Αισθάνομαι ειλικρινά εντελώς αμήχανος να γράψω δυο λόγια για τις δασικές πυρκαγιές με αφορμή το δραματικό γεγονός που ζούμε αυτές τις μέρες, μιας και έχω γράψει και έχω μιλήσει πολλές φορές γύρω από αυτό το θέμα, το οποίο εντάσσεται στο μεγάλο ζήτημα της Πυροπροστασίας, που με τη σειρά του ανήκει στις μεγάλες ενότητες «Ασφάλεια και Υγεία» και «Αντιμετώπιση Φυσικών Καταστροφών». Μου ήρθε ξαφνικά στο μυαλό ο αδικοχαμένος σε τροχαίο δυστύχημα φίλος Νίκος Παπακυριαζής, ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, και το τριήμερο Συνέδριο που διοργανώθηκε στην Αθήνα στις 3-5 Ιουνίου του 1988 με θέμα «Ευρωπαϊκά δάση και περιβάλλον» και με πρωτοβουλία του αντιπροέδρου τότε του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γιώργου Ρωμαίου.
Βλέποντας δε χθες βράδυ στην τηλεόραση τον κύπριο επίτροπο κ. Στυλιανίδη και τον αναπληρωτή υπουργό κ. Τόσκα, η κατάθλιψή μου εντάθηκε ακόμη περισσότερο για τα διάφορα που ψέλλιζαν δείχνοντας φανερά ότι ιδέα δεν έχουν για το ζήτημα των δασικών πυρκαγιών και πιθανολογώ ότι ποτέ δεν άνοιξαν κείμενα όπως τα Πρακτικά εκείνου του Συνεδρίου της τότε ΕΟΚ των δώδεκα χωρών…
Εγραφα πρόσφατα ότι η διακινδύνευση (risk) και η ασφάλεια (safety) δεν μπορεί να μελετηθούν ως αμιγώς επιστημονικά και τεχνικά θέματα. Η ανάλυση διακινδύνευσης (risk analysis), δηλαδή η διερεύνηση των διαφόρων κινδύνων και ο προσδιορισμός της πιθανότητας εμφάνισής τους και του βαθμού σημαντικότητάς τους είναι ένα απαραίτητο εργαλείο σχεδιασμού πρόληψης και αντιμετώπισης. Πάντως οι ερευνητές διεθνώς καταλήγουν ότι η ευαισθητοποίηση των πολιτών ως προς τη διαχείριση των κινδύνων εκδηλώνεται περισσότερο με προσέγγιση προσωπικού θέματος, παρά ως δημόσιου – κοινωνικού προβλήματος. Η αύξηση του επιπέδου ασφάλειας έχει άμεση σχέση με τους οικονομικούς πόρους που διατίθενται κυρίως από την πολιτεία, αλλά ακόμη και τους ίδιους τους πολίτες. Για την πολιτεία διεθνώς ισχύει ο κανόνας «deminimus non curat lex» (ο νόμος δεν ασχολείται με τα μη σημαντικά). Τώρα ποιος ιεραρχεί ποια είναι σημαντικά ή ασήμαντα είναι μια άλλη πικρή ιστορία…
Απαραίτητες προϋποθέσεις για να μιλήσουμε για έναν στοιχειωδώς ορθολογικό και σοβαρό πυροπροστατευτικό σχεδιασμό είναι μια εθνική πολιτική, μια σύγχρονη νομοθεσία, η σοβαρή εκπαίδευση των αρμόδιων Αρχών και η υπεύθυνη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Ο Smokey Bear εμφανίστηκε στις ΗΠΑ το 1945 ως σύμβολο προστασίας έναντι των δασικών πυρκαγιών στους πίνακες διαφημίσεων και στα μέσα μαζικής μεταφοράς της μεταπολεμικής Αμερικής.
Και ερχόμαστε στην τραγωδία που ζούμε, όπου ο αριθμός των θυμάτων δεν έχει καταγραφεί ακόμη!!! Τι νόημα έχει να επαναλαμβάνουμε –υποτίθεται ως ειδικοί –τα ίδια πράγματα που λέμε σχεδόν κάθε καλοκαίρι. Θεωρώ πάντοτε ότι στις στήλες μιας εφημερίδας δεν μπορεί να αναπτυχθούν επιστημονικά κείμενα και προτάσεις. Αλλωστε στα 43 χρόνια που ασχολούμαι με το θέμα της πυροπροστασίας σπανίως συνάντησα ευήκοα ώτα αρμοδίων. Το πολιτικό σύστημα (πολιτικοί, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Αρχές, Ανώτατη Εκπαίδευση, δικαστική εξουσία, ενεργοί πολίτες κ.ά.) δεν έχει δείξει ότι είναι σοβαρό και αξιόπιστο, τουλάχιστον ως προς την εκτίμηση θεμάτων πυροπροστασίας. Κυριαρχεί συχνά η αλαζονεία της εξουσίας, συνοδευόμενη και από την αλαζονεία της γνώσης. Η περίπτωση όμως της παρούσας κυβέρνησης ξεπερνά κάθε όριο αξιοπιστίας και υποκρισίας. Ηταν πραγματικά ένα ακραίο γεγονός. Αντί να ζητήσουν συγγνώμη από τον ελληνικό λαό και να σκέπτονται να πάνε μία ώρα νωρίτερα στα σπίτια τους, μιλάνε για εθνικά πένθη, «ασύμμετρες απειλές», ενότητα όλων μας και άλλα παρόμοια…
«Πολύ αργά για δάκρυα» κραυγάζουν τα φέρετρα των αδικοχαμένων…
Ο Κυριάκος Παπαϊωάννου είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
