Οι τελευταίες δεκαετίες έδειξαν ότι έχουν αυξηθεί και θα συνεχίσουν να αυξάνουν σε συχνότητα τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η αποσταθεροποίηση του κλίματος γενικότερα. Ειδικά φέτος, όλοι περίμεναν ότι στο, κατά τα άλλα βροχερό, πρώτο εξάμηνο του 2018, το θέρος θα ήταν ηπιότερο από πλευράς δασικών πυρκαγιών, διότι η υγρασία του εδάφους πράγματι έχει αυξηθεί. Φευ! Αποδείχθηκε περίτρανα από την εκατόμβη των θυμάτων της τελευταίας δασικής πυρκαγιάς ότι η αυθαιρεσία, η έλλειψη σχεδίου διαφυγής και άλλοι παράγοντες μπορούν να μεγεθύνουν υπέρμετρα τις τραγικές συνέπειες μιας ακραίας κατά τα άλλα δασικής πυρκαγιάς. Δηλαδή, δεν είναι μόνο οι ακραίες τιμές του ανέμου και η καύση της πλούσιας καύσιμης ύλης από τα πεύκα υπεύθυνες, αλλά η τραγική συνύπαρξη άναρχων οικισμών μέσα σε δάσος, η άναρχη χωροταξία και η έλλειψη διεξόδων που δημιουργούν όλες τις προϋποθέσεις για να συμβούν αυτά που συγκίνησαν ολόκληρη τη χώρα. Είναι οι προϋποθέσεις, θα μπορούσε να πει κανείς, για να μετατραπεί ο προσωρινός οικιστικός «παράδεισος» σε μια φοβερή παγίδα κόλασης για τους κατοίκους που τους είχε προσελκύσει η πρότερη κατάσταση. Αυτό που ζήσαμε και ζούμε όλοι με την αγωνία ανεύρεσης ζώντων και τη βαθιά θλίψη απώλειας ανθρώπων, χλωρίδας, πανίδας, περιουσίας και πολιτιστικού αποθέματος, θα μπορούσε να είχε μετριαστεί εάν υπήρχε έστω μια σειρήνα προειδοποίησης εκκένωσης του οικισμού. Αν υπήρχε δηλαδή προδιαγεγραμμένο σχέδιο.
Η χειρότερη περίπτωση μεταφοράς της πυρκαγιάς ήταν αυτός ο δυτικός, νοτιοδυτικός άνεμος με ισχυρές ριπές που κατέβηκε ως καταβάτης (έτσι ονομάζεται αυτός ο άνεμος) από την Καλλιτεχνούπολη για να δημιουργήσει αυτό το φοβερό, κολασμένο περιβάλλον το οποίο θα ξεπερνούσε ακόμα και το purgatorium του Δάντη. Αυτό το χειρότερο σενάριο μπορεί να συμβεί οπουδήποτε. Είναι επιτακτική η ανάγκη οι δήμοι και οι κοινότητες να αποκτήσουν τάχιστα διεξόδους διαφυγής για να αποφευχθεί επανάληψη τέτοιων τραγικών φαινομένων. Η περίοδος των επικίνδυνων ημερών για δασικές πυρκαγιές είναι γνωστό ότι επιμηκύνεται με την παρέμβαση του ανθρώπου και αναμένεται ότι μέχρι το τέλος του αιώνα θα έχει επιμηκυνθεί τουλάχιστον κατά 45 ημέρες. Με αυτό το δεδομένο θα πρέπει τάχιστα να υποχρεωθούν με βαριά πρόστιμα όσοι έχουν οικόπεδα άδεια εντός σχεδίου τα οποία δεν έχουν καθαρίσει από τη βλάστηση, διότι αυτά θα μεταφέρουν την πυρκαγιά στα γειτονικά κτίσματα όπως συνέβη στο παρελθόν.
Είναι τραγικά απίστευτο το ότι ειδικά για την περίπτωση του Πεντελικού Ορους αυτό αναδασώνεται με πεύκα που αποτελούν το μπουρλότο για τις επόμενες πυρκαγιές. Ο Δημήτριος Αιγινήτης στο «Κλίμα της Αττικής» περιγράφει τη βλάστηση και την πανίδα που είχε το Πεντελικό Ορος χωρίς πεύκα, εκτός της περιοχής του Σχοινιά στις αρχές του 20ού αιώνα. Ας το διαβάσουν αυτό το βιβλίο οι αρμόδιοι, να δουν πώς ήταν το Ιωστέφανον (μενεξεδένιο) Πεντελικόν Ορος και πώς έχει καταντήσει σήμερα. Ας εγκύψουμε λίγο περισσότερο στο ζήτημα της συχνότερης εμφάνισης φυσικών καταστροφών και ας μάθουν όλοι ότι όπως τα ρέματα είναι επικίνδυνα, έτσι και οι πύρινοι διάδρομοι είναι επικίνδυνοι για τους ανθρώπους και για την ευημερία της χώρας μας. Το συμπέρασμα είναι ότι είναι πολύ εύκολο να νομίζει κανείς ότι ζει σε έναν παράδεισο εάν δεν έχει εξασφαλίσει ότι δεν θα τον απωλέσει, όπως θα έγραφε και ο John Milton.
Ο καθηγητής Χρήστος Ζερεφός είναι επόπτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών
