Ενα πρωτοποριακό εργαλείο που προβλέπει σε πραγματικό χρόνο την πορεία εξάπλωσης οποιασδήποτε πυρκαγιάς στην ευρύτερη περιοχή της Ραφήνας έχουν στη διάθεσή τους από το 2015, αλλά δεν το αξιοποιούν, οι Δήμοι της Ανατολικής Αττικής, η Περιφέρεια και η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας. Πρόκειται για την εφαρμογή FLIRE, μια πλατφόρμα εφάμιλλη των πιο προηγμένων προγνωστικών εργαλείων του εξωτερικού, η οποία υλοποιήθηκε από ερευνητές του Πολυτεχνείου με κοινοτικά κονδύλια. Από τη στιγμή που η εφαρμογή παραδόθηκε στους αρμόδιους φορείς απαξιώθηκε, παρότι παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τα σενάρια επέκτασης κάθε πυρκαγιάς αναλύοντας τις καιρικές συνθήκες αλλά και την καύσιμη ύλη που είναι συγκεντρωμένη στις περιοχές από όπου διέρχονται οι φλόγες. Επίσης, σε περίπτωση που η εφαρμογή το κρίνει απαραίτητο δίνει εντολή για εκκένωση οικισμών. Η πλατφόρμα ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2012 στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE, κόστισε 1.617.734 ευρώ και χρειάστηκε τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί. «Στο διάστημα αυτών των ετών έγιναν τουλάχιστον οκτώ επίσημες συναντήσεις με την παρουσία των δημάρχων των γύρω περιοχών, στελεχών της Πολιτικής Προστασίας και εκπροσώπων της Περιφέρειας και άλλες δεκαέξι ανεπίσημες συναντήσεις για ενημέρωση ή εκπαίδευση των ανθρώπων που θα το χειρίζονταν. Δώσαμε κωδικούς πρόσβασης για το σύστημα στις τεχνικές υπηρεσίες όλων των γύρω δήμων, στην Ελληνική Αστυνομία, στο αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος, στην Περιφέρεια» λέει στα «ΝΕΑ» η Χρυσούλα Παπαθανασίου, πολιτικός μηχανικός, υδρολόγος και κύρια ερευνήτρια του προγράμματος. «Είμαι πολύ απογοητευμένη. Απογοητευμένη ως ελληνίδα επιστήμονας, γιατί αποδεικνύεται και πάλι ότι η έρευνα στην Ελλάδα γίνεται απλώς για να γεμίζουν συρτάρια και να πληρώνονται κάποιοι μισθοί, οργισμένη ως μητέρα γιατί θα μπορούσα κάλλιστα εγώ και τα παιδιά μου να είμαστε τότε εκεί και τώρα… ποιος ξέρει πού και καταρρακωμένη ως άνθρωπος γιατί ακόμα κι εγώ που δεν έχω καν σχετική αρμοδιότητα –πολλώ δε μάλλον όσοι έχουν –δεν θα μπορούσα ποτέ να αντικρίσω τις μανάδες που έχασαν εκεί τα παιδιά τους, τον κόσμο τους, και να απαντήσω στο “γιατί” που θα τους στοιχειώνει πάντα. Κρίμα. Και λίγο σεβασμό στους νεκρούς πια!» δηλώνει.
ΚΑΙ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ. Το FLIRE συνιστά παγκόσμια πρωτοτυπία καθώς αποτελεί σύστημα διπλού συναγερμού: Για πλημμύρες και πυρκαγιές. «Δημιουργήθηκε για την ευρύτερη λεκάνη απορροής της Ραφήνας και λειτουργεί με ημερήσια μετεωρολογικά δεδομένα που λαμβάνει από σταθμούς του Πολυτεχνείου και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών» λέει η Χρυσούλα Παπαθανασίου. «Ως προς τις πυρκαγιές, έχει ενσωματωθεί η εξής δυνατότητα: Εισάγεις ένα σημείο έναρξης της φωτιάς και το σύστημα, λαμβάνοντας την πληροφορία των ανέμων από τους σταθμούς και εκτιμώντας την καύσιμη ύλη που υπάρχει στις συγκεκριμένες περιοχές, σου δίνει χάρτη με την εξάπλωσή της ανά χρονικό σημείο. Δηλαδή ποια θα είναι η περίμετρος της φωτιάς σε μία ώρα, πού θα βρίσκεται σε τρεις ώρες κ.ο.κ».
Η Παπαθανασίου εξηγεί ότι εκτός από τη λεπτομερή δουλειά που είχε γίνει σε επίπεδο αρμόδιων φορέων, οι ερευνητές είχαν καταρτίσει –όπως ήταν υποχρεωμένοι στο πλαίσιο του προγράμματος –ειδικό φυλλάδιο με εκλαϊκευμένες οδηγίες, αφού βάσει σχεδιασμού η πλατφόρμα θα έπρεπε να κοινοποιηθεί στην κοινωνία ως εργαλείο πρόβλεψης. Για την υλοποίηση του προγράμματος είχαν συνεργαστεί φορείς όπως το Imperial College του Λονδίνου, η εταιρεία Algosystem, η οποία κατάρτισε τους χάρτες με την καύσιμη ύλη, και το Αστεροσκοπείο.
«Ανάδοχος του έργου ήταν ο Δήμος Ραφήνας, όμως πρόσβαση στο σύστημα είχαν και οι γύρω δήμοι. Κάποιοι δήμαρχοι άλλαξαν, όμως οι υπηρεσίες έχουν συνέχεια. Ειδικά για τις πυρκαγιές το σύστημα καλύπτει μια πολύ μεγάλη γεωγραφική έκταση. Οι πυρκαγιές δεν έχουν σύνορα, σε αντίθεση με τις πλημμύρες οι οποίες συνήθως οριοθετούνται από τα φυσικά όρια των περιοχών» συμπληρώνει. Η επιλογή της περιοχής υλοποίησης του έργου έγινε, όπως αναφέρεται, επειδή το περιαστικό περιβάλλον της Ανατολικής Αττικής, ειδικότερα της λεκάνης απορροής της Ραφήνας, είναι «μια τυπική μεσογειακή περιοχή με ταχεία και ανεξέλεγκτη αστικοποίηση, αρκετά επιρρεπής τόσο σε πλημμύρες όσο και σε δασικές πυρκαγιές, με σημαντικές συνέπειες για τα σχεδόν πέντε εκατομμύρια κατοίκους της Αθήνας». Παρ’ όλ’ αυτά, τίποτα δεν άλλαξε. Μία εβδομάδα μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς στην περιοχή μετράμε ακόμη νεκρούς…
Προειδοποίησε για την πυρκαγιά
Η πλατφόρμα λειτουργεί, όπως μπορεί να διαπιστώσει όποιος πλοηγηθεί στην ιστοσελίδα http://www.flire.eu, αναφέροντας μάλιστα τον αριθμό των σταθμών από τους οποίους λαμβάνει δεδομένα. Σύμφωνα με τον Παύλο Κρασάκη, γεωλόγο και υπεύθυνο χωρικής ανάλυσης στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, «στις 23 Ιουλίου, την ημέρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς, χαρακτήριζε με τον μεγαλύτερο βαθμό επικινδυνότητας την περιοχή που τελικά έγινε στάχτη». Το ερώτημα είναι αν κάποιος μπήκε στον κόπο να τη συμβουλευτεί.
