματισμού του. Το γεγονός ότι η διαρροή έγινε από την Μπαρτσελόνα κι όχι από τον παίκτη ξεσήκωσε αμέσως θύελλες: έχει το δικαίωμα μια ομάδα, όσο μεγάλη κι αν είναι, να υποχρεώσει σε αποστρατεία τον αρχηγό της; Υπάρχουν ή όχι τελικά κανόνες ηθικής στη σοουμπίζ που λέγεται επαγγελματικός αθλητισμός;

Πριν από αρκετά χρόνια ήμουν στο γραφείο ενός περιοδικού και είχε εμφανιστεί για να δώσει την τελευταία του συνέντευξη, πριν το αντίο του στο ελληνικό ποδόσφαιρο, ο μεγάλος Τόνι Σαβέβσκι. «Δεν θέλω να σταματήσω ρε φίλε» μου είχε πει. «Το ποδόσφαιρο το αγαπάω. Αγαπάω τον αγώνα, την προπόνηση, την ένταση. Δεν μπορώ να παίζω πια στην Α’ Εθνική, αλλά πιστεύω πως εύκολα θα έπαιζα ακόμα δυο χρόνια στη Β’ Εθνική ή σε κάποια χώρα το πρωτάθλημα της οποίας είναι πιο χαμηλού επιπέδου». «Και γιατί δεν το κάνεις;» τον ρώτησα. «Γιατί δεν θέλω να λέει ο κόσμος ότι δεν σταματάω γιατί θέλω να πάρω κι άλλα λεφτά από το ποδόσφαιρο. Και τα τελευταία λόγια πάντα να ξέρεις σε ακολουθούν» είπε. Τότε δεν υπήρχαν social media, αλλά ο καλός Τόνι για το τι θα πει ο κόσμος νοιαζόταν. Γιατί το θυμήθηκα αυτό; Γιατί συνήθως το πότε θα πει το αντίο ένας μεγάλος αθλητής εξαρτάται από την γνώμη του κόσμου για αυτόν. Για την ακρίβεια από την ανοχή του.

Ο αθλητισμός προκαλεί συνήθως ένα μίξερ συναισθημάτων, που μπερδεύονται γλυκά. Η αγάπη, ο σεβασμός, ο θαυμασμός, η παραδοχή της ικανότητας, η αίσθηση της οφειλής για όσα ο μεγάλος αθλητής έδωσε, δεν είναι ακριβώς τα ίδια πράγματα. Μπορεί να αγαπάς έναν αθλητή γιατί θυμάσαι πόσα στην ομάδα πρόσφερε, αλλά η τωρινή του ικανότητα προσφοράς να είναι μικρή, όμως από την άλλη αυτό το γεγονός μπορεί να μη μειώνει τον σεβασμό για την ιστορία του. Ο κόσμος συχνά θαυμάζει τους μεγάλους σε ηλικία αθλητές για την αντοχή τους ή γιατί απλά νοσταλγεί τις μεγάλες τους μέρες. Ο αθλητής σπανίως καταλαβαίνει την αλλαγή των συναισθημάτων του κόσμου: νομίζει ότι οι οπαδοί τον αγαπούν για τους ίδιους πάντα λόγους. Κι όσο πιο σπουδαίος είναι, τόσο περισσότερο δυσκολεύεται να καταλάβει ότι φτάνει, (έφτασε…), η ώρα να πει αντίο.

Ενα από τα πιο οδυνηρά φινάλε αθλητή ήταν αυτό του Πάολο Μαλντίνι –παράδειγμα πάντα επίκαιρο για τη δυσκολία των μεγάλων να πουν «σταματάω εδώ». Το 2008 η Μίλαν με τον Μαλντίνι αρχηγό κατέκτησε το Τσάμπιονς Λιγκ κερδίζοντας τη Λίβερπουλ στην Αθήνα. Ο Μαλντίνι ήταν 40 ετών και η μοίρα του έδωσε τη δυνατότητα για ένα μεγάλο φινάλε: αυτός όμως συνέχισε κανονικά νομίζοντας ότι βρήκε το μυστικό της αιώνιας νεότητας. Εναν χρόνο αργότερα ο σαρανταενάχρονος Μαλντίνι σφυρίχτηκε σε ένα ματς της Μίλαν στο Τζιουζέπε Μεάτσα από την εξέδρα των οργανωμένων. Ο τότε πρόεδρος της ιταλικής ομοσπονδίας Κάρλο Αμπέτε είχε πει ότι «οι αποδοκιμασίες στον Μαλντίνι θα είναι για το ιταλικό ποδόσφαιρο ένα όνειδος, μεγαλύτερο και από το σκάνδαλο των στημένων ματς». Ο αντιπρόεδρος της ομοσπονδίας και πρώην συμπαίκτης του Πάολο Ντεμέτριο Αλμπερτίνι είπε ότι αν περνούσε από το χέρι του «θα ζητούσε να διακοπούν συμβολικά για δέκα λεπτά τα ματς της επόμενης αγωνιστικής», γιατί «το ποδόσφαιρο τραυματίστηκε από τη συμπεριφορά των οπαδών της Μίλαν». Ο ίδιος ο παίκτης απαντώντας στις επικρίσεις των οργανωμένων είχε πει ότι νιώθει περήφανος που δεν μοιάζει σε αυτούς που τον αποδοκίμασαν και δήλωσε ότι το πότε θα κρεμάσει τα παπούτσια του αφορά τον ίδιο και μόνο. Η χώρα πήρε θέση στο πλευρό του, ξεχνώντας όπως συμβαίνει όταν προκύπτουν αυτού του τύπου οι καβγάδες, να δει τι αληθινά έγινε και γιατί έγινε.

