Η Νότια Αφρική κατηγόρησε την Πέμπτη τον Ντόναλντ Τραμπ ότι τροφοδοτεί ρατσιστικές εντάσεις στο έδαφός της έπειτα από ένα τουίτ όπου ο Αμερικανός πρόεδρος εκφράζει ανησυχία για τις «απαλλοτριώσεις» και τις «μεγάλης κλίμακας δολοφονίες» λευκών Νοτιοαφρικανών αγροτών, όπως υποστηρίζει.

Το σχόλιο του Αμερικανού προέδρου αναμόχλευσε μια διαμάχη για ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο αγροτικής μεταρρύθμισης στη Νότια Αφρική, που εξακολουθεί να είναι βαθιά διχασμένη ένα τέταρτο του αιώνα μετά την πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος του απαρτχάιντ.

Η πολεμική ξεκίνησε το βράδυ της Τετάρτης με έναν νέο καταιγισμό ηλεκτρονικών μηνυμάτων του ενοίκου του Λευκού Οίκου.

«Έχω ζητήσει από τον υπουργό Εξωτερικών Πομπέο να παρακολουθεί στενά τις κατασχέσεις και απαλλοτριώσεις γαιών και αγροκτημάτων και τις μεγάλης κλίμακας δολοφονίες αγροτών στη Νότια Αφρική», έγραψε ο Τραμπ στον λογαριασμό του στο Twitter.

«Η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση κατάσχει αυτή την ώρα γη που ανήκει σε λευκούς αγρότες», πρόσθεσε, εμπνεόμενος από μια εκπομπή για τη Νότια Αφρική που μετέδωσε το συντηρητικό τηλεοπτικό δίκτυο Fox News.

Παραμονές των βουλευτικών εκλογών που θα διεξαχθούν το 2019, ο Νοτιοαφρικανός πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόσα θέλει να επισπεύσει τη μεταρρύθμιση της γης προκειμένου να «διορθώσει τη μεγάλη κοινωνική αδικία» που διαπράχθηκε σε βάρος της μαύρης πλειονότητας κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας και του απαρτχάιντ.

Όπως αναμενόταν, οι αρχές της Πρετόριας αντέδρασαν γρήγορα στο προεδρικό τουίτ: «Η Νότια Αφρική απορρίπτει κατηγορηματικά αυτό το περιορισμένο όραμα που μοναδικό σκοπό έχει να διχάσει το έθνος και να μας υπενθυμίσει το αποικιοκρατικό παρελθόν μας», έγραψε η κυβέρνηση στο Twitter, προτού υποσχεθεί ότι η αγροτική μεταρρύθμισή της θα είναι «προσεκτική και περιεκτική».

Η υπουργός Εξωτερικών Λιντίουε Σισούλου εξέφρασε τη λύπη της για τα «ατυχή» σχόλια του Ντόναλντ Τραμπ που βασίστηκαν «σε λανθασμένες πληροφορίες» και απαίτησε «διευκρινίσεις» από την Ουάσινγκτον.

«Μην αγγίζετε τις νοτιοαφρικανικές υποθέσεις!» είπε απευθυνόμενος στον Αμερικανό πρόεδρο ο επικεφαλής των Μαχητών για την οικονομική ελευθερία (EFF, ριζοσπαστική αριστερά) Τζούλιους Μαλέμα. «Δεν σας φοβόμαστε», πρόσθεσε, χαρακτηρίζοντάς τον «παθολογικό ψεύτη».

Η αντιπαράθεση επηρέασε την Πέμπτη το νοτιοαφρικανικό ραντ το οποίο έχασε σχεδόν το 2% της αξίας του στη διάρκεια του πρωινού έναντι του αμερικανικού δολαρίου, προτού ανακάμψει στη συνέχεια.

Η μεταρρύθμιση του Ραμαφόσα έχει σκοπό να διορθώσει τις εδαφικές ανισορροπίες στη Νότια Αφρική, όπου η λευκή μειονότητα (8% του πληθυσμού) κατέχει το 72% των αγροκτημάτων έναντι μόνο 4% για τους μαύρους (80% του πληθυσμού), σύμφωνα με την κυβέρνηση.

Έτσι ο πρόεδρος αποφάσισε να απαλλοτριώσει τα μεγάλα αγροκτήματα χωρίς να αποζημιώνει τους ιδιοκτήτες τους και ελπίζει να τροποποιήσει το Σύνταγμα με αυτό τον σκοπό.Οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη αλλά, αντίθετα απ΄ό,τι λέει ο Τραμπ, το σχέδιο δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί.

Μάλιστα την Τετάρτη ο Νοτιοαφρικανός πρόεδρος επιβεβαίωσε ενώπιον του κοινοβουλίου την πρόθεσή του να προχωρήσει σε «απαλλοτριώσεις χωρίς αποζημίωση» απορρίπτοντας όμως κάθε εθνικοποίηση και υποσχέθηκε να «ενισχύσει τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα».

Πολλοί μαύροι χαιρετίζουν τη μεταρρύθμιση, όμως οι λευκοί εκφράζουν ανοικτά την ανησυχία τους. Φοβούνται επανάληψη των βίαιων εκδιώξεων λευκών αγροτών στις αρχές του 2000 στη γειτονική Ζιμπάμπουε από το καθεστώς του Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Η λευκή μειονότητα καταγγέλλει επίσης τη βία, θύματα της οποίας είναι συχνά οι γεωργοί σε αγροτικές περιοχές της χώρας, ένα πολύ αμφιλεγόμενο θέμα.

Συνολικά 74 αγρότες, σύμφωνα με την αστυνομία, σκοτώθηκαν το 2016 και το 2017 στη Νότια Αφρική, σχεδόν στο σύνολό τους λευκοί, κατά την οργάνωση AfriForum που υπερασπίζεται τη μειονότητα.

Την Τετάρτη ο Σίριλ Ραμαφόσα κατηγόρησε την AfriForum ότι «διαδίδει ψέματα και φήμες» λέγοντας «στο εξωτερικό πως το ANC θέλει να προσχωρήσει σε μαζικές απαλλοτριώσεις».

Ο αντιπρόεδρός του Ντέιβιντ Μαμπούζα προχώρησε ένα βήμα πιο πέρα εξαπολύοντας επίθεση εναντίον «εκείνων που διαστρεβλώνουν το νόημα της αγροτικής μεταρρύθμισής μας στο εξωτερικό και διαδίδουν ψέματα για τους “λευκούς αγρότες” που απειλούνται από την ίδια την κυβέρνησή τους».

Αντίθετα, ο επικεφαλής της AfriForum, αντιπροσωπεία της οποίας έκανε πρόσφατα περιοδεία προώθησης στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξέφρασε την ικανοποίησή της για την παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ.

«Έχουμε ανάγκη τη διεθνή υποστήριξη (…) προκειμένου να αποτρέψουμε μια κατάσταση όπου οι ηγέτες μας θα ξεκινούσαν μια καταστροφική οικονομική πολιτική πανομοιότυπη με εκείνες που είδαμε στη Βενεζουέλα ή στη Ζιμπάμπουε», δήλωσε ο Κάλιε Κρίελ στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Το ευαίσθητο θέμα της γης είχε ήδη προκαλέσει τον Μάρτιο πολεμική ανάμεσα στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία.

Υπουργός της κυβέρνησης της Καμπέρα προκάλεσε τη μήνιν της Πρετόρια όταν πρότεινε τη φιλοξενία λευκών Νοτιοαφρικανών γεωργών οι οποίοι, όπως είπε, «διώκονται» στη χώρα τους.