Το σβήσιμο της πυρκαγιάς δεν σημαίνει το τέλος των προβλημάτων για τις περιοχές που επλήγησαν από τις καταστροφές όπου δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι ειδικοί προειδοποιούν: οι επιπτώσεις των πυρκαγιών συνεχίζονται για πολλά χρόνια μετά. Με τη βοήθεια επιστημόνων «ΤΑ ΝΕΑ» ανοίγουν την κουρτίνα της επόμενης μέρας. Σημείο αναφοράς οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Ηλεία το 2007. Οπως επισημαίνει ο ειδικός σε θέματα φυσικών καταστροφών στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών δρ. Μιχάλης Διακάκης, παρά τα σημαντικά αντιδιαβρωτικά έργα που έχουν γίνει, οι πλημμύρες έχουν τριπλασιαστεί ενώ οι κατολισθήσεις έχουν πενταπλασιαστεί!
Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν στο συνέδριο «Safe Athens 2017» όπου έγινε εκτενής αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί δέκα χρόνια μετά τις φωτιές στην Ηλεία σε σύγκριση με μια εικοσαετία πριν. Μάλιστα, έγινε και δημοσίευση στο διεθνές περιοδικό «Science of the Total Environment» (Μ. Διακάκης, Ε.Ι Νικολόπουλος, Σ. Μαυρούλης, Ε. Βασιλάκης, Ε. Κορακάκη), το Πανεπιστήμιο του Κονέτικατ και το WWF Ελλάς.
Οπως προέκυψε από την έρευνα, ενώ πριν το 2007 στην ευρύτερη περιοχή συνέβαινε κατά μέσο όρο 1 πλημμύρα ανά 1,6 έτη, μετά την πυρκαγιά κατά μ.ό. συμβαίνει 1 πλημμύρα ανά περίπου 4 μήνες.
Συνολικά, σύμφωνα με τους επιστήμονες που συνέταξαν την έκθεση, η συχνότητα των πλημμυρών έχει αυξηθεί κατά 3,3 φορές ενώ η συχνότητα των κατολισθήσεων στην περιοχή έχει αυξηθεί κατά 5,6 φορές σε σχέση με το διάστημα πριν την πυρκαγιά. Και αυτός είναι ο λόγος που οι ειδικοί πλέον τρέμουν τις πλημμύρες στις περιοχές που επλήγησαν τις τελευταίες μέρες από τις καταστροφικές πυρκαγιές.
Προσπαθούν να θωρακίσουν με αντιδιαβρωτικα έργα τις περιοχές πριν αρχίσουν τα πρωτοβρόχια αλλά ο καιρός μοιάζει να έχει…τρελαθεί. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σε λιγότερο από μία εβδομάδα πλημμύρισαν για δεύτερη φορά πολλές περιοχές στην Αττική. Ετσι, αν επιβεβαιωθεί ο φόβος τους και πέσει μεγάλη ποσότητα νερού στα καμένα, χώματα και λάσπες θα δημιουργήσουν νέο μεγάλο πρόβλημα ιδίως στην Κινέττα εξαιτίας του μεγάλου αριθμού ρεμάτων στην περιοχή αλλά και γύρω από το ρέμα της Ραφήνας.
«Φεύγει το έδαφος» στην Ηλεία
Αν πάμε πάλι στην περίπτωση της Ηλείας, από την έρευνα φάνηκε ότι εκδηλώθηκαν κατολισθήσεις σε 470 θέσεις μετά τις δασικές πυρκαγιές του 2007. Ο κίνδυνος των κατολισθήσεων σε γενικές γραμμές εξαρτάται από τη μορφολογία, την κλίση των πρανών, τη γεωλογική δομή, τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Επιπλέον, σύμφωνα με τους ειδικούς, έχει παρατηρηθεί πως ύστερα από μεγάλες δασικές πυρκαγιές συντελείται μια ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση των υφιστάμενων υδροφόρων οριζόντων. Η υποβάθμιση αυτή, όπως εξηγούν, οδηγεί σε σημαντικά προβλήματα χρήσης των υδροφόρων οριζόντων με συνέπειες που οδηγούν στην εκτεταμένη, μεταξύ άλλων, υφαλμύρωση και τελικά την ερημοποίηση της περιοχής.
