Αναζήτηση
Στο Ηρώδειο, την Πέμπτη 4 Οκτωβρίου κλείνει την καλοκαιρινή της περιοδεία η παράσταση «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη. Ο Αλέξανδρος Ρήγας σκηνοθετεί τις αρχαίες μα τόσο μοντέρνες, τις πολιτικοποιημένες μα τόσο αθώες, τις ατίθασες, τις ανέμελες, τις δυνατές, τις προφητικές «Εκκλησιάζουσες».
Πρόκειται για μία από τις εμβληματικότερες πολιτικές σάτιρες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Μία κωμωδία που φέρνει στο προσκήνιο τις γυναίκες. Που τολμάει να «εκθέσει» και να εκθειάσει την δημοκρατία, προπαγανδίζοντας κατ’ ουσίαν την ίδια της τη δύναμη ως ταυτόχρονη αδυναμία της και ανάποδα.
Σύμφωνα με την ιστορία του έργου, οι γυναίκες αποφασίζουν να πάρουν τα ηνία της πόλης. Με ηγέτιδα την πολυμήχανη Πραξαγόρα καταφέρνουν το ακατόρθωτο. Χωρίς καμία επανάσταση. Χωρίς κανέναν πόλεμο. Χωρίς κανέναν εκβιασμό… οι γυναίκες ντύνονται άντρες και παρεισφρέουν στην Εκκλησία του δήμου, ψηφίζοντας νόμο ώστε η εξουσία της πόλης να περάσει στα χέρια των γυναικών.
Ο Αριστοφάνης προτείνει την ισότητα, την οικονομική και ερωτική κοινοκτημοσύνη, εξαίρει τη δημοκρατία, προλαβαίνει το φεμινιστικό κίνημα κατά κάτι αιώνες, στήνει ένα σχεδόν αστυνομικό σκηνικό με παρασκηνιακές δράσεις και επιβεβαιώνει ότι το χιούμορ και η κωμωδία είναι άρρηκτα δεμένα με την ευφυΐα, με τον πολιτισμό, με την εξέλιξη, με το ίδιο το DNA των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Την ίδια στιγμή στήνει στον τοίχο τους σ σύγχρονούς του Αθηναίους, καυτηριάζοντας ανελέητα τον άσχημό τους εαυτό, που τον θεωρεί υπεύθυνο για τα δεινά της φυλής.
Για όλα αυτά τα ζητήματα που βάζει στο τραπέζι η παράσταση, μιλάει στα «Νέα» ο πρωταγωνιστής της, Αντώνης Λουδάρος.
1. Υποδυόμενος το ρόλο μιας γυναίκας, πώς καταφέρνετε να είστε κωμικός χωρίς ωστόσο να μην βγαίνει μια τραβηγμένη εικόνα;
Η Πραξαγόρα που υποδύομαι στην παράσταση είναι ένας σύνθετος ρόλος με διαρκείς αναφορές στη γυναικεία εφευρετικότητα, που όμως κρύβει και αρκετές παγίδες για έναν ηθοποιό. Είναι ένας ρόλος – πρόκληση γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος της καρικατούρας ή της τραβηγμένης εικόνας, όπως λέτε. Το στοιχείο της υπερβολής είναι σύμφυτο με το λόγο του Αριστοφάνη, αλλά τα όρια ανάμεσα στην επιτυχή ερμηνεία και τη γελοιοποίηση είναι πολύ λεπτά. Αυτή ήταν και η δική μου αγωνία όταν ξεκίνησα να μελετάω το συγκεκριμένο ρόλο. Δεν ξέρω να σας απαντήσω εάν έχω καταφέρει να αποφύγω όλες τις παγίδες. Κάθε βράδυ έχω την ίδια αγωνία και κάθε παράσταση είναι πάντοτε ένα νέο στοίχημα. Πάντως μου αρέσει πολύ να μεταμφιέζομαι και να αλλάζω επάνω στη σκηνή. Το απολαμβάνω σα μικρό παιδί και αυτή είναι η μαγεία του επαγγέλματός μας. Τώρα, όσον αφορά στην επιτυχία ή μη του εγχειρήματος, αυτή εναπόκειται στην κρίση του θεατή…
2. Πώς τα τραγούδια και οι μουσικές από την Ελλάδα δένουν με το σατιρικό κείμενο του Αριστοφάνη;
Εδώ, ο σκηνοθέτης μας έκανε τα μαγικά του και έφτιαξε έναν κόσμο γεμάτο μελωδίες και μουσικές από την πλούσια ελληνική παράδοση που «συνομιλούν» αρμονικά με το αριστοφανικό κείμενο, τονίζοντας την ιστορική συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού μέσα στο χρόνο. Στην παράσταση ακούγονται όλων των ειδών ελληνικές μουσικές. Επίσης, οι παραδοσιακοί χοροί απογειώνουν τα λόγια του Αριστοφάνη με έναν τρόπο μοναδικό και ξεσηκωτικό για το κοινό. Σε πολλές παραστάσεις, ο κόσμος συμμετείχε στα τραγούδια και τους χορούς από τις κερκίδες, χαρίζοντάς μας μοναδικές στιγμές!
