Αναζήτηση
Ένα διήγημα διαλόγου ήθελε να δημιουργήσει ο Θανάσης Λάλας με το βιβλίο του «Γιώργος Νταλάρας… και το καλοκαίρι κρυώνω! Ή αλλιώς: Μισός αιώνας ελληνικό τραγούδι» και το πέτυχε απόλυτα.
Ο δημοσιογράφος, που καθιέρωσε τις μεγάλες σε έκταση συνεντεύξεις με σημαντικές προσωπικότητες, επανέρχεται με ένα αρκετά διαφορετικό εγχείρημα. Τουλάχιστον όσον αφορά τις εκδοτικές προσπάθειες αυτοβιογραφίας προσώπων που για διαφορετικούς ο καθένας λόγους απασχολεί την κοινή γνώμη για δεκαετίες.
Το βιβλίο του Λάλα –κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός- έχει διαφορές από τις κλασικές αυτοβιογραφίες στη δομή και στην ουσία του.
Το πιο σημαντικό είναι ότι ο συγγραφέας έχει τον πρώτο ρόλο και όχι ο αυτοβιογραφούμενος. Όπως εξηγεί στο in.gr ο κ. Λάλας, το βιβλίο «δεν στηρίζεται στο τι λέει ο αυτοβιογραφούμενος για τη ζωή του, αλλά τι επιλέγει να πει για τη ζωή του ένας άλλος άνθρωπος. Αυτό έχει πολύ μεγάλη διαφορά από αυτό που λέμε κλασική αυτοβιογραφία».
Από τα περιεχόμενα κιόλας καταλαβαίνει κανείς ακριβώς αυτό που ήθελε να πετύχει ο συγγραφέας. 121 αυτοβιογραφικά διηγήματα διαλόγου, 112 μοναδικές φωτογραφικές αφηγήσεις και 18 προσωπικές λίστες. Όλα αυτά σε 410 σελίδες που διαβάζονται απνευστί αλλά και αποσπασματικά.
Άλλωστε αυτός ήταν και ο στόχος του συγγραφέας. «Προσπάθησα να κάνω ένα είδος που μπορεί να διαβαστεί από διαφορετική σελίδα κάθε φορά. Σε όποια σελίδα και να ανοίξει ο αναγνώστης μπορεί να μάθει κάτι για τον άνθρωπο για τον οποίο μιλάμε. Μπορείς να επιλέξεις να διαβάσεις μόνο τέσσερις σελίδες, μπορείς όμως και ολόκληρο με τον κλασικό τρόπο».
Μιλώντας με τον κ. Λάλα καταλαβαίνω ότι η συγκεκριμένη φόρμα γραφής τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Πολύ περισσότερο από την δημιουργία μιας ακόμα αυτοβιογραφίας. Άλλωστε ο ίδιος μετά από 3.500 συνεντεύξεις έχει πλούσιο υλικό για δεκάδες ανθρώπους και θα μπορούσε πολύ εύκολα να φτιάξεις αυτοβιογραφίες κλασικής δομής.
Αλλά ο δικός του στόχος ήταν μια περισσότερο φωτογραφική αφήγηση. Όπως αναφέρει ο ίδιος: «Είναι σαν να πέφτουμε μέσα σε ένα φωτογραφικό άλμπουμ και μέσα από αυτό να αφηγούμαστε πράγματα και καταστάσεις». Για αυτό και οι 112 μοναδικές φωτογραφικές αφηγήσεις μας επιτρέπουν να διεισδύσουμε με τρόπο στον ζωή αλλά και τον ψυχισμό του Νταλάρα που θα ήταν πολύ δύσκολο σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση.
Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις λίστες, κατά τη γνώμη μου στο πιο ενδιαφέρον μέρος του βιβλίου. Λίστες τις οποίες αποφάσισε ο κ. Λάλας και ο Νταλάρας συμπλήρωσε με προθυμία. Λίστες για τα αγαπημένα του τραγούδια, τις φωνές που ξεπερνούν τα όρια, όσα θέλει να κάνει πριν πεθάνει. «Λίστες που έχουν μια ελαφράδα αλλά και κάτι πολύ ουσιαστικό.
Η ιδέα για το συγκεκριμένο είδος αυτοβιογραφίας ανήκει στον ίδιο τον συγγραφέα. Μετά το βιβλίο του «Στην πεδιάδα του Ιονίου» για τον Κουνέλλη επιστρέφει με αυτό για τον Νταλάρα και η προσπάθεια θα έχει και συνέχεια. «Με ενδιαφέρει πολύ να κάνω μια σειρά από βιβλία που να τα διαβάζει κανείς σαν μικρά διηγήματα διαλόγου. Η ζωή σαν μυθιστόρημα με αφορμή ένα πρόσωπο» μας εξηγεί ο κ. Λάλας.
Γιατί όμως η αρχή έγινε με τον Νταλάρα; «Γιατί είναι ο Νταλάρας» μας απαντάει γελώντας και συνεχίζει: «Από 1982 τον έχω συναντήσει 20-30 φορές και έχει την ιδιομορφία ότι ο είναι ένας βαθιά εξελισσόμενος συνομιλητής. Ενώ κάνεις μια κουβέντα μαζί του για ένα θέμα και έχει πλήρη άγνοια όταν τον ξανασυναντάς βλέπεις ότι εκεί που υστερούσε πριν τώρα έχει εντρυφήσει. Έχει φροντίσει να μάθει τα πάντα. Έτσι αντιμετωπίζει τα θέματα που αγνοεί. Είναι φιλομαθής και κοιτάει πως μπορεί να προχωρήσει ο εαυτός του».
Αναρωτιέμαι πως κατάφερε ο κ. Λάλας να γράψει 410 σελίδες για τον Νταλάρα χωρίς σε καμία περίπτωση να τον αγιοποιεί. Οι περισσότερες αυτοβιογραφίες έχουν την τάση να αφήνουν στην άκρη αδυναμίες και ελαττώματα και να φτιάχνουν ένα προφίλ που μοιάζει εξωπραγματικό.
Αντίθετα σε αυτήν την περίπτωση τα «κουσούρια» του καλλιτέχνης είναι μέρος της προσωπικότητας που σκιαγραφείται. «Έχω την εντύπωση ότι κάποιος είναι άγιος, επειδή κατοικείται από έναν διάβολο» αναφέρει ο συγγραφέας και εξηγεί: «Οι μεγάλοι άνθρωποι είναι ελαττωματικοί. Είναι ακριβώς το αντίγραφο της ανθρώπινης φύσης που κουβαλάει όλα τα ελαττώματα, αλλά έχουν μια εσωτερική βιοτεχνία μετατροπής των ελαττωμάτων σε προτέρημα». Για αυτό άλλωστε μας κεντρίζει τόσο πολύ το ενδιαφέρον η ζωή και το έργο. Οι σπουδαίοι άνθρωποι έχουν με έναν μοναδικό τρόπο μεταφέρει μεγάλα έργα στο κοινό.
«Τα μεγάλα έργα μας συγκινούν γιατί μας επιτρέπουν να είμαστε ευάλωτοι, να είμαστε φθαρτοί, ενοχικοί και φοβισμένοι. Να τρέμουμε μπροστά στην ανυπαρξία. Αλλιώς ποιος ο λόγος να διαβάσει κάποιος τον Σαίξπηρ, τον Πλάτωνα, τον Τζέιμς Τζόις; Όλη η ιστορία της τέχνης έχει να κάνει με τα 5-6 μεγάλα ερωτήματα που μας απασχολούν όλους. Από τον άνθρωπο που καθαρίζει το δρόμο μπροστά από το σπίτι μας, μέχρι αυτόν που συμμετέχει σε διαστημικό πρόγραμμα στη NASA. Η ιστορία της λογοτεχνίας δεν απευθύνεται σε ειδικούς, αλλά σε ανθρώπους που είναι ανοιχτοί στην άγνοια, στην αγωνία, στην περιέργεια».
Επαναφέρουμε την συζήτηση στον Γιώργο Νταλάρα και στα στοιχεία που τον κάνουν ξεχωριστό καλλιτέχνη μετά από 50 χρόνια πορείας. «Και στην περίπτωση του Νταλάρα και στις άλλες συνεντεύξεις που έχω κάνει, όλοι είχαν κάτι καταφέρει στη ζωή τους. Έχω καταλήξει ότι ο χαρακτήρας τους είναι αυτό που τους οδηγεί. Ο χαρακτήρας τους κάνει αυτό που είναι. Ο Νταλάρας είναι ένας άνθρωπος που έχει τεράστια αγωνία για αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια δική του πατρίδα. Μια πατρίδα που έχει σύνορα, ελαττώματα, ιμπεριλιαστικές διαθέσεις, μια φιλάνθρωπη εστίαση, αλλά όλο αυτό είναι ο χαρακτήρας του Νταλάρα. Με αυτό έχει υπογράψει το έργο του».
Με τον ίδιο τρόπο, όσον αφορά τη δομή αλλά και την ειλικρινή προσέγγιση, ο κ. Λάλας θέλει να γράψει και για άλλες προσωπικότητες. Ο ίδιος πιστεύει αυτό το είδος γραφής και θεωρεί ότι έτσι μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει την ιστορία ενός ήρωα. Και όσον αφορά αυτούς που θα ακολουθήσουν: «Σίγουρα ένα από τα όνειρα μου είναι να ολοκληρώσω την δουλειά που έχω κάνει για τον Ανδρέα Παπανδρέου και να γράψω ένα βιβλίο για τον Στέλιο Καζαντζίδη. Από τον Παπανδρέου έχω συγκεντρώσει 54 ώρες συζήτησης. Θέλω πολύ να βγει αυτή η δουλειά γιατί δείχνει ακριβώς τι γίνεται στο δωμάτιο εξουσίας. Είναι βέβαια μια πολύ σημαντική προσωπικότητα αλλά μέσα από αυτόν αποκαλύπτονται όλα τα καλά και τα κακά που γίνονται σε ένα δωμάτιο εξουσίας»
Ακόμα και από τις εκατοντάδες συνεντεύξεις του κ. Λάλα διαπιστώνει κανείς ότι το πρόσωπο είναι για αυτόν μια αφορμή για να δημιουργήσει έναν ήρωα και να ταξιδέψει μαζί του. Αυτή την προσέγγιση ακριβώς κρατάει και στο βιβλίο για τον Νταλάρα αλλά και σε αυτά που ονειρεύεται να ακολουθήσουν. Και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να δίνει περισσότερη σημασία σε αυτά που λέει ο άνθρωπος και όχι στο ποιος είναι.
Άλλωστε ο κ. Λάλας ήταν και ο αυτός που καθιέρωσε τις μεγάλης έκτασης συνεντεύξεις στα έντυπα. Ο ίδιος θυμάται ότι την πρώτη φορά που δημοσίευσε συνέντευξη στο Βήμα ήταν 9 σελίδες, μια εποχή που οι περισσότερες συνεντεύξεις έπιαναν με τα βίας μισή σελίδα.
Ο κ. Λάλας δεν παραλείπει ποτέ να ευχαριστεί τους ανθρώπους που τον εμπιστεύτηκαν και στήριξαν τη δουλειά του, έτσι ώστε να μπορεί κάθε φορά να έχει την πολυτέλεια να δημιουργεί ήρωες και να αναδεικνύει την ψυχή τους. Όπως ακριβώς κάνει και στη συγκεκριμένη περίπτωση με τον Γιώργο Νταλάρα.
