Στις 23 Ιουλίου ο Αλεχάντρο Γουέρνερ, ο επικεφαλής της Διεύθυνσης του ΔΝΤ για την αμερικανική ήπειρο, ανακοίνωσε πως το ΔΝΤ αναμένει ότι ο πληθωρισμός στη Βενεζουέλα θα φτάσει το 1.000.000% μέχρι το τέλος του χρόνου. Τον Απρίλιο το ΔΝΤ ανακοίνωσε πως το ΑΕΠ της Βενεζουέλας αναμένεται να είναι 45% πιο χαμηλό συγκριτικά με το έτος 2013. Αυτοί οι αριθμοί είναι αδιανόητοι. Πώς και γιατί ήρθαν έτσι τα πράγματα;
Η απάντηση είναι απλή. Η κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε την έκρηξη των τιμών του πετρελαίου το 2004 για να αποδυναμώσει την κοινωνία και να ενισχύσει τον κρατικό έλεγχο στην παραγωγή και την αγορά, ενώ ταυτόχρονα δανειζόταν μεγάλα ποσά από τις διεθνείς αγορές. Παρότι ο κρατικός έλεγχος έβλαψε την παραγωγή, η κυβέρνηση κατάφερε να προστατεύσει τον λαό από τις συνέπειες με επιδοτούμενες εισαγωγές, που έβλαψαν περαιτέρω την εγχώρια παραγωγή. Το 2013 ο υπερβολικός δανεισμός της κυβέρνησης οδήγησε σε αποκλεισμό από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, πυροδοτώντας έτσι την αρχή της ύφεσης. Το 2014 η τιμή του πετρελαίου έπεσε και το προηγούμενο επίπεδο εισαγωγών έγινε μη βιώσιμο, με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η κρίση. Ηταν πλέον ξεκάθαρο ότι η κυβέρνηση έπρεπε να αλλάξει τακτική.
Εξετάσαμε το πώς κατέρρευσε η οικονομία της Βενεζουέλας. Τώρα πρέπει να δούμε το γιατί. Γιατί ενώ υπήρχαν άλλες εναλλακτικές η κυβέρνηση διάλεξε ένα καταστροφικό σχέδιο δράσης; Τρεις είναι οι πιθανές εξηγήσεις: άγνοια, πρόθεση και στρατηγική αλληλεπίδραση. Ας αρχίσουμε από το τελευταίο. Το 1991 οι Aλαν Ντράζεν και Αλμπέρτο Αλεσίνα υποστήριξαν πως η οικονομική σταθερότητα αργεί να έρθει επειδή δύο ομάδες εμπλέκονται σε έναν πόλεμο φθοράς. Ολοι ξέρουν ότι ο διακανονισμός είναι απαραίτητος αλλά περιμένουν την άλλη ομάδα να αναλάβει το κόστος.
Η άγνοια δεν είναι επαρκής εξήγηση. Σίγουρα κανένα μέλος της κυβέρνησης δεν έχει πτυχίο Οικονομικών και ο Μαδούρο με δυσκολία έβγαλε το λύκειο, αλλά πολλοί Τσαβίστες ζήτησαν μια πιο λογική πολιτική. Αν η κυβέρνηση είναι αδαής, τότε θέλει να είναι.
Μένει η πρόθεση. Η κυβέρνηση διάλεξε αυτό το σχέδιο δράσης επειδή θεώρησε ότι ήταν καλύτερο από τις εναλλακτικές. Ομως δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε πιο καταστροφικά σχέδια δράσης. Η μόνη διέξοδος από την κρίση είναι η κυβέρνηση να ενδυναμώσει την κοινωνία επιτρέποντάς της να οργανώσει την παραγωγή με βάση τις ανάγκες των ανθρώπων.
Ο Ρικάρντο Χάουσμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και πρώην υπουργός Ανάπτυξης της Βενεζουέλας