3. Ποιες άλλες επίκαιρες πινελιές έχουν μπει γενικότερα στην σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ρήγα;
Ο Αλέξανδρος κατόρθωσε να δημιουργήσει μία παράσταση με άμεσες αναφορές στο σήμερα και την τρέχουσα πραγματικότητα, σεβόμενος ταυτόχρονα το πνεύμα και τη δομή του αριστοφανικού κειμένου. Έφτιαξε μία πολύ σύγχρονη παράσταση, που η διαδρομή της έδειξε ότι αφορά πολύ τους σημερινούς θεατές. Δώσαμε πάνω από πενήντα παραστάσεις ανά την Ελλάδα και η αποδοχή του κόσμου ήταν συγκινητική. Οι Εκκλησιάζουσες που θα παρουσιάσουμε τώρα στο Ηρώδειο, ολοκληρώνοντας μία μεγάλη περιοδεία, θίγουν ζητήματα που ταλαιπωρούν την Ελλάδα της κρίσης των αξιών και της οικονομικής λιτότητας, με μία σκηνοθετική ματιά αισιόδοξη και με σεβασμό στην παράδοση και τον πολιτισμό του τόπου μας.
4. Στην Ελλάδα και γενικότερα έναν κόσμο που οι γυναίκες δεν τυχαίνουν πάντα ισότιμης μεταχείρισης με τους άνδρες, το συγκεκριμένο έργο του Αριστοφάνη πόσο επίκαιρο γίνεται;
Σίγουρα, από την εποχή της Πραξαγόρας έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα καθώς οι γυναίκες δεν είναι πλέον αποκλεισμένες από το δημόσιο βίο. Πολλές γυναίκες σήμερα διαπρέπουν σε σημαντικούς τομείς της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής μας ζωής. Οπωσδήποτε, στην κοινωνία μας δεν είναι όλα ιδανικά και δίκαια. Το έργο, όμως, στην ουσία του δεν μιλάει τόσο για το γυναικείο ζήτημα, όσο για τη φύση της απόλυτης εξουσίας και τη διαφθορά που επιφέρει η κατάχρησή της. Ο Αριστοφάνης, τονίζει ότι η εξουσία και η πολιτική δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η ίδια η Πραξαγόρα δεν κατορθώνει να βγει αλώβητη από το πολιτικό παιχνίδι και σταδιακά διαφθείρεται. Αν και πολυμήχανη στο κυνήγι για την απόκτηση της αρχής, αποδεικνύεται τρομερά «λίγη» και αφελής κατά τη διαχείρισή της και στο τέλος, μοιραία, εκπίπτει. Από αυτή τη σκοπιά, λοιπόν, το έργο είναι εξαιρετικά επίκαιρο.
5. Στο έργο όλα τα κακώς κείμενα της Αθήνας βγαίνουν στη φόρα. Πόσο εύκολο είναι να γίνει η αυτοκριτική μιας πόλης μέσω του Αριστοφάνη όταν χιλιάδες χρόνια αργότερα, η κατάσταση δεν έχει αλλάξει αρκετά;
Θα σας απαντούσα ότι είναι μάλλον αρκετά εύκολο, διότι το κείμενο του Αριστοφάνη είναι σα να γράφτηκε εχθές όταν αναφέρεται σε ζητήματα όπως η κακοδιαχείριση, η διαφθορά και η πολιτική αναξιότητα και υποβάθμιση. Αυτή η επικαιρότητα είναι που αποδεικνύει και το μεγαλείο του ποιητή. Τα έργα του θα μας αφορούν πάντα και θα παίζονται ξανά και ξανά, γιατί μιλούν για ανθρώπινα (θα προσέθετα και «ελληνικά») πάθη που δυστυχώς δεν αλλάζουν όσα χρόνια, αιώνες, χιλιετίες κι αν περάσουν! Ο στόχος ο δικός μας, είναι, φεύγοντας ο θεατής από την παράσταση να έχει διασκεδάσει, αλλά κυρίως να έχει προβληματιστεί γύρω από όλα αυτά τα θέματα.
6. Κατά τη γνώμη σας, μια σημερινή πόλη που θα κυβερνιόταν από γυναίκες, θα είχε καλύτερη τύχη από αυτήν που βλέπουμε να ορίζουν τώρα οι άνδρες;
Δεν πιστεύω ότι είναι θέμα φύλου το όλο ζήτημα. Το θέμα είναι να βρεθούν προσωπικότητες με όραμα, πυγμή και σοβαρότητα, που θα είναι διατεθειμένες να εργαστούν σκληρά και με προσωπικό μάλιστα κόστος. Δυστυχώς, τέτοιες προσωπικότητες μεγάλου βεληνεκούς δεν αφθονούν σήμερα στην «πόλη» μας.
