Στην 20η επέτειο του Stanford Repertory Theater (SRT), ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής Rush Rehm διοργανώνει το πιο φιλόδοξο μέχρι σήμερα καλοκαιρινό φεστιβάλ. Η φετινή διοργάνωση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων διεθνών δράσεων, και την παρουσίαση της παράστασης «Hecuba/ Εκάβη» του Ευριπίδη στις 7, 8 και 9 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης.

Η παράσταση «Hecuba/ Εκάβη» είναι καρπός της πολυετούς συνεργασίας μεταξύ του Stanford Repertory Theater και του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, την οποία ξεκίνησε και καλλιέργησε η έμπειρη καλλιτεχνική συνεργάτης του SRT και του ΙΜΚ, Κατερίνα Ζαχαρία, Καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Loyola Marymount University στο Λος Άντζελες.

Στον εμβληματικό ρόλο της Εκάβης πρωταγωνιστεί η ηθοποιός Κερασία Σαμαρά. Μαζί της, στους ρόλους του Οδυσσέα και του Πολυμήστορα, ο Σωκράτης Αλαφούζος. Το αμιγώς ελληνικό καστ, συμπληρώνει ομάδα δέκα ηθοποιών. Με σαγηνευτική μουσική, δυναμική χορογραφία και εμπνευσμένα οπτικά εφέ, η παράσταση τονίζει τις συνέπειες του πολέμου πάνω στις γυναίκες που καλούνται να περισυλλέξουν ό,τι καταφέρουν να σώσουν και να προχωρήσουν.

Λίγο πριν ανέβει στη σκηνή του Ιδρύματος Κακογιάννη, η Κερασία Σαμαρά μιλάει στα «Νέα» για τις ιδιαιτερότητες της αγγλόφωνης «Έκαβης», τα στοιχεία της ηρωίδας της αλλά και τις ομοιότητες με τις σημερινές καταστάσεις.

1. Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε ερμηνεύοντας μια αρχαία ελληνική τραγωδία στα αγγλικά;

Η ερμηνεία ενός τέτοιου ρόλου είναι ήδη μια απαιτητική πρόκληση, στην γλώσσα μας. Θέλουμε ή δεν θέλουμε, είναι ή δεν είναι καλό αυτό, είμαστε εξοικειωμένοι ως θεατές και ως ηθοποιοί και με το είδος, αλλά και με τον ήχο που προήλθε από την θεατρική μας παράδοση και κατά κάποιον τρόπο μονιμοποιήθηκε ως δόκιμος. Μορφές και ερμηνείες, έστω και ως απόηχοι, μας ακολουθούν, μέσα από την συλλογική μας μνήμη. Όταν παρεισφρέει η ξένη γλώσσα, ο ηθοποιός αναγκάζεται να ανακαλύψει εκ νέου κάθε έννοια, για να μπορέσει να την αποδώσει εν θερμώ μέσα από τον νέο ήχο που έχει στη διάθεσή του. Ταυτόχρονα συμβαίνει και κάτι άλλο : αναγκαστικά παίρνει μια απόσταση από τον εαυτό του και από το ρόλο, καθώς τα εκφραστικά του μέσα, εν προκειμένω η γλώσσα, συγγενεύουν περισσότερο με το στοιχείο του «ανοίκειου». Αυτό είναι κάτι πολύ χρήσιμο για να ξεπεράσει κανείς το «αυτονόητο», που καταστρέφει κάθε έννοια δημιουργίας.

2. Είναι διαφορετική η οπτική της παράστασης που σας μεταφέρουν οι Αμερικανοί συνεργάτες οι οποίοι δεν έχουν τα αντίστοιχα βιώματα παρουσίασης αρχαίων ελληνικών έργων κλασικότροπα;

Δεν θα έλεγα κάτι τέτοιο. Ο Rush Rehm και η Aleta Hayes,ο σκηνοθέτης και η χορογράφος αντίστοιχα που δουλεύουν τώρα μαζί μας, πρεσβεύουν αυτό που οι περισσότεροι καλλιτέχνες σήμερα έχουν αποδεχθεί όσον αφορά στο αρχαίο δράμα, ότι δηλαδή αποδίδεται εν θερμώ και υπό έλεγχο, με σκοπό ένα δημιουργικό, από ψυχής, αναγνωρίσιμο ή μη σχήμα, που αντιπροσωπεύει την μάσκα που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας. Η αρχαία τραγωδία είναι πλασμένη έτσι ώστε μέσα από τον έρρυθμο, ποιητικό λόγο, την φιλοσοφία, την μουσική και την όρχηση, πέρα και πάνω απ’ όλα αυτά, να σου τρυπάει την καρδιά. Και αυτό, μπορείς να το ανιχνεύσεις ή να το αμφισβητήσεις κρατώντας τις αποστάσεις σου, όμως αν το αρνηθείς εντελώς, φθάνεις τελικά μάλλον σε κάποιο λόγιο μόρφωμα, και όχι σ’ αυτό το μεγαλειώδες και βαθιά ανθρώπινο ποιητικό αριστούργημα που έφθασε μέχρι τα δικά μας χέρια. Ευτυχώς, οι συνεργάτες μας εδώ, είναι της ίδιας λογικής.