Οπως έδειξε μελέτη της Τραπέζης της Ελλάδας που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2011, οι μεταβολές στη συχνότητα και την ένταση των καιρικών φαινομένων θα είναι μια από τις κύριες επιπτώσεις της κλιματικης αλλαγής της Ελλάδας. Και εδώ έγκειται η ανησυχία των ειδικών, αφού με τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται είναι πιθανό να προκαλούνται περισσότερες πυρκαγιές οι οποίες με τη σειρά τους θα συνοδεύονται από μια περίοδο διάρκειας έως και μιας δεκαετίας αύξησης πλημμυρών και κατολισθήσεων. «Η πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου μάς θυμίζει, εκτός από το τραγικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές που μπορεί να έχουν οι φυσικές καταστροφές αυτού του τύπου, πόσο επικίνδυνες μπορούν να αποδειχθούν οι ζώνες μείξης δασών – οικισμών » επισημαίνει ο Μιχάλης Διακάκης.
Η «συνταγή» της καταστροφής
Σύμφωνα με το δρα Μιχάλη Διακάκη, μακροπρόθεσμα, με βάση τα ευρήματα που έχουμε από την πυρκαγιά του 2007 στην Ηλεία, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αν η κλιματική αλλαγή συντελεστεί, τότε οι συχνότερες πυρκαγιές που προβλέπονται θα επιφέρουν πιθανότατα ολοένα και συχνότερες κατολισθήσεις, λασπορροές και πλημμύρες τύπου Μάνδρας. «Συνολικά όλα τα φαινόμενα θα αποτελέσουν έναν ανατροφοδοτούμενο κύκλο ο οποίος για τη χώρα μας και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου είναι μια συνταγή καταστροφής», συμπληρώνει.
Και το ερώτημα που προκύπτει είναι: η ζημιά έγινε, από εδώ και πέρα τι πρέπει να γίνει; Σύμφωνα με την ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών με επικεφαλής τον καθηγητή Διαχείρισης Καταστροφών στο ΕΚΠΑ Ευθύμη Λέκκα, το πρώτο πράγμα είναι η κατασκευή αντιδιαβρωτικων έργων επείγοντος χαρακτήρα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το έδαφος αποτελεί ουσιαστικά έναν μη ανανεώσιμο φυσικό πόρο στην ανθρώπινη κλίμακα του χρόνου. Επιπλέον, πέρα από την αγροτική παραγωγή το έδαφος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη λειτουργικότητα του οικοσυστήματος.
Τι πρέπει να ακολουθήσει; Αμεσες παρεμβάσεις στην κατάντη περιοχή των αντιδιαβρωτικων έργων για την αντιμετώπιση των κινδύνων από τις πλημμύρες, ενώ είναι πολύ σημαντικό να γίνει συνθετική αξιολόγηση του υφιστάμενου κατολισθητικού κινδύνου ανά περιοχή και θέση.
Αντίστροφη μέτρηση για τα έργα έως τη θάλασσα
Ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για τα έργα στο ρέμα της Ραφήνας. Το υπουργείο Περιβάλλοντος έδωσε το πράσινο φως για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για τη διευθέτηση του μεγάλου ρέματος της Ραφήνας που περιλαμβάνει το τμήμα από την εκβολή του στη θάλασσα έως τη Λεωφόρο Σπάτων, συνολικού μήκους 15 χιλιομέτρων. Σημειώνεται ότι το ρέμα της Ραφήνας αποτελεί τον μεγαλύτερο υδάτινο αποδέκτη της Ανατολικής Αττικής και ήδη ξεκίνησαν εργασίες καθαρισμού από μηχανήματα έργου των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η κατασκευή του έργου εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια. Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, κατασκευή συλλεκτήρα ομβρίων στο ρέμα Καλλιτεχνούπολης και στο ρέμα Διασταύρωσης 1, τεχνικό έργο διέλευσης του ρέματος Βαλανάρη, κάτω από τη Λεωφόρο Μαραθώνος, επέκταση του υφιστάμενου οχετού ομβρίων στο ρέμα Παλαιού Μύλου, καθώς και αντίστοιχα έργα στο ρέμα της Αγίας Παρασκευής. Φορέας υλοποίησης θα είναι το υπουργείο Υποδομών.
