Συντάξεις και εισφορές : Οι 10 ανατροπές που έρχονται το 2019

Δέκα ανατροπές σε συντάξεις και εισφορές φέρνει το 2019, έτος κατά το οποίο θα κριθεί οριστικά το καυτό ζήτημα της επιστροφής των αναδρομικών σε συνταξιούχους και δημοσίους υπαλλήλους από τα κομμένα δώρα των Μνημονίων. «ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν σήμερα όλες τις αλλαγές στις συντάξεις και στις εισφορές που έρχονται από την Πρωτοχρονιά και θα επηρεάσουν εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους.

Το νέο έτος θα καταβληθεί για τελευταία φορά το ΕΚΑΣ στους χαμηλοσυνταξιούχους, θα συνεχιστεί ή αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, θα κλιμακωθεί η εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου με σοβαρές μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, στα εφάπαξ, στις συντάξεις χηρείας καθώς και στις καταβαλλόμενες νέες κύριες συντάξεις. Παράλληλα δεν θα γίνει η μείωση της προσωπικής διαφοράς για τους παλιούς συνταξιούχους, ενώ η αναμενόμενη απόφαση του ΣτΕ για τα αναδρομικά θα αποτελέσει πυξίδα για το τι μέλλει γενέσθαι σχετικά με την επιστροφή ή μη των ήδη κομμένων δώρων σε υπαλλήλους του Δημοσίου και σε συνταξιούχους. Επίσης το νέο έτος θα υπάρξει μια μείωση στις ασφαλιστικές εισφορές περίπου 250.000 ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων, ενώ θα έρθει ψαλίδι εις βάρος των εργαζομένων στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα στο Δημόσιο.

Αναδρομικά, πάγωμα, μειώσεις και αυξήσεις

Αναστολή περικοπών συντάξεων

Kαταργούνται από 1-1-2019 οι διατάξεις που προέβλεπαν τη μείωση της προσωπικής διαφοράς στο πλαίσιο του επανυπολογισμού των συντάξεων για τους παλιούς συνταξιούχους. Η ρύθμιση αυτή δεν αφορά όσες νέες συντάξεις εμφάνισαν αρνητική προσωπική διαφορά κάτω από 20%. Αυτές θα παραμείνουν μειωμένες στο ακέραιο.

Αυξήσεις θα καταβληθούν το νέο έτος σε περίπου 600.000 συνταξιούχους

Οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι μετά τον επανυπολογισμό των συντάξεών τους με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου θα λάβουν αυξήσεις στις αποδοχές τους, οι οποίες όμως θα τους καταβληθούν τμηματικά σε βάθος 5ετίας, δηλαδή από το 2019 μέχρι το 2023. Κι αυτό καθώς προέκυψε, λόγω του επανυπολογισμού των καταβαλλόμενων αποδοχών τους, ότι δικαιούνται υψηλότερη σύνταξη από αυτή που λαμβάνουν σήμερα (προέκυψε δηλαδή θετική προσωπική διαφορά).

Ειδικότερα:

n Η μεγαλύτερη κατηγορία από τους δικαιούχους αυξήσεων είναι αυτή που αφορά περίπου 400.000 χαμηλοσυνταξιούχους (με απολαβές από 420-500 ευρώ τον μήνα), οι οποίοι δικαιούνται αυξήσεις ύψους 50 ευρώ τον μήνα. Η πρώτη καταβολή θα ανέρχεται σε ποσό 10 ευρώ στις 1/1/2019, ενώ αντίστοιχο ποσό θα προστίθεται στη σύνταξή τους στις αρχές των επόμενων 4 ετών έως το 2023. Ετσι η πλήρης καταβολή της αύξησης των 50 ευρώ τον μήνα θα ολοκληρωθεί το 2023. Στους παραπάνω συνταξιούχους γήρατος περιλαμβάνονται και αρκετές δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι από τις 280.000 που ελάμβαναν το ΕΚΑΣ (κυμαίνονταν από 30-200 ευρώ τον μήνα), το οποίο τους κόπηκε με απαίτηση των θεσμών ως προαπαιτούμενο του τρίτου Μνημονίου.

n Περίπου 180.000 συνταξιούχοι χηρείας που σήμερα λαμβάνουν 260 ευρώ θα λάβουν συνολική αύξηση ύψους 110 ευρώ τον μήνα, η οποία και σε αυτούς θα καταβληθεί τμηματικά και ανά έτος με ολοκλήρωση σε 5 χρόνια, δηλαδή το 2023. Με αρχή την 1/1/2019 που θα λάβουν 22 ευρώ, αντίστοιχο ποσό θα προστίθεται στη σύνταξή τους αρχές κάθε χρόνου μέχρι το 2023.

n Περίπου 50.000 χαμηλοσυνταξιούχοι αναπηρίας (σε σύνολο 250.000 συνταξιούχων αναπηρίας) θα λάβουν από 1/1/2019 αύξηση 16 ευρώ τον μήνα, με κατάληξη το 2023, όταν τελικά η αύξηση θα διαμορφωθεί σταδιακά στα 80 ευρώ τον μήνα.

Πάγωμα αυξήσεων

Από το 2019 έως και το 2022 δεν θα καταβληθούν οι προβλεπόμενες ονομαστικές αυξήσεις (βάσει της εξέλιξης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού) σε όλες τις καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει μείωση σε πραγματικούς όρους των συντάξεων λόγω πληθωρισμού.

Αναδρομικά συνταξιούχων

Το νέο έτος θα ξεκαθαρίσει το τοπίο σχετικά με τα αναδρομικά στους συνταξιούχους. Το σίγουρο είναι ότι η αναμενόμενη απόφαση του ΣτΕ θα αποτελέσει πυξίδα για το τι μέλλει γενέσθαι σχετικά με την επιστροφή ή μη των ήδη κομμένων δώρων σε υπαλλήλους του Δημοσίου και σε συνταξιούχους.

Η κυβέρνηση εξακολουθεί να παραπέμπει το όλο θέμα σε επικείμενη απόφαση του ΣτΕ. Ανακοίνωσε μάλιστα ότι θα εφαρμόσει τη νέα απόφαση του ΣτΕ, όποια κι αν είναι αυτή, για όλους τους συνταξιούχους, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή δεν έχουν υποβάλει αίτηση ή αγωγή. Παράλληλα δεν φαίνεται να δέχεται το ενδεχόμενο επιστροφής των περικοπών της περιόδου 2011/12-2015. Ως πιθανότερο ενδεχόμενο επιστροφής αναδρομικών φαίνεται πως είναι για την κυβέρνηση εκείνο που αφορά τις περικοπές της περιόδου 2015-2016. Η κυβέρνηση διαμηνύει ότι οι συνταξιούχοι ματαιοπονούν, καθώς ασκούνται εφέσεις και αναιρέσεις κατά των δικαστικών αποφάσεων που δικαιώνουν συνταξιούχους, επικαλούμενη μάλιστα το τεράστιο δημοσιονομικό κόστος μιας τέτοιας ρύθμισης καθώς θα κοστίσει πάνω από 9 δισ. στον κρατικό προϋπολογισμό. Πάντως όλα θα κριθούν από την επικείμενη απόφαση του ΣτΕ για τη συνταγματικότητα του νόμου Κατρούγκαλου. Σημείο – κλειδί θεωρείται το άρθρο 14, που αφορά τον επανυπολογισμό των παλαιών συντάξεων, καθώς πρόκειται για τον μηχανισμό με τον οποίο η κυβέρνηση επιχείρησε να «ξεπεράσει» τα δημοσιονομικά αδιέξοδα που δημιούργησε η πρώτη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου, τον Ιούνιο του 2015, που έκρινε αντισυνταγματικές τις μνημονιακές περικοπές.

Στην περίπτωση που ο νόμος Κατρούγκαλου κριθεί συνταγματικός, δεν τίθεται θέμα επιστροφής των κομμένων νέων συντάξεων, ούτε φυσικά επαναφοράς των συντάξεων στο επίπεδο που ήταν προ του 2011. Μένουν, δηλαδή, μόνο δύο σενάρια επιστροφής των περικοπών: είτε να δοθούν αναδρομικά για την περίοδο Ιουνίου 2015 – Μαΐου 2016 είτε να δοθούν αναδρομικά για την περίοδο Ιουνίου 2015 – Δεκεμβρίου 2018.

Σε περίπτωση που ο νόμος Κατρούγκαλου κριθεί αντισυνταγματικός, τότε θα κριθούν αντισυνταγματικά δύο βασικά σημεία του:

– Ο τρόπος υπολογισμού των νέων συντάξεων, δηλαδή των συντάξεων τις οποίες αιτήθηκαν ασφαλισμένοι μετά τις 12/5/2016. Συνεπώς θα τεθεί θέμα επιστροφής των περικοπών τις οποίες υπέστησαν μέσω του περιορισμού της αρνητικής προσωπικής διαφοράς τους.

– Ο τρόπος με τον οποίο έλαβε υπόψη την απόφαση του ΣτΕ περί αντισυνταγματικότητας των νομοθετικών παρεμβάσεων του 2011-2012.

Ετσι θα τεθεί θέμα ακύρωσης του επανυπολογισμού των συντάξεων που ήδη καταβάλλονταν στις 12/5/2016 (των «παλιών» συντάξεων), επιστροφής των περικοπών τις οποίες υπέστησαν τουλάχιστον για την περίοδο μετά το 2015, αλλά και επαναφοράς των συντάξεων στο επίπεδο που βρίσκονταν πριν από τις περικοπές του 2011.

Ορια ηλικίας

Κλιμακώνεται και το 2019 η σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Ετσι, ύστερα από μια μεταβατική περίοδο, από το 2022, όλοι οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να βγουν στη σύνταξη μόνο εφόσον έχουν κλείσει 40 έτη ασφάλισης στα 62 έτη τους ή αλλιώς θα βγαίνουν στη σύνταξη στα 67 τους εφόσον έχουν κλείσει τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης.