3. Με τη μουσική, τη χορογραφία και τα οπτικά εφέ χτίζετε μια σύγχρονη προσέγγιση της τραγωδίας ή διατηρείτε το κλασικό της ύφος;

Θα έλεγα ότι δεν απομακρυνόμαστε από την κλασική ματιά πάνω στο είδος, διακρίνω όμως ένα είδος , ας πούμε, κομψότητας, που αφορά στην καθαρογραμμένη ανέλιξη της σκέψης και του ψυχισμού, αλλά και στην οπτική πλευρά της παράστασης, στην κινησιολογία και στο μουσικό στοιχείο, που αξιοποιεί μοτίβα από την δική μας μουσική παράδοση.

4. Η Εκάβη ζει τις συνέπειες του Τρωικού Πολέμου. Η ζωή της έχει μηνύματα που θα μπορούσαν να μοιάζουν σημερινά;

Βέβαια. Η Εκάβη είναι το ίδιο το πένθος, η οιμωγή, το μεδούλι της θλίψης. Και μιλάμε βέβαια για την πανανθρώπινη θλίψη, για το οικουμενικό πένθος, γι αυτό που νιώθει κανείς όταν απέναντί του ορθώνεται, μέσα από την μορφή του πολέμου, της πείνας, της μετανάστευσης η αποτυχία του ανθρώπινου γένους στο να διατηρήσει την ενότητά του. Είναι το πένθος του αποχωρισμού του ατόμου από την κοινότητα. Σήμερα, όπως σε κάθε ιστορική περίοδο, είμαστε υπόλογοι και ανήμποροι απέναντι στις καταστροφές που προκαλεί ο ίδιος ο άνθρωπος στους συνανθρώπους του και στον πλανήτη γενικότερα. Η Εκάβη είναι σήμερα το θύμα. Όμως γυρίζει ο τροχός, μας λέει, και, όσο υπάρχει μίσος και διεκδίκηση ατομικού συμφέροντος, κινδυνεύεις αύριο να είσαι εσύ η η εκπεπτωκυία βασίλισσα, που κάποτε ζούσε στον αδιατάρακτο παράδεισό της.

5. Το προσφυγικό ζήτημα περνάει σαφώς μέσα από την τραγωδία του Ευρυπίδη. Ερμηνεύοντας την Εκάβη που βρίσκεται σε κατάσταση προσφυγιάς, πώς συνδέεστε με το συγκεκριμένο θέμα που σήμερα αφορά εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο;

Το μεγαλειώδες σ’ αυτό το έργο είναι το βαθιά ανθρώπινο στοιχείο του, που ισοπεδώνει τις διαφορές. Η Εκάβη, η βασίλισσα των εχθρών Τρώων απογειώνει την μεγαλοσύνη του «ξένου». Ξέρουμε από πού ερχόμαστε αλλά όχι προς τα πού πηγαίνουμε. Ο χορός των Τρωαδιτισσών γυναικών κάποια στιγμή περιγράφει με ανατριχιαστικά ρεαλιστικό τρόπο την ώρα της απροσδόκητης εισβολής, που συνέβη ενώ οι γυναίκες επιδίδονταν αμέριμνα στις καθημερινές ειρηνικές τους ασχολίες. Και σ’ ένα άλλο στάσιμο, αυτές οι δήθεν βάρβαρες, σκλάβες πια των Αχαιών, συμπονούν τις Ελληνίδες Σπαρτιάτισσες : «Πόνοι πολλοί μας χτύπησαν, κι άλλοι θα ‘ρθουν…

Όμως και πλάι στου Ευρώτα τα γάργαρα νερά Σπαρτιάτισσες μανάδες χτυπούν από τον πόνο τα ολόλευκα κεφάλια τους, στενάζουν και θρηνούν για τα χαμένα τέκνα.» Άνθρωποι. Ξένοι, αλλά γνώριμοι. Σήμερα, εσύ, αύριο εγώ. Όλοι με τα κεκτημένα μας να απειλούνται από τη μοίρα. Με μία δαμόκλειο σπάθη καθημερινά απάνω από την μικρή, προσωπική μας ευτυχία. Γι αυτό, πάνω απ’ όλα, άνθρωποι. Που γίνονται μέσα από την ποίηση, έννοιες και παγκόσμια σύμβολα.

Τελευταία Νέα