Ο Μαλντίνι ήταν μια μοναδική περίπτωση. Οι αριθμοί που περιγράφουν τα ποδοσφαιρικά του κατορθώματα είναι πέρα από τη λογική: ο Μαλντίνι παίζοντας είκοσι τέσσερα ολόκληρα χρόνια επαγγελματικό ποδόσφαιρο έκανε τρεις καριέρες. Σημαντικά κεφάλαια στη ζωή του αποτελούν και δυο επεμβάσεις στα πληγωμένα του γόνατα –τη δεύτερη την έκανε όταν ήταν 37 χρονών για να συνεχίζει να παίζει! Ομως στα 41 του δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του. Για να σταματήσει χρειάστηκε να στείλουν οι οργανωμένοι της Μίλαν μια επιστολή στις εφημερίδες με τίτλο «Αρχηγός ήταν μόνο ο Φράνκο Μπαρέζι» κατηγορώντας τον ότι η ματαιοδοξία του ήταν μεγαλύτερη από την αγάπη του για την ομάδα. Ο Μαλντίνι θύμωσε και είπε αντίο –ίσως με τον χειρότερο τρόπο που έχει πει ποδοσφαιριστής: με ένα γήπεδο να τον αποδοκιμάζει σε ένα ματς κόντρα στη Ρόμα.

Ο επαγγελματικός αθλητισμός είναι σκληρός και άδικος: οι αθλητές θεωρούνται «γέροι» και «βετεράνοι» στα 35 τους, δηλαδή σε μια ηλικία που όλοι εμείς οι υπόλοιποι έχουμε μόλις αρχίσει να βάζουμε μυαλό. Ομως όταν η δυνατότητα προσφοράς μικραίνει, υπάρχει ένα πρόβλημα: κανείς δεν μπορεί να είναι υπεράνω της ομάδας κι αν η παρουσία του δεν βοηθά την ομάδα πρέπει από αυτή να φύγει, και γιατί τον αγαπούν, αλλά και γιατί την αγαπάει. Η αποδοκιμασία βέβαια σε έναν αθλητή που αποδεδειγμένα έχει προσφέρει είναι ό,τι χειρότερο: μαρτυρά και μια έλλειψη σεβασμού. Αλλά τι διάβολο να κάνει ένας οπαδός όταν βλέπει έναν βετεράνο αθλητή να μην μπορεί να βοηθήσει πια; Να κάθεται φρόνιμος και να περιμένει πότε αυτός θα καταλάβει ότι ήρθε η ώρα του αντίο; Φοβάμαι πως ο αθλητής δεν θα το καταλάβει ποτέ! Θα θεωρεί τη σιωπή του κοινού ως ένα ακόμα δείγμα ότι μπορεί να συνεχίσει. Ενώ δεν μπορεί πια κι απλά φθείρει τον μύθο του.

Διάβασα ότι είναι απαράδεκτο η Μπαρτσελόνα να κόβει το μπάσκετ στον Ναβάρο, με τον τρόπο που το βλέπετε στο σκίτσο της Εφης Ξένου. Δεν ξέρω καν αν θα το κάνει, γιατί μπροστά στις αντιδράσεις κάπου μοιάζει να το ξανασκέφτεται: πέρυσι συμβολικά για να δείξει τον σεβασμό στον αρχηγό της του ζήτησε να υπογράψει στα 37 του ένα δεκαετές (!) συμβόλαιο μαζί του. Αν, όμως, φέτος του ζητά να αποχωρήσει και ενδεχομένως να αναλάβει κάποια άλλη θέση, το κάνει σεβόμενη τον μύθο του. Τον προστατεύει από τις αποδοκιμασίες. Ισως και από τη ματαιοδοξία του…