Η Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΑΣΕ (ODIHR) χαρακτήρισε την αλλαγή των σημείων κλειδιά του εκλογικού νόμου στην Τουρκία – μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές του Ιουνίου – ως προβληματική και αντίθετη προς τα διεθνή πρότυπα.
Σε κοινή τοποθέτηση, οι νομικοί εμπειρογνώμονες υπογράμμισαν ότι τροποποιήσεις τελευταίας στιγμής στον εκλογικό νόμο που έγιναν από τη Τουρκία, διακυβεύουν τη σταθερότητα και τη διάσταση δικαιοσύνης του εκλογικού συστήματος καθώς και τα περιθώρια των κομμάτων στη διαδικασία του προεκλογικού αγώνα. Επιπλέον, μπορούν να αποβούν επιζήμιες για μια εμπεριστατωμένη και περιεκτική εκλογική διαδικασία.
Επίσης, η επιτροπή σημειώνει πως οι αλλαγές τελευταίας στιγμής των εκλογικών κανόνων μπορεί να εκληφθούν ως πολιτική διαστρεύλωση, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στην εκλογική διαδικασία και τα αποτελέσματα. Οι τροποποιήσεις τελευταίας στιγμής μειώνουν επίσης την ευκαιρία για όσους συμμετέχουν στις εκλογές να εξοικειωθούν με τους νέους κανόνες, καθώς και να περιορίσουν τον χρόνο που απαιτείται για διοικητικές προετοιμασίες – συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και της ενημέρωσης και εξοικείωσης των ψηφοφόρων.
Ωστόσο, οι τροπολογίες που εγκρίθηκαν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους περιλάμβαναν ορισμένα θετικά βήματα. Μεταξύ αυτών ήταν η μείωση του ελάχιστου ορίου ηλικίας για εκλογή στο κοινοβούλιο, η δυνατότητα ανεξάρτητων υποψηφίων να είναι υποψήφιοι για το αξίωμα του προέδρου και η πρόβλεψη ψηφοφορίας με κινητές ψηφοφορίες.
Με την επισήμανση των διεθνών προτύπων σχετικά με την εκλογική μεταρρύθμιση, η επιτροπή διατυπώνει τέσσερις βασικές συστάσεις προς τις τουρκικές αρχές όσον αφορά τις τροπολογίες αυτές:
– να επανεξετάσει τη σύνθεση της εκλογικής διοίκησης, προκειμένου να διασφαλίσει καλύτερα την αμεροληψία της
– να επανεξετάσει το κατώτατο όριο όσον αφορά τις εκλογές στο κοινοβούλιο, το οποίο παραμένει εξαιρετικά υψηλό (έστω και αν ελαφρώς μετριάζεται από τη δυνατότητα σύστασης συμμαχιών που εισάγουν οι τροπολογίες)
– να επανεξετάσει τους κανόνες σχετικά με το προσωπικό επιβολής του νόμου, που εισέρχεται σε εκλογικά κέντρα
– να εφαρμόσει αυστηρούς, σαφείς και αντικειμενικούς κανόνες για τη μετεγκατάσταση των εκλογικών τμημάτων για λόγους ασφάλειας.
Περαιτέρω συστάσεις ενθαρρύνουν την υποχρεωτική σφράγιση των ψηφοδελτίων, τροποποιώντας τους κανόνες σχετικά με το μέγεθος, την ικανότητα και την εκχώρηση των εκλογικών τμημάτων και χωρίς να απαιτούν από τους ανεξάρτητους προεδρικούς υποψηφίους να καταβάλλουν προκαταβολή πριν από την εγγραφή τους, καθώς και την τήρηση της συνταγματικής απαγόρευσης των καθυστερημένων αλλαγών στην εκλογική νομοθεσία μελλοντικώς.
Σημειώνεται ότι η σημερινή γνώμη ζητήθηκε από την επιτροπή παρακολούθησης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΣΣΕ) τον Μάιο του 2018.
Η γνωμοδότηση καλύπτει δύο δέσμες τροπολογιών, που εγκρίθηκαν στις 13 Μαρτίου και 25 Απριλίου 2018, καθώς και τα αποτελέσματα της συνταγματικής μεταρρύθμισης του 2017 στην Τουρκία σχετικά με την υπάρχουσα εκλογική νομοθεσία. Δεν πρόκειται για πλήρη και ολοκληρωμένη αναθεώρηση ολόκληρου του νομικού πλαισίου που διέπει τις εκλογές στη χώρα.
Το πλήρες κείμενο της γνωμοδότησης θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της Επιτροπής της Βενετίας την Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου.