ΕΚΑΣ

Το ΕΚΑΣ καταβάλλεται για τελευταία χρονιά το 2019. Από το 2020 καταργείται πλήρως το ΕΚΑΣ για τους χαμηλοσυνταξιούχους των 664 ευρώ, έπειτα από μια περίοδο (2015-2019) σταδιακής μείωσης, η οποία έχει στοιχίσει ήδη το ΕΚΑΣ στους συνταξιούχους των 774 ευρώ.

Πλασματικά έτη για σύνταξη

Μειώνεται από την 1η Ιανουαρίου 2019 το κόστος της εξαγοράς πλασματικών ετών για (ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και αγρότες), ακολουθώντας τη μείωση του ασφαλίστρου για κύρια σύνταξη υπέρ ΕΦΚΑ από το 20% στο 13,33%. Πρόκειται για το κόστος εξαγοράς πλασματικών χρόνων ασφάλισης που αφορούν το στρατιωτικό, τις σπουδές ή την ανατροφή παιδιών και μπορούν να αναγνωρισθούν από μη μισθωτούς (ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και αγρότες). Ετσι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες μπορούν να οδηγηθούν έως και 7 χρόνια νωρίτερα στη σύνταξη, αν αξιοποιήσουν έξι κατηγορίες πλασματικών ετών ασφάλισης. Ειδικότερα για αιτήσεις από 1/1/2019 και μετά, για κάθε μήνα πλασματικού χρόνου ασφάλισης που αναγνωρίζεται, το κόστος θα υπολογίζεται στο 13,33% (αντί του 20%) του μηνιαίου εισοδήματος του ασφαλισμένου κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Το μηνιαίο εισόδημα προκύπτει από το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα συν τις εισφορές του προηγούμενου έτους. Το συνολικό ποσό της εξαγοράς καταβάλλεται σε τόσες μηνιαίες δόσεις όσοι είναι και οι μήνες που αναγνωρίζονται.

Βαρέα και ανθυγιεινά στο Δημόσιο

Στο στόχαστρο περικοπών στους μισθούς τους θα βρεθούν από το νέο έτος περίπου 93.000 δημόσιοι υπάλληλοι που σήμερα λαμβάνουν ανθυγιεινό επίδομα από 35 έως 150 ευρώ τον μήνα. Οι αλλαγές στα ΒΑΕ θα καθοριστούν με υπουργική απόφαση και θα ισχύσουν, το αργότερο, από τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που λαμβάνουν αυτά τα επιδόματα έρχονται αντιμέτωποι με περικοπές στο ποσό του επιδόματος ή μπορεί ακόμη και να βγουν από το καθεστώς με τις αλλαγές που θα έρθουν και να έχουν έτσι απώλεια στο μηνιαίο εισόδημά τους. Βάσει του Μνημονίου, η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να επανεξετάσει όλα τα επιδόματα στους δημοσίους υπαλλήλους και να τα εναρμονίσει σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία ή καλύτερα με βάση το καθεστώς που ισχύει στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ασφαλιστικές εισφορές ελεύθερων επαγγελματιών

Η ρύθμιση που ψηφίστηκε στη Βουλή, διατηρώντας την ελάχιστη εισφορά στα επίπεδα που προβλέπει ο Ν. 4387/16, μειώνει τις ασφαλιστικές εισφορές για επιπλέον 250.000 μη μισθωτούς ως εξής:

– Η ασφαλιστική εισφορά για κύρια σύνταξη των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων μειώνεται, από την 1/1/2019, κατά 33,3%: από 20% που είναι σήμερα, στο 13,33%.

– Η ασφαλιστική εισφορά για κύρια σύνταξη των αγροτών μειώνεται, επίσης, κατά 33,3%: σε 12% από 18% που θα ήταν την 1/1/2019. Η διαμόρφωση της ασφαλιστικής εισφοράς ορίζεται σε ποσοστό 12,67% το 2020, σε ποσοστό 13% το 2021 και σε ποσοστό 13,33% από το 2022 και μετά.

– Η ασφαλιστική εισφορά για κύρια σύνταξη των νέων επιστημόνων για το διάστημα έως το 5ο έτος της υπαγωγής τους στην ασφάλιση μειώνεται από το 2019 σε 13,33%, βελτιώνοντας το ισχύον καθεστώς εκπτώσεων.

Εισφορές για επικουρική – εφάπαξ

Για τους αυτοαπασχολούμενους επιστήμονες, μηχανικούς, δικηγόρους και γιατρούς, το ασφάλιστρο για επικουρική σύνταξη και εφάπαξ θα υπολογίζεται, αναδρομικά από την 1/1/2017, στην ελάχιστη βάση υπολογισμού, ανεξαρτήτως ύψους του εισοδήματος.